Hoewel de vraag naar aardgas daalt, speelt gas nog steeds een cruciale rol in de Nederlandse energievoorziening. Nederland heeft een goed functionerend gassysteem en kent waarborgen om plotselinge verstoringen op te vangen. Bij een ernstige verstoring kan aanvullend overheidsingrijpen nodig zijn. Met het voorstel voor de Wet bestrijden energieleveringscrisis (wbe) wil het kabinet de weerbaarheid van het gassysteem verbeteren en een duidelijk kader opstellen op welke manier de overheid kan ingrijpen als dat nodig is. Het wetsvoorstel ligt vanaf vandaag ter consultatie.

Hoewel de hoeveelheid gas in de Nederlandse gasopslagen deze winter sneller daalt dan de afgelopen jaren, verwacht het kabinet dat er deze winter voldoende gas is. Nederland en Europa staan er een stuk beter voor dan tijdens de energiecrisis in 2022. Toch blijft er sprake van krapte op de gasmarkt en van geopolitieke onrust. Het kabinet houdt de gasvoorraad en -prijzen daarom goed in de gaten.

Vandaag start de nieuwe ‘Zet ook de knop om’-campagne over de urgentie om klimaatverandering tegen te gaan. De campagne gaat in op de noodzaak om onze CO2-uitstoot omlaag te brengen, benadrukt de gezamenlijke inspanning die dat vraagt van overheden, bedrijven en mensen thuis en geeft concrete adviezen over klimaatvriendelijke keuzes. De campagne brengt daarom niet alleen in beeld waarom het belangrijk is om te verduurzamen, maar ook met welke grote en kleine keuzes dat kan.

Nederland en Europa zijn de winter doorgekomen zonder fysieke gastekorten en Nederland staat er richting de volgende winter beter voor dan afgelopen jaar. De importcapaciteit voor vloeibaar gas (LNG) is zowel in Nederland als in buurlanden uitgebreid, huishoudens en bedrijven gebruiken – mede door de hoge prijzen - minder gas en er zit veel meer gas in de opslagen dan afgelopen jaar. Tegelijkertijd levert Rusland nu veel minder gas aan Europa dan begin vorig jaar en is de krapte op de Europese gasmarkt en het risico op tekorten niet weg. De overheid neemt daarom opnieuw maatregelen om gastekorten te voorkomen. Het blijft daarnaast noodzakelijk om het komende jaar energie te besparen. Dit schrijven minister Jetten en staatssecretaris Vijlbrief aan de Tweede Kamer in de update over de leveringszekerheid van gas in Nederland.

Het kabinet heeft de maatregelen die Nederland kan nemen bij een ernstige gascrisis verder uitgewerkt. Het gaat om de maatregelen die horen bij het hoogste niveau van het Bescherm- en Herstelplan Gas (BHG): een noodsituatie. Er wordt op korte termijn geen tekort aan gas verwacht. De maatregelen uit het BHG zijn verder uitgewerkt om goed voorbereid te zijn als er in de toekomst onverhoopt toch sprake zou zijn van een noodsituatie. De uitwerking bestaat uit een voorbereiding van de besparingstender, waarmee bedrijven tegen een vergoeding tijdelijk minder gas afnemen. En een verdere uitwerking van het afschakelplan. Het afschakelen van bedrijven en andere grote gasafnemers is een uiterste maatregel als er een tekort voor huishoudens en andere beschermde afnemers dreigt.

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) opent dinsdag 21 maart het loket voor de mkb-regeling Tegemoetkoming Energiekosten (TEK). Mkb-ondernemers, waarbij de energiekosten een relatief groot deel uitmaken van de omzet, kunnen tot 2 oktober 2023 compensatie aanvragen voor de gestegen gas- en elektriciteitskosten.

Mkb-ondernemingen waarvan de energiekosten een relatief groot deel uitmaken van de totale omzet kunnen vanaf 21 maart de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) aanvragen. De TEK-regeling is een tijdelijke tegemoetkoming voor energie-intensieve mkb-bedrijven voor de gestegen gas- en elektriciteitskosten. De tegemoetkoming kan met terugwerkende kracht worden aangevraagd en loopt van 1 november 2022 tot en met 31 december 2023.

Het kabinet wil dat de gasopslagen in Nederland dit voorjaar opnieuw gemiddeld voor minimaal 90% gevuld worden. Dat is belangrijk om goed voorbereid te zijn voor de volgende winter.  Daarom kondigt het kabinet opnieuw een subsidieregeling aan om gasopslag Bergermeer te vullen. Dat is de grootste vrij toegankelijke gasopslag van West-Europa.

Het prijsplafond sluit niet altijd goed aan bij huishoudens die een blokaansluiting voor gas, warmte of elektriciteit hebben. Het kabinet werkt daarom met spoed aan een regeling om ook deze groep te helpen met de hoge energieprijzen. Naar verwachting is de regeling midden februari afgerond. Meerdere partijen, waaronder woningbouwcorporaties, hebben om een inschatting van de tegemoetkoming gevraagd, zodat zij hier rekening mee kunnen houden bij het bepalen van de voorschotten voor energie voor hun huurders of leden. De overheid deelt daarom nu vast een indicatie van de tegemoetkoming. De definitieve tegemoetkoming die per aanvraag aan de vereniging van eigenaren (VvE) of verhuurder wordt uitbetaald is nog wel afhankelijk van de verdere uitwerking van de regeling.

Het kabinet heeft de regeling Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) in oktober aangekondigd. De TEK biedt een tijdelijke tegemoetkoming voor mkb-ondernemingen waarvan de energiekosten een relatief groot deel uitmaken van de totale omzet. Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) heeft de Tweede Kamer vandaag op hoofdlijnen geïnformeerd over de uitwerking van de regeling.

Om de volgende winter voldoende gas te hebben, werkt het kabinet aan de voorbereiding voor het vullen van de gasopslagen. Het vuldoel voor de winter van 2023 – 2024 is minimaal 90%, conform Europese afspraken. Dit is goed voor ongeveer een derde van het nationaal verbruik, maar wordt ook gebruikt door andere Europese landen. EBN krijgt ook volgend jaar de opdracht om gasopslag ‘Bergermeer’ gedeeltelijk te vullen. Én zij krijgen de opdracht om gas, dat zij dit jaar heeft opgeslagen in Bergermeer, te laten zitten tot het eerste kwartaal 2024. Zo blijft er meer gas in voorraad en hoeft er minder te worden bijgevuld.

Om de hoge energierekeningen te dempen heeft de Europese Commissie op 6 oktober besloten tijdelijk de hoge extra winsten van elektriciteitsproducenten te heffen, als gevolg van de uitzonderlijk hoge energieprijzen. Dit geld wordt geïnvesteerd in het betaalbaarder maken van de energierekening voor huishoudens en bedrijven. Voor Nederland wordt hiermee een deel van het prijsplafond gefinancierd. Deze zogeheten ‘inframarginale heffing’ verplicht Europese lidstaten om vanaf 1 december 7 maanden lang de opbrengsten van elektriciteitsproducenten te plafonneren. De opbrengst van de heffing is geschat op € 1,8 miljard, maar het bedrag is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de elektriciteitsprijs in die periode.

Naast huishoudens zijn ook bedrijven van klein tot groot hard geraakt door de sterk gestegen energiekosten. Het kabinet heeft zijn inventarisatie afgerond naar opties voor gerichte steun aan mkb-ondernemingen, die niet ontkomen aan een hoog verbruik. Voor deze zogenoemde energie-intensieve mkb’ers komt de Tegemoetkoming Energiekosten-regeling (TEK). Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) heeft vandaag de Tweede Kamer geïnformeerd over het opzetten van de TEK.

Vanaf 1 januari 2023 geldt een prijsplafond op energie voor alle huishoudens en andere kleinverbruikers. Voor gas wordt het maximale tarief € 1,45 per kuub tot een verbruik van 1.200 kuub. Voor elektriciteit wordt het maximale tarief verlaagd tot € 0,40 per KWh en het maximale verbruik verhoogd tot 2.900 kWh. Voor het energieverbruik boven het plafond betalen huishoudens en andere kleinverbruikers het tarief zoals opgenomen in het energiecontract. Voor november en december ontvangen huishoudens een vaste korting op de energierekening van € 190 per maand.

De gasopslagen in Nederland zijn nu gemiddeld voor 80% gevuld. Daarmee heeft Nederland het EU-doel voor het vullen van de gasopslagen voor komende winter behaald. De komende tijd worden de gasopslagen verder gevuld, om een buffer te hebben om eventuele tegenslagen op te vangen. In heel Europa worden de gasopslagen steeds beter gevuld, met een gemiddelde vullingsgraad van zo’n 82%.

Het kabinet wil de gasbergingen zo veel mogelijk vullen. De gasopslag in Bergermeer wordt zo maximaal mogelijk gevuld. Dat wordt naar verwachting ongeveer 90%. Het doel was 68%. Voor gasopslag Norg wordt een subsidie uitgewerkt zodat er verder gevuld kan worden. Door het verder vullen is er een buffer om eventuele tegenslagen op te vangen, zoals een bovengemiddeld koude winter.

De oorlog in Oekraïne heeft duidelijk gemaakt dat Nederland te afhankelijk is van de import van gas. Staatssecretaris Vijlbrief neemt daarom maatregelen om de leveringszekerheid van gas te bevorderen door de daling van gaswinning in de Noordzee af te remmen. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat versnelt zoveel mogelijk haar vergunningsprocedures voor lopende en nieuwe vergunningen, zonder de voorwaarden te versoepelen. Meer gaswinning in de Noordzee is een onderdeel van het bredere kabinetsbeleid, samen met energiebesparing en het versneld ontwikkelen van duurzaam opgewekte energie.

Vanaf 8 juli 2022 deelt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat iedere week een update over de stand van zaken van het gasverbruik en -opslagen in Nederland. Deze wordt op Rijksoverheid.nl/gas en op sociale media gedeeld. In dit korte overzicht staat de wekelijkse voortgang van het vullen van de gasopslagen, het totale gasverbruik in Nederland, de aanvoer van gas naar Europa en de Europese gasprijs gedurende de afgelopen week.

In totaal zullen 8 bedrijven gebruiken maken van de subsidieregeling voor het vullen van gasopslag Bergermeer. De subsidieregeling stond afgelopen maand open en vergoedt naast de opslagkosten het eventuele verschil tussen de huidige gasprijzen en de mogelijk lagere prijzen in de winter. In totaal wordt 12,6 TWh gevuld door bedrijven die gebruik maken van de subsidieregeling. Daarnaast zijn 7 bedrijven de gehuurde capaciteit van Bergermeer aan het vullen zonder gebruik te maken van de subsidieregeling (13 TWh). Staatsbedrijf EBN zal op verzoek van het kabinet ook 5 tot 11 TWh vullen. Het doel is om Bergermeer daarmee minimaal tot 68% te vullen, ook als bedrijven ondanks de subsidieregeling onvoldoende gas opslaan. Het kabinet wil na onderzoek zorgen dat Bergermeer verder kan worden gevuld door EBN. Verschillende andere gasopslagen worden al verder gevuld, waarmee Nederland minimaal op een gemiddeld vullingspercentage van 80% uitkomt. Op dit moment is Bergermeer voor 38,4% gevuld.

Bescherm- en Herstelplan Gas (BH-G) geactiveerd Urgente oproep besparen energie en nationaal energiebesparingsdoel Productiebeperking kolencentrales per direct opgeheven Tijdelijke gasbesparingsregeling grote gasverbruikers Groningenveld zoals gepland op waakvlam; productielocaties nog niet gesloten