Nu de inflatie ongekend hoog is en steeds meer gezinnen en bedrijven in de problemen dreigen te komen door de hoge energieprijzen, stelt het kabinet een tijdelijk prijsplafond voor gas en elektriciteit voor. Doel is hoognodige verlichting voor de energierekening te bieden.

De defensie-uitgaven gaan in 2024 en 2025 naar 2% van het bruto binnenlands product, om te voldoen aan de NAVO-norm. Het kabinet wil het wettelijke minimumloon met 7,5% verhogen in drie jaarlijkse stappen vanaf 2023. Dat is een jaar eerder dan in het coalitieakkoord was afgesproken. De hoogte van de AOW gaat meestijgen met dezelfde stappen. Mensen die bezwaar hebben gemaakt tegen de belasting op spaargeld krijgen rechtsherstel. Deze nieuwe uitgaven worden structureel gedekt. Dit blijkt uit de Voorjaarsnota waar de ministerraad mee heeft ingestemd. Minister Kaag van Financiën heeft de Voorjaarsnota naar de Tweede Kamer gestuurd.

Op verantwoordingsdag geeft het kabinet inzicht in waar ons belastinggeld aan is besteed. Afgelopen jaar heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) het grootste deel van het geld geïnvesteerd in de thema’s georganiseerde en ondermijnende criminialiteit, toegang tot het recht en migratie en asiel. Dat zijn en blijven op dit moment de uitdagingen voor JenV om een goed functionerende rechtsstaat te behouden. Hieronder vertellen we waar het geld heen is gegaan.

Corona bepaalde ook in 2021 het leven in Nederland. Veel mensen werden ziek en beperkende maatregelen bleven nodig. Ondernemers maakten zware tijden door en het kabinet gaf opnieuw veel uit aan steun- en herstelpakketten. Desondanks herstelde de Nederlandse economie zich snel. Na krimp in 2020 was er een jaar later sprake van een sterke economische groei van 5%. Mede daardoor stonden de overheidsfinanciën er eind 2021 beter voor dan verwacht.

De overheidsfinanciën staan nog volop in het teken van de coronabestrijding. Enerzijds hebben de uitgaven zich positiever ontwikkeld sinds Prinsjesdag, anderzijds zijn er miljarden beschikbaar gesteld voor een nieuw steunpakket. Verder valt op dat de belastinginkomsten hoger zijn en is het begrotingstekort lager dan vermeld in de Miljoenennota. Het EMU-saldo in 2021 komt uit op -5,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in plaats van -6 procent. De EMU-schuld komt uit op 56,4 procent van het bbp in plaats van 57,8 procent. Dit staat in de Najaarsnota die minister Hoekstra van Financiën vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Het begrotingstekort komt dit jaar naar verwachting uit op 62,4 miljard euro, oftewel 7,5% bbp (bruto binnenlands product). De overheidsschuld loopt op naar 60,0% bbp. Dat blijkt uit de Voorjaarsnota 2021 die minister Hoekstra van Financiën naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. 

Ambtenaren van het ministerie van Financiën hebben in september 2020 een lijst openbaar gemaakt met maatregelen die politieke partijen konden gebruiken bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s. Nu de verkiezingen zijn geweest en een nieuw te vormen kabinet keuzes gaat maken voor een regeerakkoord, heeft het ministerie van Financiën besloten om de ombuigings- en intensiveringslijst te updaten op basis van onder meer de MLT-cijfers van het CPB uit november 2020. 

Het coronavirus heeft grote gevolgen voor de overheidsfinanciën. Om banen te behouden, bedrijven overeind te houden en in staat te stellen zich aan te passen heeft de overheid miljarden euro’s beschikbaar gesteld. Doordat de economie zich in de zomer en het begin van de herfst positiever dan verwacht heeft ontwikkeld zijn de belastinginkomsten hoger dan met Prinsjesdag werd gedacht. Het begrotingstekort valt daardoor lager uit maar blijft met 6,2 procent van het bbp historisch hoog. Dit zien we terug in de Najaarsnota die minister Hoekstra van Financiën vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. 

Voer de komende jaren geen bezuinigingen of belastingverhogingen door om de staatsschuld actief naar beneden te krijgen. Maar ga in deze onzekere tijd ook geen extra structurele uitgaven doen of structureel de belastingen verlagen als daar geen bezuinigingen of lastenverzwaringen tegenover staan. Kijk kritisch naar de ontwikkeling van de zorguitgaven, die door wetgeving automatisch veel sneller groeien dan bijvoorbeeld uitgaven aan onderwijs of defensie en overweeg die koers te verleggen. Zorg voor heldere begrotingsafspraken en discipline. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen die de Studiegroep Begrotingsruimte vandaag doet.

Ook volgende generaties moeten kunnen wonen in een Nederland met goede zorg, goed onderwijs, een leefbare omgeving én zij moeten genoeg geld overhouden om zelf te kunnen besteden. In het geval van een toekomstige economische dip, is het belangrijk om die klappen op te kunnen vangen zónder directe bezuinigingen. Daarvoor is economische groei nodig. Het kabinet trekt de komende vijf jaar in totaal 20 miljard euro uit voor investeringen die daaraan gaan bijdragen. Dit geld, ondergebracht in het Nationaal Groeifonds, gaat naar kennisontwikkeling, fysieke infrastructuur, en onderzoek, ontwikkeling & innovatie.

Politieke partijen krijgen nu alvast vier aanbevelingen van de Studiegroep Begrotingsruimte als houvast bij het schrijven van hun verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021. In het najaar komt de Studiegroep met een uitgebreid advies over welke begrotingssystematiek en welke begrotingsdoelstelling een volgend kabinet aan zou kunnen houden. Minister van Financiën Hoekstra heeft de brief met de eerste aanbevelingen van de onafhankelijke 16e Studiegroep Begrotingsruimte vandaag doorgestuurd naar de Eerste en Tweede Kamer.

Staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft vandaag de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk 2019 naar de Tweede Kamer gestuurd. De jaarrapportage geeft een overzicht van de prestaties van de Rijksoverheid op organisatorisch gebied. Door de keuze die in 2019 is gemaakt om te investeren in ICT was het dit voorjaar, gezien de coronamaatregelen, mogelijk om massaal thuiswerken door rijksambtenaren snel en succesvol te faciliteren. Het laat zien hoe belangrijk het is om als organisatie wendbaar te zijn en hoe essentieel de ondersteunende bedrijfsvoering is om het werk te kunnen continueren.

Het jaar is nog niet half voorbij en toch is de begroting voor 2020 door toedoen van het coronavirus al grondig bijgesteld. Daarbij weten we één ding zeker: er zullen dit jaar nog fikse aanpassingen volgen. De Voorjaarsnota, die het kabinet vandaag naar de Kamer heeft gestuurd, geeft een eerste beeld van de veranderingen in de begroting van het lopende jaar. Hierin zit ook een eerste grove inschatting van het saldo waar Nederland aan het eind van het jaar op uit zal komen. De enige zekerheid die we daarvan hebben, is dat ook deze weer zal worden bijgesteld.

Het kabinet stelt in de Najaarsnota 2019 een miljard euro beschikbaar voor urgente maatschappelijke problemen. Dit kan omdat niet al het geld dat voor dit jaar was begroot ook daadwerkelijk in 2019 wordt uitgegeven.

Het kabinet steekt fors extra geld in defensie, klimaat, en (jeugd)zorg. Ook trekt het extra geld uit voor de rechtspraak, voor het onderwijs en vangt het de financiële gevolgen op van het eerder genomen besluit om nog sneller dan vorig jaar gepland minder gas te winnen uit de Groninger gasvelden. Dat staat in de Voorjaarsnota die minister Hoekstra van Financiën vandaag aan de Kamer heeft aangeboden.

Het kabinet stelt de komende jaren ruim 1 miljard euro extra ter beschikking voor de jeugdzorg en de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Voor de jeugdzorg gaat het in 2019 om 420 miljoen. In 2020 en 2021 is er 300 miljoen beschikbaar. Voor de ggz gaat het dit jaar om 50 miljoen en in de komende drie jaren loopt dat op tot 95 miljoen structureel. Gemeenten krijgen hiermee extra middelen om hulp en ondersteuning te bieden aan kwetsbare jongeren en aan mensen met psychische problematiek. Dat schrijven minister Hugo de Jonge en staatssecretaris Paul Blokhuis (beiden VWS) en minister Kajsa Ollongren (BZK) vandaag in een brief aan de Tweede Kamer en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).