Nederlandse reders discrimineren zeevaarders uit andere landen door verschillende lonen te hanteren. Tot dat oordeel komt het College voor de Rechten van de Mens. De uitspraak werd gedaan in een zaak over een Filipijnse en een Indonesische man die werken op Nederlandse schepen.

De mannen verdienen minstens 50 procent minder dan hun collega's op dezelfde schepen terwijl ze vergelijkbaar werk doen, aldus het college. "In de praktijk is het verschil waarschijnlijk nog groter, vooral door de beloning van overuren."

De lonen van de mannen liggen volgens de reders zo laag vanwege een afspraak in de cao, waarin staat dat zeevaarders loon krijgen op basis van het prijspeil van hun woonland. Maar armoede in het land van herkomst rechtvaardigt volgens het college de loonverschillen niet. Er is dus sprake van discriminatie.

Met deze uitspraak komt het college terug van een uitspraak uit 1997. Toen zag de voorloper van het college, de Commissie Gelijke Behandeling, nog wel ruimte voor verschillende lonen. Maar sindsdien zijn de omstandigheden veranderd, aldus het College. "Het bewustzijn over ongelijkheid is gegroeid, maar de praktijk in de maritieme sector is grotendeels hetzelfde gebleven."

Ondermijning gelijke speelveld

De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) reageert vol verbazing op de uitspraak en noemt deze "onbegrijpelijk". De branchevereniging stelt dat met deze nationale uitspraak het internationaal gelijke speelveld wordt ondermijnd. "Met alle risico's van dien voor de Nederlandse zeevaart", aldus directeur Annet Koster.

Wereldwijd is in de loop der jaren een systeem ontstaan om om te gaan met alle verschillende nationaliteiten van werknemers aan boord, aldus de branchevereniging. "Elk land kent een andere sociale inrichting, een ander juridisch systeem en een ander fiscaal beleid. Om een eerlijk systeem te hebben zonder loondiscriminatie wordt dus gekeken naar het woonland. Kosten voor levensonderhoud variëren immers van land tot land."

Rechter

De uitspraak van het college is juridisch niet bindend, dus er volgt geen boete. Wel moet een rechter het oordeel meewegen, mocht er een rechtszaak zijn over het onderwerp.

Bij Stichting Equal Justice Equal Pay, die de zeevaarders steunde in de zaak, hebben zich ondertussen bijna 14.000 zeevaarders gemeld die ook een gelijke betaling willen. De stichting hoopt dat de KVNR de uitspraak serieus neemt. "Het is de hoogste tijd dat er een einde komt aan deze discriminatie van een bepaalde groep zeelieden. Mochten Nederlandse reders hun praktijken niet veranderen, dan zullen we dat via de rechter afdwingen."

Er hebben zich al meerdere bedrijven gemeld die interesse hebben in een overname van het failliete CêlaVíta. Dat zegt curator Frans Aartsen. "We moeten nog kijken hoe serieus die interesse is, maar ik heb goede hoop op de mogelijkheden van een doorstart." Welke bedrijven interesse hebben houdt hij geheim.

Vorige week ging CêlaVíta failliet. Het bedrijf, opgericht in 1967, kampte al langere tijd met financiële problemen. CêlaVíta leverde voorgesneden aardappels en gekruide aardappelpartjes aan supermarkten, hotels en restaurants.

Bij een faillissement benoemt een rechter altijd een curator. Dat is een extern persoon, vaak een advocaat gespecialiseerd in faillissementsrecht. Die curator moet dan bekijken hoe schuldeisers nog een deel van hun geld kunnen terugkrijgen en of er kopers zijn voor een bedrijf.

Ontslag

Het personeel van CêlaVíta is verteld dat het vanwege het faillissement wordt ontslagen. Het gaat volgens de curator om 171 mensen die in dienst waren. De betaling van hun loon wordt door dat ontslag voor maximaal de komende zes weken overgenomen door uitkeringsinstantie UWV. Naast het vaste personeel waren er ook flexkrachten actief.

Er worden op dit moment geen aardappelproducten meer gemaakt in de fabriek in Wezep. Ook is er geen voorraad meer waaruit geleverd kan worden. Jumbo liet vorige week weten dat het aanbod aan CêlaVíta-producten bij de supermarktketen al langere tijd gering is. Jumbo zegt huismerk-producten te hebben als alternatief.

Vandaag zegt Albert Heijn een korte onderbreking te verwachten in de levering van gekoelde aardappelen. "Vanaf eind deze week verwachten we weer op onze normale beschikbaarheid te zitten", aldus een woordvoerder.

Volgens Margreet Pasman van vakbond FNV kwam het faillissement niet als een verrassing. "Ook voor de mensen die er werkten niet. Het ging al langer slechter. Maar het is wel heel pijnlijk." Volgens Pasman was de fabriek verouderd en was er sprake van achterstallig onderhoud.

Ouders die hun onvrede uitspreken over lege knijpfruitschappen, omdat niet hun kind, maar volwassenen de vruchtenpuree gebruiken. Voor in hun matcha latte, welteverstaan.

Het is een van de vele voedseltrends die momenteel rondgaan op sociale media. De afgelopen maanden vonden cottage cheese, flatbreads en crispy chili-olie hun weg van TikTok naar de winkelmand. Met als gevolg soms zelfs lege schappen.

Influencers

Sociale media spelen een steeds grotere rol in eettrends. Supermarkten houden platforms dan ook nauwlettend in de gaten: "Vroeger keek je naar tijdschriften, horeca en speciaalzaken. Maar de wereld is kleiner geworden door sociale media. We houden echt per uur in de gaten waar we op in kunnen springen", zegt Joyce Bierman, hoofd merkcreatie en Allerhande bij Albert Heijn.

Bierman bekijkt met een socialemediateam op welke trend ze willen inspelen: "We maken een lijstje met dingen die groot kunnen worden. De ene keer komt het tot een recept in de Allerhande, de andere keer tot een nieuw product."

Ook Jumbo volgt met een socialemediateam en assortimentsmanager dagelijks eettrends: "We kijken naar trends in allerlei productcategorieën. Toen de Dubai-reep een hit bleek, hebben we snel geschakeld met onze inkoopafdeling en konden we die ook aanbieden. Datzelfde geldt voor bijvoorbeeld sportvoeding: we kijken naar een balans in ons assortiment én de behoefte van klanten en trends", zegt een woordvoerder.

Veel trends ontstaan bij influencers, zoals tiktokker en kookboekschrijver Ghislaine Voogd, bekend als Veggilaine. Ze ziet hoe producten die ze in de keuken gebruikt, snel bij een breder publiek aanslaan: "Ik denk dat het aanslaat door de kracht van herhaling. Hoe vaker je dingen gebruikt, hoe nieuwsgieriger mensen worden. Zo kun je sommige producten bij een breder publiek op de kaart zetten."

De snelheid van sociale media

Dat er soms lege schappen ontstaan, heeft volgens Martijn Rol, sectormanager food bij Rabobank, te maken met de snelheid van platforms als TikTok: "Iets wat nu groot is in New York of Dubai kan dezelfde dag al trending zijn in Nederland. Dat ging voorheen veel langzamer, dan konden er weken of maanden overheen gaan."

Als nu een product populair wordt, kan er snel een stormloop ontstaan. Dat maakt het volgens Rol voor supermarkten lastig om meteen op in te spelen.

Dat 'socialemedia-effect' blijkt uit verkoopcijfers van bijvoorbeeld knijpfruit: Jumbo zegt sinds begin dit jaar een flinke stijging te zien in de verkoop. Ook Picnic zag de vruchtenpuree hard lopen: de verkopen stegen met 40 procent.

Hype en trend

Volgens Theo Toering, van marktonderzoekbureau Bamboo Brands, moeten supermarkten wel de afweging maken of een product tijdelijk is of blijvend: is het een hype of een trend? "Een hype is vluchtig, maar een trend ontwikkelt zich over langere tijd en vertaalt zich ook naar blijvend schapgedrag", zegt Toering.

Bierman van Albert Heijn ziet dat ook: "De crompouce was bijvoorbeeld drie maanden leuk, maar daarna ook echt klaar. Je moet goed inschatten wat groot en blijvend is en dus interessant gaat zijn."

Van TikTok naar supermarkt

Producenten en supermarkten hebben volgens Toering soms moeite met trends en hypes: "Het aanmelden van een nieuw product moet minimaal twaalf weken voor introductie. Sommige hypes zijn dan alweer over."

Ook sectormanager food Rol zegt dat er een risico is: "Speel je in op een hype en schaal je je productie op, dan loop je het risico dat supermarkten ook net zo snel weer aangeven het niet meer te willen als de hype afvlakt."

Hoe snel je kunt inspelen, hangt volgens Rol af van hoe vernieuwend het product is: "Als het ingepast kan worden in een bestaande categorie en ingevuld door bestaande leveranciers, dan is het snel schakelen. Maar als iets volledig nieuw is, wordt het lastig: je moet kijken in welk schap je het plaatst of dat je zelfs een heel nieuw schap inricht. Plus de hele toeleveringsketen moet erop worden gebouwd."

Toch weerhoudt het supermarkten niet om in te gaan op ontwikkelingen op sociale media: "We kijken hoe snel we iets kunnen maken en of we daarmee een grote groep aanspreken. Zo introduceren we tientallen nieuwe producten per week in onze schappen", zegt Bierman.

Vanaf volgend jaar kunnen mensen een dwangsom opgelegd krijgen als ze weigeren hun oude draaischijfmeter in de meterkast te vervangen door een slimme of digitale energiemeter. Het AD schrijft dat het om een groep 'notoire weigeraars' gaat die nog altijd geen slimme of digitale meter heeft.

Op dit moment hebben nog altijd ongeveer een half miljoen huishoudens zo'n draaischijfmeter. Redenen om deze te houden lopen uiteen. Veel weigeraars zeggen er geen te willen om privacyredenen. "Er zijn waarschijnlijk ook adressen waar het eerder technisch niet mogelijk was, of te uitdagend om de analoge meter te vervangen door een digitale", zegt Theo Scholte, woordvoerder van Netbeheer Nederland.

Maar volgens het AD kunnen mensen met zonnepanelen er financieel baat bij hebben om zo'n oude draaischijfmeter te houden. De schijf daarvan draait namelijk gewoon achteruit als iemand met zonnepanelen stroom teruglevert aan het net.

Het blijft daardoor onduidelijk hoeveel elektriciteit iemand precies verbruikt en teruglevert en daardoor zouden er geen terugleverkosten kunnen worden betaald.

Weigeren mag niet meer

Al jaren zijn netbeheerders druk bezig Nederlandse huishoudens aan een slimme of digitale meter te krijgen. Toch zijn er nog altijd mensen die liever niet zo'n meter in huis hebben. "Tot en met 2021 heeft iedere woningeigenaar in Nederland meermaals het aanbod van de netbeheerder gekregen voor het gratis plaatsen van een slimme meter", zegt Scholte.

Tot nu toe konden mensen zo'n digitale of slimme meter nog weigeren. Maar vanaf 1 januari komend jaar gaat de nieuwe energiewet van kracht en is iedereen met een oude analoge meter wettelijk verplicht die te vervangen. Netbeheer Nederland zegt dat vanaf 1 januari mensen weer gratis hun oude meter kunnen laten vervangen.

Beter beeld van energiegebruik

Vanaf 2027 komt er een einde aan de salderingsregeling. Dan kunnen huishoudens met zonnepanelen niet langer de kosten voor de stroom die ze kopen van het net, wegstrepen tegen de opbrengst van zonnestroom die ze terugleveren aan datzelfde net. Daardoor moeten energiemeters ook kunnen meten hoeveel elektriciteit er terug op het energienet komt. Die gegevens moeten de netbeheerders helpen om een beter beeld te krijgen van het verbruik in Nederland.

"Met het meer gedetailleerde inzicht in verbruik én teruglevering, en daarmee in belasting van de stroomnetten, kunnen effectievere maatregelen door de netbeheerders worden genomen tegen netcongestie", aldus Scholte.

Netbeheerders zullen vanaf januari eerst nog meerdere malen contact opnemen met mensen die nog geen nieuwe meter hebben. Mochten mensen dan nog altijd weigeren dan wordt zaak overgenomen de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI).

De RDI kan dan in het ergste geval een dwangsom opleggen als mensen nog altijd weigeren. Hoe hoog de dwangsom wordt is nog niet duidelijk. De RDI wil dat eind 2029 alle draaischijfmeters zijn verdwenen.

Jarenlang was Luxemburg het goedkoopste land om benzine te tanken enigszins in de buurt van Nederland. Maar nu ben je soms dichterbij goedkoper uit, namelijk in België.

Gemiddeld is Luxemburg nog steeds goedkoper dan België volgens cijfers van de ANWB. Namelijk voor benzine 1,45 euro tegenover 1,58 in België. Maar in België zijn er sommige prijsvechters die richting de 1,40 duiken. Vaak gaat het om onbemande tankstations weg van de snelweg.

Die lage prijzen zijn in Luxemburg niet te vinden op vergelijkingssite Carbu.com. In Luxemburg geldt een door de overheid vastgestelde maximumprijs voor benzine van 1,458 euro. Zo'n beetje alle pompstations zitten precies op die prijs.

CO2-belasting

Dat België nu soms goedkoper is komt doordat Luxemburg in 2021 een CO2-belasting heeft ingevoerd die jaarlijks stap voor stap ietsje hoger wordt. En dat terwijl in veel Europese landen de brandstofprijzen nu dalen doordat olie goedkoper is geworden. Ook is de euro nog eens meer waard geworden ten opzichte van de dollar. Olie wordt internationaal in dollars verhandeld, dus in euro's is olie nog goedkoper geworden.

Ook in Luxemburg zijn de benzineprijzen dan ook gedaald de afgelopen tijd, maar door die Luxemburgse CO2-belasting dus minder hard dan bij een aantal Belgische tankstations.

Ook hier dalende prijzen

Ook in Nederland is benzine wat goedkoper geworden. De gemiddelde landelijke adviesprijs is nu 2,11 euro. In maart was dat nog 2,19. Maar die bedragen zie je vooral op de snelweg. Gemiddeld betaal je volgens de ANWB nu 1,89. En met wat zoeken vind je ook tankstations waar je 1,79 betaalt.

Dat is dus nog altijd fors meer dan in België of Luxemburg. En ook Duitsland is met prijzen rond de 1,65 vaak goedkoper dan Nederland. De vraag is of mensen in de grensregio's dan gaan omrijden voor die prijsverschillen.

Onderzoekers meldden eerder deze week in economenblad ESB dat dat in het geval van Duitsland meevalt. Door accijnsmaatregelen was er in 2023 zowel een periode waarin er nagenoeg geen prijsverschil was tussen Nederland en Duitsland als een waarin Duitsland een stuk goedkoper was.

De onderzoekers bekeken de pingegevens van mensen in de grensregio en concludeerden dat meer dan de helft van de automobilisten amper extra ging tanken in Duitsland in de periode dat benzine daar goedkoper was. Het prijsverschil schommelde toen rond de 15 à 20 cent. Wel was er een kleine groep die extreem prijsgevoelig was en veel meer tankte in Duitsland.

Accijnsverhoging

Mensen herinneren het zich misschien niet meer, maar al een paar jaar geldt er in Nederland een accijnsverlaging op benzine en andere brandstoffen. In april 2022 verlaagde de overheid de accijnzen omdat de prijzen toen keihard waren gestegen nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.

In juli 2023 werd een deel van de accijnsverlaging al opgeheven. De resterende verlaging zou eerst in 2024 geschrapt worden, maar dat werd toen 2025 en nu staat inmiddels op de planning voor 1 januari 2026. Dan dreigt benzine in één klap zo'n 25 cent duurder te worden.

Dat je donderdag meer dan 124.000 dollar moest betalen voor één bitcoin, was vermoedelijk niet het laatste record. Volgens experts zal de opwaartse trend voor de digitale valuta doorzetten. Op termijn zou het tot een nieuwe financiële crisis kunnen leiden.

Het oude prijsrecord voor de munt was maar drie dagen oud. Dat is niet verrassend, vindt Dennis Post, crypto-expert bij consultancy EY.

"Het heeft vooral te maken met de enorm positieve sentimenten rond crypto's in de VS. President Trump heeft wetgeving doorgevoerd die digitale munten veel aantrekkelijker heeft gemaakt voor investeerders", zegt Post, die ook is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

De cryptopresident

Trump noemt zichzelf de cryptopresident en zet zich al lang in voor minder toezicht op digitale munten. Het Amerikaanse Congres heeft recent wetgeving aangenomen voor zogenoemde stablecoins. Dat zijn cryptomunten die gekoppeld zijn aan vaste waarden, zoals de dollarkoers. Dit zou tot minder schommelingen moeten leiden dan bij andere crypto's.

Onder meer door het cryptovriendelijke beleid is de waarde van de bitcoin onder Trump meer dan 30 procent gestegen.

De nieuwe Amerikaanse wetgeving moet het ook makkelijker maken om cryptovaluta in de traditionele financiële wereld te gebruiken. Zo worden crypto's, waarvan bitcoin de grootste is, geleidelijk interessanter voor traditionele investeerders zoals banken en verzekeraars. Vooral in de VS willen zij er nu ook in investeren.

Prijs schommelt te veel

Deskundigen die de NOS heeft gesproken verwachten niet dat ook Nederlandse banken gaan investeren in crypto's. Nederlanders zijn nu eenmaal voorzichtiger, is de inschatting.

De grootste Nederlandse bank investeert in elk geval niet in crypto's. ING is "op dit moment" ook niet van plan om het mogelijk te maken voor klanten om te investeren in digitale valuta via de bank, zegt een woordvoerder. Het grootste risico zit volgens ING in de sterke prijsschommelingen waar bitcoin en andere cryptovaluta om bekend staan.

Hoe barst de bubbel?

"Investeerders krijgen een steeds groter vertrouwen in de bitcoin. Dit leidt geleidelijk tot een bubbel. De vraag is: barst die in één keer of geleidelijk?", zegt Annelieke Mooij, universitair docent publiek recht aan Tilburg University.

Ze voegt eraan toe: "Als investeerders investeren met geleend geld dat ze niet kunnen missen, zorgt dat voor heel veel problemen als de waarde van de bitcoin heftig omlaag gaat." Het kan volgens haar ook het vertrouwen in banken ondermijnen, als bekend is dat ze er veel geld in hebben gestoken.

Crypto-expert Post vergelijkt het met de financiële crisis rond 2008. "In 2008 implodeerde de huizenmarkt in de VS deels omdat er werd gehandeld met producten die mensen amper snapten", zegt Post. Volgens hem is dat vergelijkbaar met de Amerikaanse cryptomarkt waar de transparantie niet best is.

Post zegt erbij dat hij geen doemdenker wil zijn. "Maar toch: als je niet begrijpt waarin je je geld hebt gestoken en je hebt niet genoeg inzicht in die producten, dan loop je een risico. Helemaal nu het vertrouwen in deze producten, zoals bitcoin maar ook andere crypto's, aan het groeien is."

De chaos beperken

Als er een bankencrisis komt, staan de Europese banken sterker dan in 2008, zegt Mooij. "Er zijn tegenwoordig mechanismes die ervoor moeten zorgen dat het niet een complete chaos wordt als een Europese bank failliet gaat. Die lijken ook enigszins te werken." Als voorbeeld noemt ze het faillissement van de Spaanse Banco Popular, dat plaatsvond onder de nieuwe Europese faillissementsregels.

Europa kent relatief strenge regels die beleggers moeten beschermen tegen fraude en witwassen als ze cryptovaluta (ver)kopen. Dat is in theorie fijn voor beleggers, helemaal nu de bescherming van crypto-investeerders in de VS zwakker wordt. Maar in de praktijk kent de cryptomarkt geen landsgrenzen.

De experts benadrukken dat er nu nog geen signalen zijn van een aankomende bankcrisis. Het beleid van Trump doet het risico wel toenemen. Onze Europese regels op het vlak van cryptovaluta en banken kunnen ons niet volledig beschermen tegen wat er gebeurt in de VS. Ze kunnen waarschijnlijk wel een potentiële val ietsje verzachten.

In de kast? In de berging? Of in een externe opslagruimte? Steeds meer Nederlanders kiezen ervoor om hun spullen bij het laatste te bewaren. Vaak in een opslaglocatie aan de rand van de stad of het dorp.

Een van die grote opslagbedrijven, Shurgard, kreeg er het afgelopen jaar in heel Europa zo'n veertig locaties bij, bleek vandaag uit halfjaarlijkse cijfers. En ook andere bedrijven verruimen hun opslagterrein in Nederland: in twee jaar tijd groeide het aantal opslag vierkante meters van 975.000 naar 1,2 miljoen vierkante meters, ziet vastgoedorganisatie CBRE.

Volgens Yannick van der Weerden van CBRE zie je in Nederland duidelijke groei maar blijft het aanbod van opslagruimtes nog wel achter bij de 'echt' grote landen zoals de VS en het Verenigd Koninkrijk: "Nederland loopt wel voorop in continentaal Europa en het is een kwestie van tijd. Inmiddels is de opslagsector een volwassen vastgoedsector aan het worden."

Kleinere huizen

Niet alleen in de Randstad, ook daarbuiten groeit het aantal locaties met opslagboxen. In Nijkerk openden Gert en Marian Hagen samen met hun compagnon Hans Bos drie jaar geleden zelf een opslaglocatie. "We zitten tegen Amersfoort aan, en merkten dat mensen toch niet ver wilden reizen voor het opslaan van hun spullen."

De reden waarom steeds meer mensen ervoor kiezen om hun meubels, sportspullen of ondernemingsinboedel naar een opslagbox te verplaatsten komt volgens Van der Weerden door het thuiswerken, en doordat huizen steeds kleiner worden.

"Er wordt meer en meer gekeken hoe zoveel mogelijk huizen in een zo klein mogelijke ruimte worden gezet. Dan moet je ergens op besparen. Een van de eerste ruimtes die dan weggaat is de opslagruimte." Daardoor zag je Van der Weerden tijdens de coronaperiode een sterke groei van het gebruik van opslagboxen.

Ook in Nijkerk merken ze dat. "Hier rondom Nijkerk wordt redelijk wat gebouwd. Mensen hebben dan opslag nodig, maar ook tijdens een verbouwing komen ze terug", zegt Marian Hagen.

Hoewel mensen vaak een opslagruimte huren als tijdelijke oplossing, ziet Van der Weerden van CBRE dat ze de opslagruimte toch vaak houden. "Mensen zijn ook wel een beetje verzamelaars."

"Mensen die eenmaal zo'n box hebben en je hebt thuis opgeruimd, dan kom je niet meer van die box af. Ik hoor wel eens dat mensen al 25 jaar een box huren, en aan het einde daar alleen nog maar een houten stoel hebben staan."

Gert en Marian Hagen begrijpen wel waarom mensen de opslag houden. "We hebben mensen hier die er echt al vanaf het begin in zitten: bedrijfjes, verenigingen en restaurants slaan hier onder andere ook hun spullen op."

Beperkte groei

Toch ziet Van der Weerden dat de echt grote groei nog uitblijft in Nederland. "Dat heeft te maken met de beschikbaarheid van locaties. Gemeenten zijn namelijk terughoudend met het afgeven van vergunningen waarvoor zoiets toegestaan is. De opslaglocaties staan namelijk vaak op industrieterreinen die volraken", zegt Van der Weerden.

Daarbij komt dat opslagboxen wel eens gebruikt worden door criminelen, bleek eerder uit onderzoek. "Dat is een van de redenen waarom gemeenten terughoudend zijn in het toestaan van nieuwe locaties. Hoewel controles inmiddels sterk zijn verbeterd, hebben sommige gemeenten vanuit het verleden een negatief beeld", legt Van der Weerden uit.

Voordat ze de opslaglocatie in Nijkerk kon openen, stelde de gemeente ook een aantal vragen, zegt Hagen. "In het begin wilden ze exact weten wat het ging worden. Daar waren de nodige vergunningen voor nodig. We hadden een begeleider die ons erin heeft geholpen." Zo is de opslaglocatie op specifieke tijden geopend, en hangen er veel camera's."

Stad van de toekomst

Hoe dan ook denkt Van der Weerden dat externe opslagruimtes bij de stad van de toekomst gaan horen. "Je ziet toch nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld in een parkeergarage in Parijs die is omgebouwd tot opslaglocatie."

Zo denkt Van der Weerden dat in stadscentra ook steeds meer plekken worden ingericht voor opslag, waardoor je minder ruimte nodig hebt in huizen. "Dus kun je ook meer huizen bouwen omdat ze steeds kleiner worden."

In Nijkerk zijn ze nu nog bezig met het afronden van een aantal nieuwe opslagruimtes. "We maken nu eerst dit af, kijken dan hoe dat loopt en wie weet hoe het verder gaat."

De bank Triodos schudt langzaam de financiële problemen van zich af met klanten die gedupeerd werden door certificaten van de bank. Inmiddels heeft 80 procent van de gedupeerde klanten een schikkingsvoorstel van Triodos geaccepteerd, zo meldt de bank in de cijfers over het eerste half jaar. Het aantal is bijna 10 procent meer dan waarop vooraf was gedacht.

Een half jaar geleden zette Triodos nog 101 miljoen euro opzij om certificaathouders te compenseren. Daar de grote belangstelling komt nu nog eens 14 miljoen euro bij. Mede hierdoor halveerde de winst van Triodos over de eerste zes maanden van dit jaar. Die kwam uit op 17 miljoen euro.

Klanten van Triodos konden altijd al beleggen in zogenoemde certificaten van aandelen Triodos. Het kopen en verkopen regelde de bank zelf. Certificaten die niet intern verkocht konden worden, kocht Triodos terug. Toen te veel klanten hun stukken tijdens de coronacrisis wilden verkopen liep de verkoop vast en lag die lange tijd stil.

Om de verkoop weer vlot te trekken ging Triodos twee maanden terug naar de beurs. Ondertussen werkt de bank plannen uit om efficiënter te werken. Zo huurt Triodos minder extern personeel in, legt topman Marcel Zuidam uit. "Ook houden we onze activiteiten in Duitsland tegen het licht en kijken we naar een heroriëntatie in Spanje. In Spanje en België zijn we al gestopt met het verstrekken van nieuwe hypotheken."

Betalingsverwerker Adyen is het afgelopen half jaar een stuk minder hard gegroeid dan normaal. Dat komt mede doordat enkele klanten van het Nederlandse bedrijf last hebben van de forse handelstarieven die de Amerikaanse president Trump in april andere landen oplegde.

Op de Amsterdamse beurs schrokken beleggers kennelijk van dit bericht: bij de opening van de AEX ging de koers van het aandeel direct met 18 procent onderuit. Daarmee trok het aandeel van de groeiparel op de Amsterdamse beurs zelfs de hele AEX-index met 0,7 procent omlaag. In de loop van de middag halveerde dit verlies weer tot een kleine 10 procent.

De zorgen van aandeelhouders komen vermoedelijk door de betalingen die Adyen in de eerste zes maanden verwerkte. De 649 miljard euro aan verwerkte betalingen was maar 5 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar, zo meldt het bedrijf in een brief aan aandeelhouders.

Handelsoorlog

De afnemende groei komt mede door het vertrek van een klant die vorig jaar nog zorgde voor veel transacties. Verder zegt Adyen dat veranderingen in Amerikaanse handelstarieven met name internetverkopen drukten.

Adyen stelt wel dat de handelsoorlog ook kansen biedt: "Hoewel de volledige impact van de handelstarieven zich nog steeds ontvouwt, is het patroon duidelijk: in tijden van verandering wenden bedrijven zich tot partners die zowel snelheid als veerkracht bieden."

Het Nederlandse Adyen verwerkt betalingen voor grote en vaak ook wereldwijde bedrijven. Onder meer eBay, Uber, Spotify, Microsoft en LinkedIn laten hun betalingen verwerken door het aan het Amsterdamse Rokin gevestigde bedrijf. Omdat Adyen eigen bankvergunningen heeft, waaronder ook in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, kan het sneller betalingen verwerken dan concurrenten die dat niet hebben.

Nieuwe diensten

Adyen wil daarom inzetten op het "verdiepen van de relaties" met huidige klanten. Bijvoorbeeld door sneller fraude te kunnen ontdekken en nieuwe diensten aan te bieden. Het afgelopen half jaar nam het bedrijf daarom 223 nieuwe personeelsleden aan. Daarmee werken er nu ruim 4500 mensen wereldwijd voor Adyen.

De omzet van Adyen kwam over het afgelopen half jaar uit op bijna 1,1 miljard euro. Dat is 21 procent meer dan een jaar geleden. De winst van ruim 480 miljoen euro lag ruim 70 miljoen euro hoger dan een jaar geleden.

Ondanks alle onzekerheid door de handelsoorlog tussen Europa en de Verenigde Staten, hebben Nederlandse bedrijven in juni toch meer spullen naar het buitenland verstuurd. Die maand lag de export 1,8 procent hoger dan een jaar eerder.

Ook groeide de export in juni vergeleken met mei, zo blijkt uit nieuwe gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In juni werden vooral meer machines, transportmiddelen en voedings- en genotmiddelen in het buitenland verkocht.

In de maandelijkse exportcijfers worden diensten niet meegeteld, die berekent het CBS per kwartaal. De export van goederen is bijna drie kwart van de totale export.

Naast de export werden er in juni ook meer goederen uit het buitenland gekocht. Dit lag 4,9 procent hoger dan een jaar geleden. Er werden vooral meer delfstoffen, voeding- en genotsmiddelen, machines en transportmiddelen geïmporteerd.

Alle dochterbedrijven van het schoenenmerk Van Lier zijn failliet verklaard. Dat meldt de rechtbank Zeeland-West-Brabant. Dit jaar werd bekend dat het bedrijf het financieel zwaar had.

Het is nog onbekend hoe ver het faillissement reikt, omdat de uitspraak alleen betrekking heeft op de dochterbedrijven van het bedrijf uit Loon op Zand, niet op het moederbedrijf. Dat meldt de alternatieve beurswebsite Bondex.

Het familiebedrijf leed het afgelopen jaar bijna een miljoen euro verlies, kon de coronaschuld niet meer afbetalen en sloot in mei alle zeven fysieke winkels. Wel waren de schoenen nog te koop in winkels die ook andere merken verkopen en was de webshop nog open. Inmiddels is ook de webshop niet meer bereikbaar, die vermeldt 'Service Temporarily Unavailable'.

Ondernemers controleren zelden of nooit hun eigen bedrijfsgegevens in het handelsregister. De Kamer van Koophandel (KvK) roept alle 2,7 miljoen ondernemers in Nederland op om dat begin september wel te doen. Dan veranderen de zogenoemde SBI-bedrijfscodes en kan het zijn dat een ondernemer niet goed geregistreerd staat.

SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling. Deze codes zijn gekoppeld aan de omschrijving van bedrijfsactiviteiten en worden op veel plekken in Nederland gebruikt. "Bijvoorbeeld door gemeenten om parkeervergunningen uit te geven, maar het heeft ook invloed op vergunningen en financieringen", zegt Sebastiaan van Hattum van de Kamer van Koophandel in het NOS Radio 1 Journaal.

"Op het moment dat je verkeerd geregistreerd staat, kan dat gevolgen hebben en loop je zelfs het risico op een boete", zegt Van Hattum. Ook kan een verkeerde registratie problemen geven bij bijvoorbeeld het aanvragen van een vergunning of subsidie en het kan gevolgen hebben voor belastingtarieven of pensioenpremies.

Elke 15 jaar gewijzigd

De SBI-bedrijfscodes worden eens in de 15 jaar gewijzigd. Dit gebeurt niet alleen in Nederland, maar in heel Europa omdat er nieuwe bedrijfsactiviteiten ontstaan en oude verdwijnen. "Zo hadden we 15 jaar geleden nog geen streamingsdiensten, maar gingen we naar de videotheek. Onze administratie moet mee met die veranderingen", legt Van Hattum uit.

Sommige codes worden opgesplitst, samengevoegd, gewijzigd of veranderen helemaal. Zo zijn er nu nog twee aparte codes voor online verkoop en verkoop via fysieke winkels. Vanaf september wordt daarvoor nog maar één code gehanteerd.

De afgelopen maanden zag de Europese Commissie een forse toename van de import uit China. Sommige producten werden meer dan twintig keer meer geïmporteerd dan een jaar geleden. De prijzen van sommige producten lagen ook veel lager. Ondernemingsorganisaties maken zich grote zorgen.

Sinds de Verenigde Staten hoge heffingen invoerden op Chinese producten is de vrees dat deze tegen bodemprijzen de Europese markt op komen. De eerste geluiden hierover uit het bedrijfsleven zijn hoorbaar.

Vooral machines en chemische producten werden het afgelopen halfjaar veel meer geïmporteerd. Zo werd een groep chemische stoffen ruim 36 keer meer uit China gehaald dan een jaar geleden, tegen een 95 procent lagere prijs. Industriële robots werden bijna 8 keer meer uit China gehaald, tegen een gemiddeld 29 procent lagere prijs.

Sinds eind april houdt de Europese Commissie nauwkeurig bij hoeveel producten uit China komen en tegen welke prijzen. Het is nog te vroeg om te concluderen dat er sprake is van 'dumping', zeggen deskundigen, maar volgens ondernemersvereniging in handel en logistiek EvoFenedex zijn de cijfers zorgwekkend.

Ook branchevereniging voor technologische industrie FME maakt zich zorgen. "We krijgen steeds meer signalen van leden over concurrerende machines uit China die voor prijzen worden aangeboden die soms meer dan 50 procent lager liggen dan bij vergelijkbare Europese machines van een A-merk", zegt een woordvoerder. "In sommige gevallen wordt zelfs tot 40 procent onder de oorspronkelijke offerteprijs gezakt. Dit wijst op een agressieve prijsstrategie."

Ook ondernemer Remco Valk ziet afgelopen maanden een verandering. Zijn bedrijf verkoopt robots die lassen. Het aanbod aan Chinese robots zag hij al langer stijgen. "Ik zie al jaren dat Chinese concurrenten een zeer agressieve prijsstrategie hanteren en de afgelopen maanden zie ik dat ze daarnaast aan een veel agressievere marketing doen via social media."

Chinese robots

Dat de eerste geluiden uit de machine/robotsector komen, is niet gek. Robotica is een van de tien belangrijkste sectoren in China's nationale industriestrategie 'Made in China 2025'.

Chinese meerjarenplannen gaan gepaard met flinke staatssteun, van goedkope leningen en subsidies tot belastingvoordelen. En dat niet alleen: opleidingsprogramma's worden aangepast om het juiste talent voort te brengen en onderzoeksfaciliteiten te openen.

Al deze stimulansen hebben geleid tot een gigantische toename van robotica-bedrijven. Volgens Chinese statistieken telde China vorig jaar ruim 451.000 bedrijven in de intelligente roboticasector, een verdrievoudiging ten opzichte van 2020.

Overproductie

Dit soort innovatie- en productiewedlopen, waarbij lokale overheden allemaal het beste resultaat aan Peking willen kunnen melden, gaan vaak gepaard met inefficiëntie en overproductie. Lokale overheden kampen daardoor met grote schulden en bedrijven kunnen hun producten niet kwijt. Daardoor is er een felle prijzenoorlog in China, die volgens president Xi de economie schaadt.

Onlangs waarschuwde de Communistische Partij dat agressieve prijsverlagingen en oneerlijke concurrentie winstmarges onder druk zetten en economisch herstel bemoeilijken. Het was een duidelijke oproep om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen en overproductie tegen te gaan.

Nog geen maatregelen

Vanwege de Chinese overproductie en de handelsoorlog met de VS is de verwachting dat er de komende tijd nog veel meer Chinese producten tegen lage prijzen naar Europa komen. Volgens de Europese Commissie is het nu nog te vroeg om brede maatregelen te nemen. Wel worden met name de chemie- en machinesector in de gaten gehouden.

De Europese Commissie heeft al voordat president Trump zijn handelsoorlog begon veel gedaan om de Europese industrie te beschermen tegen Chinese concurrentie. Zo gelden er importheffingen op Chinese elektrische auto's van 45 procent.

Ook zijn er importheffingen ingevoerd voor houtproducten uit China, zoals parketvloeren en multiplex, van tussen de 21 en 62 procent.

Die bescherming van de industrie heeft wel een keerzijde voor consumenten: duurdere producten. "Ik snap dat de EU Europese fabrieken wil verdedigen", zegt Alex Oldyck van multiplex-importeur De Gouw Handelmaatschappij. "Maar dit drijft de prijs in sommige gevallen ontzettend op voor klanten en Europese producenten bieden niet altijd een passend alternatief."

Volgens hem is overschakelen op Europees hout niet altijd een optie vanwege capaciteitsbeperkingen. "Fabrieken in Europa draaien vaak al op volle capaciteit. Je kan nu niet zomaar alles uit Europa halen. Wanneer China prijstechnisch niet meer interessant is, zullen importeurs hun heil zoeken in andere Aziatische landen, zoals Indonesië of Maleisië."

Aardappelproducent CêlaVíta is failliet, meldt Omroep Gelderland. Het bedrijf kampte al langere tijd met financiële problemen. CêlaVíta leverde voorgesneden aardappels en al gekruide aardappelproducten aan supermarkten, hotels en restaurants in heel Europa. Het Nederlandse bedrijf, gevestigd in Wezep, werd in 1967 opgericht.

CêlaVíta was vanavond niet bereikbaar voor commentaar.

Recent kondigde het bedrijf nog een reorganisatie aan, schrijft Omroep Gelderland, waarbij CêlaVíta zich meer wilde gaan richten op friet.

Ruim een maand geleden wezen werknemers van de aardappelproducent het eindbod voor een nieuwe cao af. De meerderheid van de werknemers was toen voor het voeren van acties, aldus FNV.

Nog veel onduidelijk

Wat er met de circa 200 werknemers gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. Volgens de regionale omroep zijn ze vanmiddag op de hoogte gesteld van het faillissement en hoeven ze de komende tijd in ieder geval niet te komen werken. Binnenkort vindt er een gesprek plaats met de curator over vervolgstappen.

CêlaVíta was sinds 2012 in handen van het Canadese frietfabrikant McCain, maar werd ruim een jaar geleden gekocht door investeerder Nimbus.

Met het eind van de zomer in zicht maken appel- en perentelers zich op voor het begin van de oogst. In sommige delen van Europa is de opbrengst dit jaar waarschijnlijk een stuk minder. Zo had een aantal Balkanlanden last van koude perioden in het voorjaar, precies wanneer de fruitbomen in bloei staan. Daarentegen zien Nederlandse telers juist een prima plukjaar tegemoet.

De wereldwijde branchevereniging verwacht dat het aantal appels bij Nederlandse telers dit jaar met 17 procent toeneemt, voor peren is dat 8 procent. Maar die extra opbrengst betekent niet meteen meer inkomsten voor de teler en lagere prijzen in de supermarkt.

Droger en warmer

Bij een groter aanbod gaat de prijs van een product normaal gesproken naar beneden. De prijzen voor telers worden dus lager als er meer appels zijn. Zij verkopen hun fruit tegen lagere prijzen aan supermarkten en marktkooplui. Dat geldt waarschijnlijk ook voor Sjoerd Cruijsen, die samen met zijn broer een fruitbedrijf heeft in het Gelderse Dreumel.

Hij heeft een goed jaar achter de rug en verwacht meer appels en peren te oogsten. "Dit jaar is het iets droger en warmer geweest. Vorig jaar hadden we veel kou, hagel en regen." Een kilo appels leverde vorig jaar gemiddeld 75 cent op voor telers, schat hij. "Maar het verschilt erg, bijvoorbeeld per soort."

Dit jaar verwacht hij iets minder opbrengst. "Dat is ieder jaar afhankelijk van hoeveel er komt, maar we doen ons best om te zeggen van: hé, we willen wel een marge halen. Er moet wel iets overblijven voor ons."

Volgens Cindy van Rijswick, groente- en fruitspecialist bij RaboResearch, heeft de fruithandel in het algemeen lage winstmarges. "Ze moeten heel efficiënt werken om die gezond te houden."

Lekker zoet fruit

De supermarkt bepaalt uiteindelijk prijs van een stuk fruit in de schappen. En die zal niet direct worden verlaagd. "Bovenop die telersprijs komen nog heel veel andere kosten. Zoals de distributie, sorteren en verpakken. Die kosten zijn heel erg gestegen de afgelopen jaren, en een groot deel van de uiteindelijke winkelprijs zal daarvan afhangen," zegt Van Rijswick.

Marktkoopman Frits van Hezik koopt zijn appels rechtstreeks bij de teler. Ook hij ziet de gestegen kosten voor iedereen in de keten. Hij verkoopt goed, maar ook zijn kosten zijn gestegen. "Er zit veel werk in het telen van fruit."

Volgens supermarktketen Jumbo is het afwachten of de goede oogst daadwerkelijk effect heeft op de prijzen. "Dat hangt af van ontwikkelingen in de markt en bijvoorbeeld kostprijswijzigingen in de keten," laat een woordvoerder weten. Albert Heijn benadrukt ook dat er meerdere factoren meespelen bij het bepalen van de prijs.

Ook de kwaliteit van de appels en peren is dit jaar erg goed, zegt John Kusters van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). De suikers zijn goed ontwikkeld en daarom verwacht hij lekker zoet fruit dit jaar.

Bijzonder appeltje

Een andere factor bij de fruitprijs is volgens onderzoeker Van Rijswick de strategie van een supermarkt. "Elke supermarkt heeft een andere. Zien ze appels als een product om mensen naar de winkel toe te lokken, dan zullen ze de prijs misschien wat lager houden dan een supermarkt die een bijzonder appeltje aanbiedt voor een wat hogere prijs."

Als een supermarkt veel appels inkoopt kunnen ze ook acties inzetten om klanten naar de winkel te lokken. "Die kopen dan ook andere spullen waar een supermarkt misschien meer op verdient."

Het grootste deel van de appels in de supermarkt is Nederlands, volgens Van Rijswick zo'n 90 procent. Een klein deel gaat de grens over, naar bijvoorbeeld Duitsland. Bijna alle peren die in Nederland worden geproduceerd worden geëxporteerd.

Kusters van brancheorganisatie NFO maakt zich wel zorgen. Hij ziet dat er langzaamaan minder fruit wordt gegeten door Nederlanders, terwijl dat wel hoort bij een gezonde levensstijl. "De consument kijkt alleen naar de prijs."

Wat als het nationale statistiekbureau maar ongunstige cijfers blijft publiceren over de kosten van het levensonderhoud en de werkeloosheid? Dan vervang je de directeur, en wel door iemand die vindt dat de prijzen juist dalen en de werkloosheid ook.

Zelfs in eigen kring werd verrast gereageerd toen de Amerikaanse president Donald Trump het hoofd van het Amerikaanse statistiekbureau Bureau of Labor Statistics twee weken geleden ontsloeg.

Hij was niet blij met de magere cijfers over het aantal banen in de afgelopen maanden. Directeur Erika McEntarfer werd per direct ontslagen, omdat het bureau onder haar leiding volgens Trump "nepcijfers" naar buiten bracht.

Vannacht meldde de president dat hij E.J. Antoni heeft aangesteld als haar opvolger bij het Bureau of Labor Statistics. "Onze economie is booming en E.J. zal ervoor zorgen dat de cijfers hierover eerlijk en accuraat zijn", schreef Trump op sociale media.

Staatskapitalisme

In de VS verzamelt het Bureau of Labor Statistics alle belangrijke economische cijfers: over werkloosheid, banen, lonen en inflatie, net zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek dat in Nederland doet. Omdat dergelijke bureaus onafhankelijk moeten kunnen opereren, houdt de politiek er doorgaans afstand van.

In de VS lijkt dit nu dus te veranderen. En daarover maken investeerders zich volgens de Financial Times grote zorgen. De macro-economische cijfers uit de VS worden "gepolitiseerd", schreven economen van Rabobank. "De VS marcheert met het statistiekbureau richting staatskapitalisme", meent The Wall Street Journal.

Conservatieve denktank

De zorgen zijn er niet alleen omdat McEntarfer zonder enig bewijs voor gesjoemel met cijfers aan de kant is geschoven, maar ook vanwege de achtergrond van de 37-jarige Antoni. Hij is hoofdeconoom van The Heritage Foundation, een conservatieve denktank die zich sterk maakt voor een terugtrekkende overheid, toekomstige leiders wil opleiden en conservatieven mobiliseren.

The Heritage Foundation hielp ook bij het zogenoemde Project 2025, dat verkiezingsbeloften van Trump direct na zijn aantreden hielp omzetten in beleid. Hierdoor ondertekende Trump in zijn eerste twee maanden een recordaantal decreten.

Correspondent Rudy Bouma legde tijdens de verkiezingen uit wat Project 2025 precies inhield:

De vraag is of de financiële markten de cijfers van het Amerikaanse statistiekbureau nog voor waar aannemen als de hoofdeconoom van deze denktank er de leiding heeft. Antoni is nogal kritisch over het Bureau of Labor Statistics: "valse flauwekulnummers" en een "willekeurige getallen-generator", zo oordeelde hij op sociale media.

Want waar de de inflatie dit jaar alleen in maart een kleine daling liet zien, schreef Antoni eind juli dat de inflatie al het hele jaar daalt. Hij sprak van "werkelijk opmerkelijke vooruitgang" onder Trump. De minder snel groeiende werkgelegenheid in juni noemde hij juist een "homerun" voor de president.

Kwaliteit van de cijfers

Antoni beweerde vorige week dat er een "betere manier is om data te verwerken en te verspreiden" zonder aan te geven hoe. Hij noemde dit wel "de taak voor de volgende baas van het BLS".

Afgezien van de aanstelling van Antoni zijn er ook zorgen over de werkwijze van het statistiekbureau. De prijzen worden nog altijd vooral handmatig verzameld. Medewerkers vragen elke maand de prijs op van gemiddeld 840.000 artikelen. Ongeveer 300.000 winkels verspreid over de VS worden gebeld of bezocht.

Maar mede door bezuinigingen ontbreken er de laatste tijd steeds vaker prijzen van producten uit alle verschillende staten. "De Amerikaanse statistieken zijn gelukkig nog lang niet zo twijfelachtig als de Argentijnse cijfers of de Chinese data. Maar hoe kunnen de Fed en investeerders de juiste beslissingen nemen als er zorgen zijn over de kwaliteit van de cijfers?", vragen economen van Rabobank zich af.

Betrouwbaar of loyaal?

Ook de Fed ligt als onafhankelijke centrale bank onder vuur bij Trump. De president uit al maanden zware kritiek op voorzitter Jerome Powell omdat de bank de rente niet verlaagt, een vurige wens van Trump.

Hij maakt Powell uit voor "domkop", "dwaas", "enorme loser" en "Trump-hater". Volgens Amerikaanse media heeft de president al een lijstje gemaakt met potentiële opvolgers voor Powell, die hij wel wil maar niet kan ontslaan.

De Amerikaanse president Trump ruziet met Fed-voorzitter Powell op een bouwplaats:

Of de nieuwe statistiekbaas Antoni de inflatiecijfers, die voor het rentebeleid van de Fed belangrijk zijn, beter en betrouwbaar kan maken, wordt betwijfeld. "Je wilt niet iemand alleen omdat hij al lang loyaal is maar niet de juist ervaring heeft", zei hoofdeconoom Feroli van de Amerikaanse bank J.P. Morgan in The New York Times.

Vanmiddag verschijnen nieuwe cijfers over de inflatie in de VS. Die moeten vooralsnog op de oude manier zijn berekend. De Senaat moet de aanstelling van Antoni nog goedkeuren.

President Trump heeft een verhoging van de importheffingen voor China met negentig dagen uitgesteld. Vandaag zou een deadline aflopen waardoor hogere tarieven mogelijk zouden worden.

Op zijn sociale platform Truth Social liet Trump weten dat hij opdracht had gegeven om het verhogen van de heffingen voor China uit te stellen. Als dat niet was gebeurd, hadden de heffingen flink hoger kunnen worden dan de huidige verhoging van 30 procent. Dat percentage komt sowieso boven op de heffingen die Trump al in 2018 invoerde.

China stemt in met het uitstel. De nieuwe deadline is 10 november.

Met zijn handelspolitiek heeft Trump hoge heffingen afgekondigd tegen tientallen landen. De EU, Japan en andere landen hebben deals gesloten met de VS om hogere heffingen te voorkomen. China deed dat niet. De heffingen liepen op tot 145 procent voor de meeste Chinese producten en tot 125 procent voor goederen uit de VS. Die enorme heffingen leidden tot zorgen dat de handel tussen de twee landen volledig stil zou vallen.

Laks toezicht

De heffingen gingen daarom in mei omlaag naar 30 procent voor China en 10 procent voor de VS. In juni kwamen er afspraken om de spanning wat te verminderen. De VS beloofde de restricties op de export van computerchiptechnologie en ethaan op te heffen. China zou het op zijn beurt makkelijker maken voor Amerikaanse bedrijven om zeldzame grondstoffen uit China te krijgen.

Toch is er nog geen deal tussen China en de VS. Washington en Peking moeten het eens worden over het volgens de VS lakse toezicht op intellectuele eigendomsrechten en staatssteun aan Chinese bedrijven. Volgens Trump zorgt dat voor oneerlijke concurrentie op de wereldmarkt. Het is nog de vraag of de landen het daarover eens kunnen worden.

Het uitstel van nieuwe verhogingen geeft de twee landen de tijd om verder te praten en mogelijk om toe te werken naar een top tussen Trump en de Chinese leider Xi Jinping. Amerikaanse bedrijven die zaken doen met China hebben positief gereageerd op het uitstel.

Twee grote Amerikaanse chipproducenten blijken met president Trump te hebben afgesproken een deel van hun omzet af te dragen om hoogwaardige chips aan China te mogen leveren. Nvidia en AMD beloven 15 procent van de omzet via deze export af te dragen aan de Amerikaanse staatskas

Dit melden bronnen aan de Financial Times en The Wall Street Journal. Ook de New York Times maakt melding van de hoogst ongebruikelijke afspraak.

Het gaat om vergunningen voor de levering van hoogwaardige computerchips aan China. Deze krachtige chips zijn geschikt voor kunstmatige intelligentie. De Chinese internetgiganten ByteDance (het bedrijf achter TikTok) en Tencent (uitgever van games en het bedrijf achter het populaire sociale medium WeChat) willen de chips graag hebben. De Amerikaanse regering is bang dat China ze inzet om een technologische en militaire voorsprong op de VS te krijgen.

Vorige maand verraste Nvidia met een bericht dat het toch een vergunning had gekregen om de chips in China te verkopen. Volgens de drie kranten hangt hier dus een opmerkelijk prijskaartje aan. Beide bedrijven willen de afspraken tegen de kranten niet bevestigen, maar ontkennen ze ook niet.

Zorgen

Nooit eerder werd een dergelijke afspraak voor een exportvergunning gemaakt in de VS, meldt de FT. Het past volgens de zakenkrant wel in de trend waarin president Trump meer belastinginkomsten en banen in eigen land wil creëren ten koste van het buitenland.

Daarover zijn ook zorgen. Vorige maand kreeg mediabedrijf Paramount een vergunning om te fuseren met Skydance Media. Kort daarna meldde Paramounts tv-zender CBS dat volgend jaar de stekker uit de populaire talkshow The Late Show with Stephen Colbert wordt getrokken. Presentator Colbert is een groot criticus van Trump.

Verontwaardigde kijkers legden de link met de fusievergunning, maar volgens CBS en Paramount staat dit los van elkaar.

President Trump wil dat de topman van de Amerikaanse chipfabrikant Intel opstapt. Hij stelt dat er sprake is van een flinke belangenverstrengeling, maar geeft verder geen uitleg.

"Er is geen andere oplossing", schreef hij op Truth Social. Na deze uitspraken daalden de aandelen van het bedrijf met 3,5 procent. De chipfabrikant is een van de drie belangrijkste producenten ter wereld, samen met het Taiwanese TSMC en het Koreaanse Samsung.

De hoogste baas, de Amerikaan Lip-Bu Tan, zou voordat hij bij Intel werkte in honderden Chinese bedrijven hebben geïnvesteerd. Sommige daarvan hebben banden met het Chinese leger, ontdekte persbureau Reuters dit jaar.

Tan zou tussen maart 2012 en december 2024 zeker 200 miljoen dollar hebben geïnvesteerd, onder andere in Chinese chipbedrijven. In maart dit jaar werd hij de hoogste baas van Intel.

Vragen van senator

Reuters meldde deze week dat de Republikeinse senator Tom Cotton de voorzitter van de raad van bestuur van Intel vragen had gesteld over Tans banden met Chinese bedrijven.

"Amerikaanse bedrijven die overheidssteun krijgen moeten verantwoordelijk omgaan met belastinggeld en zich houden aan strenge veiligheidsvoorschriften", schreef Cotton erover op X.

Correspondent Verenigde Staten Sjoerd den Daas:

"Onorthodox voor een Amerikaanse president is het, om op te roepen tot het opstappen van een bestuursvoorzitter van een beursgenoteerd bedrijf. Niet voor Trump, die zich graag en veelvuldig mengt in alle facetten van de samenleving.

Trumps oproep lijkt vooral ingegeven door een onderzoek van persbureau Reuters, waarin geschreven werd over de belangen die Tan de afgelopen jaren opbouwde in Chinese chipbedrijven. Tan stond eerder aan het roer van een bedrijf dat afgelopen week erkende Amerikaanse exportrestricties te hebben overtreden.

Washington is al langer bezig chipbedrijven meer te laten investeren en produceren in Amerika, en probeert Chinese toegang tot geavanceerde chiptechnologie af te knijpen. Onder Trump is dat geïntensiveerd.

Sommige analisten zeggen dat Tans kennis van de Chinese markt een voordeel kan zijn, in een tijd waarin Amerika en China zijn verwikkeld in een strijd om technologische superioriteit. Anderen zien het juist als politiek risico, in een tijd waarin banden met China onder het vergrootglas liggen.

Intel, ooit een voorloper, loopt mijlenver achter op zijn concurrentie. Vooral als het gaat om de ontwikkeling van AI-chips. Om de inhaalslag te maken kreeg het de afgelopen jaren miljarden aan steun vanuit de overheid. Trump zal stappen willen zien van Intel die zijn beleid zullen ondersteunen."

De chipmaker heeft nog niet gereageerd op de uitspraken van Trump. Gisteren zei een woordvoerder dat zowel Intel als Tan "zeer toegewijd is aan de nationale veiligheid van de VS en de integriteit van onze rol in het Amerikaanse defensie-ecosysteem".

Het bedrijf wil ook in gesprek met de senator.

Het is een snoeihard oordeel van de rechter: voormalig Jumbo-topman Frits van Eerd is schuldig aan witwassen, omkoping en valsheid in geschrifte. Daarvoor moet hij twee jaar de cel in. Een harde klap voor Van Eerd, die uitging van vrijspraak, zo laat zijn advocaat na afloop weten.

"We zijn verbaasd", zegt advocaat Robbert Jonk. "Alle verklaringen van Van Eerd worden terzijde geschoven." Hij acht de kans groot dat ze in hoger beroep gaan. Van Eerd mag dat hoger beroep in vrijheid afwachten.

De zaak rond Van Eerd kwam in 2022 aan het rollen. De politie vond tijdens huiszoekingen 4,5 ton aan contant geld in zijn huis. Geld dat de Jumbo-topman had gekregen van autohandelaar Theo E, die het weer had verkregen uit criminele activiteiten.

Gedragregels Jumbo

De rechter is vooral hard over de rol van Van Eerd als directeur. Van Eerd handelde in strijd met de eigen gedragsregels van Jumbo. De rechtbank haalde in zijn uitspraak een filmpje aan dat Van Eerd had opgenomen om nieuwe medewerkers te wijzen op de gedragsregels.

"Het is buitengewoon kwalijk dat de CEO zelf deze regels schendt", zei de rechter. De straf die de rechtbank oplegt, is hoger dan de strafeis van het Openbaar Ministerie. Dat had een celstraf van twee jaar geëist, waarvan acht maanden voorwaardelijk.

Dat de rechter zo hard oordeelt over de rol van Van Eerd als directeur, viel ook Tom Loonen op, hoogleraar financieel recht en integriteit aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Een CEO van zo'n grote Nederlandse onderneming, die beschuldigd wordt van omkoping, witwassen en valsheid in geschrifte, kan ik me niet heugen", vertelt hij.

Aandeelhouder

Na de politie-inval in 2022 trad Van Eerd terug als topman van de supermarktketen, maar bleef hij wel aan als aandeelhouder. Hij heeft nog een derde van de aandelen van Jumbo en verkeert daarmee nog in een invloedrijke positie.

"Het is niet het vermoeden dat zijn rol als aandeelhouder in het gedrang is, maar het is ook niet ondenkbaar dat stakeholders, zoals banken of familieleden, druk gaan uitoefenen op Van Eerd om zijn rol te heroverwegen", vertelt Loonen.

Een strafblad is geen belemmering om ergens aandeelhouder te zijn. "Maar qua integriteit en moraliteit kun je je afvragen of hij als aandeelhouder kan aanblijven. Dat is nu nog speculeren", legt Loonen uit. De supermarktketen laat weten dat Jumbo 'meeleeft' met de familie Van Eerd, maar gaat inhoudelijk niet in op de rol de voormalig topman.

Tegenstrijdig belang

Ondernemingsrechtadvocaat Marnix Holtzer van DLA Piper zou het verstandig vinden als Jumbo Van Eerd ertoe beweegt zijn aandelen te verkopen. Of, als hij dat weigert, te proberen via de rechter de aandelen bij een derde partij in beheer te brengen.

"Jumbo heeft steeds gezegd dat dit een privézaak is, maar dat lijkt me onhoudbaar. De rechter zegt dat Van Eerd zich associeerde met zware criminaliteit en dat hij zich ten koste van Jumbo verrijkte."

En door zijn aandelenbezit kan hij ook als veroordeeld crimineel (eventueel in afwachting van een uitspraak in hoger beroep), nog altijd meebeslissen bij aandeelhoudersvergaderingen.

"Jumbo kan aan de Ondernemingskamer vragen een beheerder voor die aandelen te benoemen". Daarmee verliest Van Eerd tijdelijk zijn stemrecht, maar hij is dan nog wel eigenaar van de aandelen.

Volgens Holtzer zou het goed zijn als de raad van commissarissen van Jumbo zich hiervoor inzet. Interessant daarbij is dat de president-commissaris van Jumbo Colette Cloosterman-Van Eerd is, de zus van Frits van Eerd. "Ik denk dat zij zich vragen moet stellen over haar eigen positie. Heeft ze voor dit thema niet een tegenstrijdig belang?"