Vanaf dinsdag 1 april mogen boa’s in 4 extra steden handhaven op seksuele intimidatie in het openbaar: Almere, Dordrecht, Heerlen en Tilburg. Dat boa’s hierop kunnen handhaven, vloeit voort uit een pilot die is gestart op 1 juli 2024; de dag waarop de Wet Seksuele Misdrijven in werking is getreden. Sinds die dag konden boa’s al handhaven op seksuele intimidatie in het openbaar in Arnhem, Utrecht en Rotterdam.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een veelbesproken onderwerp. Bijna de helft van de samenleving erkent dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een groot probleem is. Zo blijkt uit nieuw onderzoek van Ipsos I&O. 84% van de Nederlanders vindt dat iedereen een rol heeft in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar hoe doe je dat in het dagelijks leven? De Rijksoverheid roept met een nieuwe publiekscampagne op om te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de mensen in je directe omgeving, met de vraag: wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?  

Vanaf 1 juli geldt de nieuwe Wet seksuele misdrijven. Hiermee zijn slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag strafrechtelijk beter beschermd. Om mensen te informeren over de wet en het belang van wederzijdse instemming voor én tijdens de seks, start vandaag een landelijke campagne.

Slachtoffers kunnen straks in meer gevallen aangifte doen van verkrachting en aanranding, nazaten van tot slaaf gemaakten kunnen kosteloos hun naam wijzigen en verdachten en verdachten van ernstige misdrijven moeten verplicht aanwezig zijn op de inhoudelijke zitting in hun strafzaak. Op 1 juli 2024 treden verschillende wetten in werking op het terrein van Justitie en Veiligheid. Hieronder een overzicht.

Op straffe van een bestuurlijke boete kunnen hostingbedrijven worden verplicht om hun servers op te schonen van online materiaal van seksueel kindermisbruik en het schadelijke beeldmateriaal ontoegankelijk te maken voor internetgebruikers. Dat is straks mogelijk, omdat de Eerste Kamer deze week heeft ingestemd met de Wet bestuursrechtelijke aanpak online kinderpornografisch materiaal.

De termijn van het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld (NAP) wordt verlengd tot 31 december 2026. Ook de Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld blijft tot dat moment in functie. De verlenging maakt deel uit van de voorjaarsnota die vandaag door het kabinet naar de Kamer is gestuurd. Deze beslissing komt voort uit de toenemende maatschappelijke aandacht en de groeiende hulpvraag.

Slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag worden vanaf 1 juli dit jaar strafrechtelijk beter beschermd. De Eerste Kamer heeft deze week ingestemd met een brede herziening van wetgeving middels de Wet seksuele misdrijven van minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid. Slachtoffers kunnen straks in meer gevallen aangifte doen van verkrachting en aanranding. Ook seksuele intimidatie in het openbaar wordt strafbaar; dit kan zich afspelen op straat, maar bijvoorbeeld ook op publieke websites en social media. Daarnaast wordt sexchatting strafbaar, gaan de maximumstraffen voor sommige delicten omhoog en wordt de wet digitaal meer bij de tijd gebracht. Uitgangspunt in de nieuwe wet is dat seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag offline en online even strafwaardig is.

De komende 3 jaar kan de Stichting Landelijk Centrum Seksueel Geweld (LCSG) rekenen op ruim € 1,1 miljoen. Dat is een verdubbeling van het basisbedrag van 2023. Het extra geld vloeit voort uit de motie-Van der Laan/Van der Werf over het versterken van de landelijke functie van het Centrum Seksueel Geweld.

Vanaf  1 juli 2023 is het verboden om in bezit te zijn van materiaal waarin instructies staan voor het seksueel misbruiken van kinderen. Het Wetboek van Strafrecht wordt verruimd met een nieuwe strafbepaling die voorbereidingshandelingen met het oog op seksueel kindermisbruik zelfstandig strafbaar stelt. Met deze strafbaarstelling wordt het verspreiden, verwerven of in bezit hebben van een handleiding met tips en trucs voor het seksueel misbruiken van kinderen verboden. Er komt een gevangenisstraf van maximaal 4 jaar op te staan.

Seksuele gedragingen met overleden personen wordt strafbaar. Het huidige recht biedt onvoldoende bescherming tegen strafwaardige lijkschendende gedragingen en daarom wordt het wettelijk kader aangepast. Het gaat daarbij met name om een zelfstandige strafbaarstelling van de fysieke aantasting van een lijk, necrofilie en het maken van afbeeldingen van seksuele aard van een overleden lichaam. Dat schrijven de ministers Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid en  Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een brief aan de Tweede Kamer.

Het wetsvoorstel seksuele misdrijven wordt aangepast om slachtoffers van ernstige seksuele misdrijven beter te beschermen. De bijzondere verjaringsregeling voor seksuele misdrijven wordt verruimd, zodat verkrachting niet meer verjaart en slachtoffers ook na het verstrijken van een lange tijd aangifte kunnen doen. Ook kunnen slachtoffers van alle delictsvormen van verkrachting in de toekomst aanspraak maken op een tegemoetkoming uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Vandaag heeft minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) een nota van wijziging bij het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden. Aan het wetsvoorstel wordt ook een strafrechtelijk verbod op kindersekspoppen toegevoegd. Deze wijzigingen zijn in lijn met voorstellen van slachtoffers van seksuele misdrijven met wie Yeşilgöz-Zegerius gesprekken heeft gehad en met verzoeken van verschillende partijen in de Tweede Kamer. 

Samen met de samenleving en vele verschillende organisaties wil het kabinet seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld aanpakken. Onder meer met wet- en regelgeving, publiekscampagnes, het realiseren van een veilige werkomgeving, de rol van omstanders en goede hulpverlening moet dit maatschappelijke probleem worden bestreden. Seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld passen niet in een veilige samenleving waarin we op een gelijkwaardige manier met elkaar omgaan. Dat schrijven minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer. Voor het actieprogramma wordt de komende jaren € 11 miljoen vrijgemaakt.

Seksuele interactie moet altijd vrijwillig en gelijkwaardig zijn, zowel in de fysieke wereld als online. Om die norm ook goed in de strafwetgeving vast te leggen stuurt minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) vandaag het wetsvoorstel seksuele misdrijven naar de Tweede Kamer. 

Het verspreiden, verwerven of in bezit hebben van een handleiding met tips en trucs voor het seksueel misbruiken van kinderen wordt expliciet strafbaar gesteld. Er komt een gevangenisstraf van maximaal vier jaar op te staan. Zo’n ‘pedohandboek’ of ‘pedohandleiding’ brengt kinderen in gevaar, omdat het een voedingsbodem is voor de kindermisbruiker die zijn slag wil slaan. Dit is de kern van een wetsvoorstel dat vandaag is aangenomen door de Tweede Kamer.

Ministers Dijkgraaf (OCW) en Van Gennip (SZW) komen met voorstellen voor de cultuurverandering die noodzakelijk is om de problematiek van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld in de samenleving aan te pakken. Met een nationaal actieplan willen zij versteviging van wet- en regelgeving, gerichte acties en een maatschappelijk gesprek over normen hoe we op een prettige en respectvolle manier met elkaar omgaan. Verschillende incidenten in de voorbije maanden hebben laten zien dat het probleem breed in de samenleving terug te vinden is. Beide ministers maken namens het kabinet contouren van het nationaal actieplan bekend. Deze zomer gaat het kabinet in overleg met de regeringscommissaris in gesprek met zoveel mogelijk belanghebbenden om het om het actieplan verder te brengen. In het najaar wordt het actieplan gepresenteerd.

Onafhankelijke regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, Mariëtte Hamer, is vandaag gestart. Verschillende incidenten in de afgelopen jaren leggen een breder vraagstuk bloot waarop actie vereist is. Met de nieuwe regeringscommissaris wil het kabinet bewustwording en een cultuurverandering creëren, want intimidatie en misbruik zijn niet acceptabel.

Op voordracht van het kabinet wordt Mariëtte Hamer regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Verschillende incidenten in de afgelopen jaren leggen een breder vraagstuk bloot waarop actie vereist is. Met de nieuwe regeringscommissaris wil het kabinet meer doen aan bewustwording en een veilige cultuur, want intimidatie en misbruik horen niet thuis in Nederland. Daarbij moet onder andere de cultuur van genderstereotypering en machtsmisbruik die leidt tot seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld worden doorbroken.

Door modernisering van wetgeving worden meer strafzaken over verkrachting, online seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksuele intimidatie verwacht. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid brengt met zijn wetsvoorstel seksuele misdrijven het strafrecht meer in overeenstemming met de veranderde maatschappelijke normen en digitale ontwikkelingen. Hierdoor zullen vooral aangiftes voor verkrachting en online-zaken zoals sexchatting sneller en vaker worden opgepakt. Om te borgen dat alle partijen uit de rechtspraktijk – zoals de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de rechtspraak – straks ook zijn voorbereid op de extra zaken wordt een speciaal uitvoeringsprogramma in gang gezet.

De politie wordt met ruim 700 agenten versterkt in de wijken en op het internet dankzij een structurele investering van 114,5 miljoen euro. Dit is mogelijk dankzij de motie-Hermans die tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in september dit jaar in de Tweede Kamer is aangenomen. Ook krijgt daardoor de opsporings- en vervolgingscapaciteit bij de Landelijke Eenheid, het Openbaar Ministerie (OM) en de rechtspraak een impuls van in totaal 27 miljoen euro. Verder wordt jaarlijks in de bijzondere opsporingsambtenaren (boa’s) 25 miljoen euro extra geïnvesteerd en 27,5 miljoen extra voor het wetsvoorstel seksuele misdrijven en de aanpak van online kinderpornografisch materiaal.

De bescherming tegen verkrachting, online en offline seksueel misbruik en seksuele intimidatie moet beter volgens minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Om de veiligheid van vrouwen, mannen en kinderen te vergroten wordt de wet gemoderniseerd en aangescherpt. In het wetsvoorstel seksuele misdrijven dat Grapperhaus vandaag in consultatie geeft, is iemand strafbaar wegens verkrachting als deze wist dat de ander geen seks wilde en toch heeft doorgezet. Dwang, geweld en bedreiging zijn hierbij strafverzwarende factoren, maar niet langer een vereiste voor een veroordeling. Degene die seksueel contact initieert, moet alert zijn of de ander hetzelfde wil. Als dit niet duidelijk is, moet hij die duidelijkheid zoeken.