Het kabinet gaat structureel € 1 miljoen meer investeren in opleiding en ondersteuning van politieke ambtsdragers zoals wethouders en raadsleden. Ook wordt er gekeken naar maatregelen om dit politieke vak aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door het verminderen van de werkdruk. Daarnaast investeert het kabinet tot € 9 miljoen structureel om burgerschap te versterken. Bijvoorbeeld door invloed en zeggenschap van burgers te vergroten en initiatieven die vanuit bewoners zelf komen te ondersteunen.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties sturen twee wetsvoorstellen naar de Raad van State voor advies. Deze voorstellen herzien de wettelijke regeling voor de opsporing, vervolging en berechting van ambtsdelicten door Kamerleden, ministers en staatssecretarissen.

De ministerraad heeft op voorstel van minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met de benoeming van 3 nieuwe leden van het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers (ARPA).

Maar liefst 45% van alle decentrale politieke ambtsdragers zoals burgemeesters, Statenleden, raadsleden en waterschapsbestuurders kreeg het afgelopen jaar te maken met agressie. Bij ambtenaren was dit 29%. Zorgelijk is dat incidenten steeds meer op de persoon zijn gericht en dat ambtsdragers dit steeds vaker als ernstig ervaren. Dit blijkt uit de Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 die door Ipsos I&O is uitgevoerd en vandaag door Minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Vandaag hebben de Provinciale Staten van de provincie Gelderland gesproken over het onderzoek van KPMG naar het handelen van de commissaris van de Koning (cvdK) John Berends. Berends heeft ervoor gekozen niet terug te keren als cvdK.

Vandaag is door journalistiek onderzoek bekend geworden dat er kwetsbaarheden zaten in de Webex-software die door de Rijksoverheid wordt gebruikt voor videovergaderingen. Deze kwetsbaarheden leidden ertoe dat zogeheten metagegevens van Webex-vergaderingen van verschillende bewindspersonen gevonden konden worden.

Alle werknemers die in Nederland pensioen opbouwen, gaan over naar het nieuwe pensioenstelsel. Dat is zo geregeld in de aangenomen Wet toekomst pensioenen (Wtp). De pensioenen van politieke ambtsdragers, zoals Tweede Kamerleden, ministers en staatssecretarissen, wethouders en gedeputeerden, zijn op dit moment geregeld in de Algemene pensioen- en uitkeringswet politieke ambtsdragers (Appa). Een aangenomen motie in de Eerste Kamer, roept het kabinet op om ook de pensioenen van politieke ambtsdragers onder te brengen in het nieuwe pensioenstelsel. Hoe de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel voor politieke ambtsdragers eruit moet komen te zien, wordt beschreven in een brief van minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Tweede Kamer. Zo wordt het bedrag voor reeds opgebouwde pensioenaanspraken van politiek ambtsdragers overgedragen aan het pensioenfonds ABP. Deze operatie kost niet meer geld dan reeds op basis van opgebouwde aanspraken moest worden uitgekeerd, het betreft slechts het naar voren halen van het al opgebouwde bedrag. Daarnaast zullen overheidsorganisaties vanaf 1 januari 2028 ook premie betalen aan ABP voor politieke ambtsdragers.

Vrouwelijke lokale politici krijgen vaker met online agressie en geweld te maken dan hun mannelijke collega’s. Bijna de helft van de vrouwelijke politici in gemeenten, provincies en waterschappen heeft hiermee te maken gehad. Bij mannelijke politici gaat dit om ruim 35%. Vrouwen krijgen niet alleen vaker te maken met online agressie en geweld, maar zij ondervinden hier ook meer gevolgen van dan hun mannelijke collega’s. Het kan het werk van politici dusdanig belemmeren, dat dit soms zelfs een reden is om te stoppen met het ambt. Dat blijkt uit nadere analyse van de Monitor Integriteit & Veiligheid door Atria en Ipsos I&O in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Minister de Jonge informeert de Tweede Kamer hierover in de voortgangsbrief over het Programma Weerbaar Bestuur.

Er komt meer duidelijkheid over de regels waar ministers en staatssecretarissen rekening mee moeten houden bij het vervolgen van hun loopbaan. In het wetsvoorstel ‘regels vervolgfuncties bewindspersonen’ staat dat (oud-)bewindspersonen die binnen 2 jaar na hun ambtsperiode aan de slag gaan in een vervolgfunctie, verplicht een advies moeten vragen. Ook komt er een draaideurverbod en wordt het al bestaande lobbyverbod wettelijk vastgelegd. Op voorstel van minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de ministerraad ingestemd met het sturen van het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.

De wetgeving voor de opsporing, vervolging en berechting van ambtsdelicten door Kamerleden en bewindspersonen moet worden gemoderniseerd. De huidige (grond)wettelijke regeling is gedateerd en schiet ernstig tekort. De ministerraad heeft op voorstel van minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid en minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met de voorbereiding van zowel een wetsvoorstel tot wijziging van de ‘gewone’ wet als een voorstel tot grondwetswijziging om de procedures bij de tijd te brengen.

Het kabinet stelt voor om de verlofregeling voor dagelijks bestuurders zoals wethouders en gedeputeerden uit te breiden en te flexibiliseren. Dan sluit de regeling beter aan bij de huidige tijd. Voor volksvertegenwoordigers, zoals Kamerleden en raadsleden, stelt het kabinet voor te kijken naar een meer flexibele duur van hun verlof. 

Burgemeesters, gedeputeerden en waterschapsbestuurders moeten hun ambt veilig kunnen uitoefenen zonder zich zorgen te maken om hun eigen veiligheid of dat van hun partner of gezin.

De ministerraad heeft op voorstel van minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met het wetsvoorstel regels gewezen bewindspersonen. In het wetsvoorstel staan regels over de adviesverplichting voor oud-bewindspersonen die binnen twee jaar na hun ambtsperiode aan de slag willen in het bedrijfsleven, het lobbyverbod en het draaideurverbod. Dit wetsvoorstel geeft meer duidelijkheid over de regels waar een bewindspersoon rekening mee moet houden als die zijn of haar loopbaan wil vervolgen. Dit is belangrijk omdat deskundige mensen uit de praktijk onmisbaar zijn. Aan de andere kant maakt dit wetsvoorstel ook duidelijk voor de samenleving dat dit zorgvuldig gaat. Het vertrouwen van burgers in de overheid is cruciaal voor het functioneren van onze democratische rechtsstaat.

Op dinsdag 31 januari zijn de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Kamer van Koophandel (KVK) en de verschillende beroepsverenigingen het Convenant voor afscherming bezoekadressen politieke ambtsdagers in Handelsregister overeengekomen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld wethouders en raadsleden en hun partners/huisgenoten met een eigen onderneming hun bezoekadres voortaan eenvoudig afschermen in het Handelsregister.

Oud-bewindspersonen die binnen twee jaar na hun ambtsperiode aan de slag willen in het bedrijfsleven moeten daarover verplicht advies vragen aan een onafhankelijke commissie. Dit staat in een wetsvoorstel van minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) dat vandaag in consultatie gaat. De adviesverplichting geldt specifiek voor een nieuwe functie op een beleidsterrein waar de oud-bewindspersoon zich als minister of staatssecretaris intensief mee heeft beziggehouden. Het wetsvoorstel legt ook vast dat oud-bewindspersonen op diezelfde beleidsterreinen niet als lobbyist werkzaam mogen zijn, en dat ze twee jaar lang niet bij hun voormalige ministerie in dienst mogen of betaalde opdrachten mogen uitvoeren.

De ministerraad heeft op voorstel van minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met de benoeming van de voorzitter en leden voor het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Voormalig SER-voorzitter prof. dr. A.H.G. (Alexander) Rinnooy Kan wordt benoemd tot voorzitter van het college. Het onafhankelijke college gaat advies geven over de arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers.

Mevrouw M. (Magda) Jansen – van Harten MSc is benoemd tot burgemeester van de gemeente Woudenberg. De benoeming gaat in op 11 januari 2022.   

Er komt een afkoelperiode met verplicht advies voor oud-bewindspersonen. In een periode van twee jaar na hun aftreden moeten zij een vervolgfunctie voorleggen aan een onafhankelijke commissie. Daarnaast komt er een draaideurverbod en wordt het bestaande lobbyverbod uitgebreid. Met een helder en evenwichtig integriteitsbeleid komt er meer duidelijkheid over vervolgfuncties na het ambt van minister en staatssecretaris.

De heer J.W. (Johan) Remkes wordt waarnemend commissaris van de Koning (CdK) in de provincie Limburg. De ministerraad heeft op voorstel van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besloten hem voor te dragen voor benoeming. De waarneming gaat in op 19 april 2021. Op die datum zal aan de huidige CdK, de heer Drs. Th.J.F.M. (Theo) Bovens, eervol ontslag worden verleend.

Van de circa 12.000 volksvertegenwoordigers en bestuurders heeft nog geen 0,5% een structurele functionele beperking. Dit is een forse ondervertegenwoordiging aangezien 10 tot 15% van de Nederlanders een beperking heeft. Om meer mensen met een beperking in politiek en bestuur te krijgen, is het Actieplan politieke ambtsdragers met een beperking opgesteld, zodat mensen met een beperking in dezelfde uitgangspositie komen als mensen zonder een beperking. Doel hierbij is dat na de komende raadsverkiezingen in tenminste een derde van de gemeenten mensen met een structurele functionele beperking politiek actief zijn. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft het actieplan vandaag aan de Tweede Kamer gestuurd.