Grote Chinese vastgoedbedrijven hebben te weinig geld om rekeningen te betalen. Op meerdere plekken in het land kunnen appartementencomplexen niet worden afgebouwd. Consumenten houden hun hand op de knip, en ook op de Chinese aandelenmarkten is het hommeles. Toch verhoogt het Internationaal Monetair Fonds de groeiverwachting voor de Chinese economie. Het IMF gaat er nu van uit dat de economie dit jaar groeit met 5,4 procent.

"Met name in het derde kwartaal was de groei sterker dan verwacht", vertelt Gita Gopinath in de Staatsmanzaal in een van de luxehotels in het zakendistrict van Peking. De plaatsvervangend voorzitter van het IMF en haar team hebben net hun 'artikel 4-consultatie' erop zitten, waarin elk land jaarlijks op rapport komt. "De opwaartse bijstelling is daarnaast een gevolg van ondersteunend overheidsbeleid dat recentelijk werd aangekondigd."

Peking maakte onlangs bekend dat het 1000 miljard renminbi (128 miljard euro) uittrekt om lokale overheden uit de brand te helpen. Daarmee koopt het tijd voor de economische tegenwind in het land. Die hangt vooral samen met de problemen op de vastgoedmarkt. Lokale overheden in China zijn voor hun inkomsten vooral afhankelijk van de verkoop van grond. Nu de huizenprijzen dalen en er minder vraag is naar vastgoed is die financieringsbron goeddeels opgedroogd.

Vastgoedbedrijven zitten krap bij kas en hebben moeite bestaande projecten op tijd op te leveren. Aan de rand van Jiaxing, zo'n anderhalf uur rijden van Shanghai, bouwt de geplaagde vastgoedreus Country Garden aan de Star Mansion. De perken worden beplant, bouwvakkers leggen de laatste hand aan de bekabeling. "Bijna klaar om opgeleverd te worden", zegt een van de medewerkers op het terrein overtuigd.

Of hij en zijn collega's hun salaris krijgen, is nog onduidelijk. Op meerdere plekken in het land konden onderaannemers fluiten naar hun centen. "Ik ben nog maar net begonnen. Aan het einde van de maand weet ik meer, dat is wanneer dit project af moet zijn." Hier in Jiaxing mogen onderaannemers hopen op hun loon, kopers op hun appartement. Aan de overkant van de 'Baai van Hangzhou' is die hoop vervlogen. Hier zijn de bouwvakkers al verdwenen nog voordat het project is voltooid.

De Legendes van de Zuid-Chinese Zee, ook een vastgoedproject van Country Garden, bleek een mythe. "De bouw ligt stil", weet een van de buren. Ze is haar hond aan het uitlaten tussen het woekerende onkruid. Of het geld op was? "Dat weet ik niet precies. Maar de economie zit in een depressie", zegt ze. Op het terrein is nog één hijskraan te zien, bewegen doet die niet. Een verlaten bulldozer fungeert als steunpilaar voor de stalen wand die het complex moet beschermen tegen indringers.

De problemen op de vastgoedmarkt werken door in andere delen van de economie, ook in de grote steden. De tijd dat restaurantbezoekers in Peking in de rij moesten staan voor een tafeltje, is op veel plekken voorbij. Wie er wel op uitgaat, geeft minder uit, klagen ondernemers. Iets dat ook koffieketen Starbucks merkt. In het afgelopen kwartaal kwamen er door uitbreidingen weliswaar 8 procent meer mensen over de vloer, maar gemiddeld gaven ze 3 procent minder uit.

Dalende huizenprijzen nodigen toch al niet uit tot meer consumptie. De onzekerheid of reeds betaalde appartementen kunnen worden opgeleverd doet dat evenmin. Niet-levensvatbare projectontwikkelaars moeten weliswaar failliet kunnen gaan, vindt Gopinath. "Maar het voltooien van vastgoedprojecten kan het sentiment verhogen, waarbij ook een rol is weggelegd voor de centrale overheid." Want de consumptie moet omhoog, vindt het IMF.

"De groei moet minder komen uit investeringen, en meer uit consumentenbestedingen", zegt plaatsvervangend IMF-voorzitter Gopinath, die Peking aanspoort een sterker sociaal vangnet op te tuigen. "Zodat Chinese huishoudens minder spaargeld hoeven aan te houden." Voor grote zorguitgaven bijvoorbeeld, of de oudedagvoorziening. Partijbaas Xi Jinping liet eerder blijken daar geen voorstander van te zijn. In partijspreekbuis Qiushi schreef hij dat het zou leiden tot "luie mensen".

"Hij denkt dat mensen beter af zijn als ze worstelen", zegt Barry Naughton, als sinoloog en econoom verbonden aan de Universiteit van Californië in San Diego. "Als ze een zwaarder leven hebben waarin ze dingen moeten overwinnen." Een te grote bestedingsvrijheid leidt tot minder controle voor Xi en zijn communistische partij, is zijn lezing. "Daarom is hij ook minder enthousiast over mensen die rijk worden dan over het uitroeien van armoede."

Hoewel het bedrijf in omvang en omzet nog altijd veel kleiner is, wil OpenAI zich kunnen meten met grote techbedrijven. Tijdens een presentatie gisteren voor ontwikkelaars, die deed denken aan Apples aanpak, kwam het bedrijf met GPT's, een nieuw concept dat zich het beste laat uitleggen als een slimme assistent. Een met een specifieke taak.

Een jaar geleden kende vooral de industrie OpenAI. Nu heerste er aan het begin van de presentatie een uitgelaten sfeer. Dusdanig dat topman Sam Altman, licht ongemakkelijk en half grappend, na het zoveelste klapsalvo zei dat de bezoekers dit niet elke keer hoefden te doen.

Dergelijke presentaties, ook wel keynotes genoemd, zijn een traditie in Silicon Valley. Iets waar Apple, zeker onder wijlen topman Steve Jobs, bekend om stond (tegenwoordig kiest het bedrijf voor een videoversie). Verpakt als soort theatershow wordt de kijker - vaak een flinke groep journalisten - een gelikte reclamespot die zo 45 minuten tot een uur kan duren voorgeschoteld.

Terug naar OpenAI. De belangrijkste boodschap van Altman tijdens de 45 minuten durende presentatie was een op maat gemaakte versie van ChatGPT. OpenAI noemt ze GPT's, makkelijker gezegd: slimme assistenten. Een concept dat al jaren bestaat, denk bijvoorbeeld aan Apple's Siri en Amazons Alexa. En in september kondigde Meta aan chatbots met AI-persoonlijkheden naar z'n apps te brengen.

OpenAI kan dus niet achterblijven. Maar pakt 't wel net iets anders aan. Het plan, in het kort, is dat je een slimme assistent kunt maken voor allemaal specifieke toepassingen. Het bedrijf wil het bouwen ervan zo simpel mogelijk maken: je hoeft het alleen maar te vragen, het systeem doet de rest. Op het podium bouwde Altman een 'Startup Mentor'. GPT's zijn voor nu alleen voor betalende gebruikers beschikbaar.

Het bedrijf ziet legio voorbeelden voor zich: een 'schrijfcoach', een 'wasbuddy' voor tips hoe je vlekken uit kleding krijgt, of een 'techadviseur' voor problemen met apparatuur. Er wordt daarnaast gewerkt aan een downloadwinkel waar alle GPT's publiekelijk aangeboden kunnen worden. Het bedrijf belooft bovendien omzetdeling voor goedlopende 'apps'.

Daarbij valt op dat OpenAI, weliswaar subtiel, op deze manier de chatbot wat menselijker maakt. Een schrijfcoach klinkt als een mens van vlees en bloed. Met het risico dat gebruikers er te veel op gaan vertrouwen, terwijl dit soort chatbots nog altijd verre van foutloos zijn.

Waar Altman bovendien weinig over sprak, zijn de potentiële risico's en de kans dat de slimme assistent uit de bocht vliegt. En nog belangrijker: hoe OpenAI denkt dit te voorkomen. Hiermee is niet gezegd dat het bedrijf hier niet op is voorbereid, maar ongetwijfeld gaan gebruikers de grenzen opzoeken. De vraag is of OpenAI daar klaar voor is.

Van Altman is bekend dat hij met zijn bedrijf streeft naar AGI (artificial general intelligence), een AI die slimmer is dan de mens. Of dat ooit bereikt gaat worden, daarover verschillen de meningen nogal. Maar het helpt bij het creëren van de hype om het bedrijf heen, dat het bezig is met iets mystieks, iets bovenmenselijks. Dat helpt weer om de aandacht vast te houden, de concurrentie is immers groot.

Hij sloot de presentatie niet voor niks af met de voorspelling dat AI "de mensheid zal verheffen tot een schaal die we nog nooit eerder hebben gezien" en voorspelde dat we als mens "superkracht op aanvraag" zullen hebben.

Op de woningmarkt moet meer rekening gehouden worden met risico's door klimaatverandering. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwt voor toenemende schade bij huizen in de toekomst. Dit zou meegenomen moeten worden in de waarde en dus de prijzen van huizen, vindt de toezichthouder. Anders betalen mensen te veel voor een huis en kunnen ze in de toekomst te maken krijgen met hoge reparatiekosten.

Door de toenemende extreme weersomstandigheden bestaat er voor huizen een groter risico op overstromingsschade en funderingsproblemen. "We krijgen steeds meer te maken met extreem weer in Nederland", vertelt AFM-voorzitter Laura van Geest. "Dat betekent meer regen, een stijgende zeespiegel, maar ook periodes van droogte en dat bedreigt weer de fundering." Een miljoen woningen zullen volgens de AFM voor 2050 te maken krijgen met funderingsproblemen, die niet verzekerd worden.

"Een op de acht huiseigenaren gaat er waarschijnlijk mee te maken krijgen", zegt Van Geest. De gemiddelde reparatiekosten liggen rond de 54.000 euro. "Maar dit kan ook oplopen tot 100.000 euro." Dit terwijl 85 procent van de huiseigenaren met funderingsrisico's zich hier niet van bewust is. "Als je het niet weet, zit het ook niet in de prijs, en dat betekent eigenlijk dat je een kat in de zak hebt gekocht."

Overstromingsschade kan ook voor extra kosten zorgen, dit is maar ten dele verzekerd. 59 procent van het Nederlandse oppervlak is in dit opzicht kwetsbaar.

"Wij vinden het belangrijk dat mensen die een huis kopen zich bewust zijn van de risico's zodat deze meegenomen kunnen worden in de prijs", zegt Van Geest. Dit gebeurt nu niet omdat er zo weinig bewustzijn is. Ook zijn verkopers niet verplicht om informatie over funderings- en overstromingsrisico's beschikbaar te stellen. De data hierover wordt daarnaast niet altijd als betrouwbaar beschouwd.

En dus zou de mogelijke schade moeten worden meegenomen in de prijs van het huis, vindt de toezichthouder. Bij het koopproces moeten de risico's transparanter zijn en bij de taxatie- en financieringsfase moet rekening gehouden worden met toekomstig reparaties.

"Het liefst zouden we hebben dat er een soort klimaatlabel ontstaat zodat mensen als ze een huis kopen weten hoe het huis ervoor staat en welke risico's er zijn, dan kunnen ze dat meenemen in de prijs. Of dat gebeurt via zelfregulering of de overheid maakt ons niet uit. Als het maar gebeurt."

Er zit wel een nadeel hieraan, zegt de AFM. Kopers kunnen te maken krijgen met vermogensverlies en mensen die pas net een huis hebben gekocht, met een hypotheek die hoger is dan de waarde van het huis. Daardoor kan deze groep met een restschuld blijven zitten bij verkoop.

Ook is het volgens Van Geest belangrijk om niet te vergeten dat er nog reparatiekosten kunnen komen bij een aangepaste huizenprijs. "Als je bij een huis met funderingsrisico dat eerst drie ton waard was rekening houdt met reparatiekosten van gemiddeld 50.000 euro, dan is het huis 250.000 waard. Het is dan goedkoper. Het risico is dat je dan vervolgens vergeet dat je het misschien moet repareren. We vinden het dus belangrijk dat je niet alleen de goede prijs betaalt voor het huis, maar ook dat je weet dat je op enig moment misschien wel die reparatiekosten moet gaan betalen."

De Nederlandse Spoorwegen verhogen de prijzen voor kaartjes voor binnenlandse reizen volgend jaar niet. Dat maakt de vervoersorganisatie vandaag bekend. De prijzen kunnen hetzelfde blijven omdat het kabinet 120 miljoen euro toelegt op verzoek van een meerderheid van de Tweede Kamer.

Demissionair staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur) maakte eerder bekend dat NS per januari de tarieven met 3,5 procent mocht verhogen, bovenop de reguliere prijsstijging. Reizigersbelangengroep Rover vreesde dat de kaartjes daarmee volgend jaar minimaal 6,5 procent duurder zouden worden voor de reizigers.

Een Kamermeerderheid vroeg het kabinet daarop om geld uit te trekken om prijsstijgingen in het openbaar vervoer tegen te gaan. Voor de NS is de 120 miljoen euro beschikbaar gemaakt uit de begroting van het ministerie van Infrastructuur en het Mobiliteitsfonds. Uit dit fonds worden onder meer investeringen in het spoor betaald.

Voor de internationale treinen verhoogt de NS de tarieven volgend jaar wel: die stijgen met bijna 8 procent. Ook de huur van een OV-fiets gaat reizigers iets meer kosten. Volgend jaar kost dat 4,55 euro per 24 uur. Dit jaar was dat nog 4,45 euro.

Of de prijzen voor kaartjes voor binnenlandse reizen in 2025 ook gelijk blijven, is nog de vraag. Dat kan volgens de NS alleen als de regering opnieuw geld beschikbaar stelt. "Zo niet, dan kunnen wij niet anders dan eind volgend jaar de uitgestelde verhoging voor 2024 alsnog door te voeren, bovenop de inflatie voor 2025", zegt NS-bestuurder Tjalling Smit.

"En daar zit niemand op te wachten. We zijn daarom in gesprek met Den Haag om dit te voorkomen en te zoeken naar een structurele oplossing."

De NS was ook van plan om in 2026 een spitsheffing in te voeren om overvolle treinen tegen te gaan. Op dat idee kwam onder meer kritiek van de Kamer en van reizigers die stelden alleen binnen de spits te kunnen reizen om naar hun werk te gaan.

Vorige week kondigde NS-topman Wouter Koolmees aan dat dat plan niet doorgaat. "We hebben geconstateerd dat daarvoor geen draagvlak is", zei hij in het radioprogramma Sven op 1.

De internationaal opererende kantoorverhuurder WeWork heeft uitstel van betaling aangevraagd. Het bedrijf, dat in 2010 werd opgericht in de Verenigde Staten, werd in 2019 nog geschat op een waarde van 47 miljard dollar.

Met een herstructurering hoopt WeWork een faillissement te voorkomen en een doorstart te maken. Het bedrijf zegt een overeenkomst te hebben gesloten met een groot deel van de schuldeisers om 3 miljard dollar aan bestaande leningen en obligaties om te zetten in eigen vermogen. Ook wil WeWork huurcontracten voortijdig beëindigen via een zogenoemde Chapter 11-procedure.

WeWork kampt al jaren met problemen, maar die zijn verergerd door stijgende kosten en het feit dat thuis werken populairder is sinds de coronacrisis. Minder mensen kiezen daardoor voor een werkplek bij WeWork.

Het bedrijf luidde in augustus al de noodklok over de eigen toekomst. Maar het gaat al sinds 2019 niet goed met WeWork. De waarde van het bedrijf kelderde van 47 miljard naar 8 miljard dollar. Ceo Adam Neumann werd afgezet en Softbank, de belangrijkste investeerder in het bedrijf, nam de controle over. Maar pogingen om veranderingen in het bedrijf door te voeren, hebben dus onvoldoende effect gehad.

WeWork beschikt volgens de laatste cijfers over 777 kantoorlocaties in 39 landen. In Amsterdam zijn vier plekken waar mensen een kantoorruimte, flexwerkruimte, vergaderruimte of bureau kunnen huren.

Werken in deeltijd is populair in Nederland. Bijna de helft van de beroepsbevolking (45 procent) doet het, en vrouwen meer dan mannen. Als redenen worden vaak genoemd de zorg voor de (klein)kinderen, mantelzorg, gezondheid, behoefte aan meer vrije tijd, of geen hoger inkomen nodig. Een deeltijdbaan levert minder inkomen op, maar heeft ook gevolgen voor de opbouw van het pensioen.

Er is echter een chronisch gebrek aan aandacht voor wat minder werken betekent voor het pensioen later. Zeven op de tien mensen die onlangs minder zijn gaan werken, hebben niet uitgezocht wat dat betekent voor hun pensioen, zo blijkt uit onderzoek van het platform Wijzer in Geldzaken, een initiatief van het ministerie van Financiën. Aan dit onderzoek, uitgevoerd door I&O Research, werkten ruim 1500 Nederlanders van 30 tot 67 jaar mee, die meer dan 12 uur per week werken.

Pensioendeskundige Lisa Brüggen van Netspar geeft een voorbeeld. "Als je als werknemer in de bouw op je 32ste besluit om één dag per week minder te gaan werken, bouw je ongeveer 27.000 euro minder pensioen op. Concreet betekent dit dat je ongeveer 120 euro netto per maand minder te besteden hebt na je pensionering. Dit kan net het verschil zijn tussen wel en niet goed kunnen rondkomen."

Christiaan Meijer van Wijzer in Geldzaken: "De focus ligt vaak op het 'nu' kunnen blijven rondkomen, in plaats van rondkomen na de pensionering."

Meijer waarschuwt voor een tegenvallend pensioen voor mensen die beslissen minder te gaan werken. Vooral vrouwen besluiten vaak minder te gaan werken gedurende hun loopbaan. Bijna twee derde van de werkende vrouwen werkt in deeltijd, bij mannen is dit 28 procent. Vrouwen bouwen daardoor veel minder pensioen op dan mannen en ook minder dan ze wellicht denken. Het maakt dat Nederland op Cyprus na de grootste pensioenkloof tussen mannen en vrouwen kent: ruim 40 procent verschil.

"Veel mensen realiseren zich onvoldoende dat keuzes die nu gemaakt worden, financiële gevolgen hebben voor later", zegt pensioendeskundige Lisa Brüggen. "We weten uit onderzoek dat een groot aantal vrouwen zegt financieel niet onafhankelijk te zijn en ook niet te weten hoe ze er buiten het maandelijkse huishoudboekje om financieel voorstaan, en al helemaal niet op de oude dag."

Partners praten onderling maar weinig over de details van hun pensioen, valt verder uit het onderzoek op te maken. Ze kennen meestal wel elkaars huidige inkomen, maar bijna de helft weet niet hoeveel pensioen de ander heeft opgebouwd.

Negen op de tien koppels zonder officieel partnerschap (huwelijk of geregistreerd partnerschap) hebben niets geregeld met betrekking tot de financiën en het pensioen. Men weet ook vaak niet wat het betekent voor het pensioen als de relatie strandt. 75 procent geeft aan dat 'ze er wel uit zullen komen' als ze uit elkaar gaan. Volgens Wijzer in Geldzaken is dat te optimistisch gedacht: veel pensioengeschillen gaan over de verdeling van het pensioen tussen scheidende partners.

Wijzer in Geldzaken benadrukt dat het nu het moment is dat je nog invloed hebt op je pensioenvermogen, om later na het bereiken van je pensioenleeftijd ook over voldoende inkomen te beschikken.

Elektronicaketen Mediamarkt mag acht winkels van de failliete concurrent BCC overnemen. Dat heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaald. Het gaat om locaties in Amsterdam, Barendrecht, Beek, Beverwijk, Delft, Hilversum, Nijmegen en Zoeterwoude.

Mediamarkt gaf al eerder aan de winkels over te willen nemen. Volgens toezichthouder ACM is er na de overname nog genoeg concurrentie over op de Nederlandse markt. Zonder de BCC-vestigingen heeft Mediamarkt 48 winkels in Nederland. De elektronicaketen wil winkels overnemen op plekken in het land waar nog geen of weinig winkels waren.

BCC ging in september failliet. Het bedrijf met zestig filialen zat al langer in zwaar financieel weer. De curatoren probeerden nog een doorstart voor het bedrijf voor elkaar te krijgen, maar dat lukte niet. Wel worden er volgens RTL Nieuws nog vijf winkels door branchegenoten EP en Mikro-Electro overgenomen. Daarmee komt het totaal dus op dertien winkels die een doorstart maken.

Het is nog niet bekend wat de overnames gaan betekenen voor het winkelpersoneel.

Het aantal woningen dat ontstaat door het ombouwen van kantoorpanden is opnieuw afgenomen. Vorig jaar ontstonden er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek ruim 3000 woningen door kantoorpanden te transformeren, dat is 30 procent minder dan in 2021.

Kantoorpanden die aantrekkelijk zijn voor transformatie tot woningen zijn grotendeels al omgebouwd. "Het laaghangend fruit is wel geplukt", zegt hoogleraar woningbouw aan de TU Delft Peter Boelhouwer. Ook noemt hij de beperkte capaciteit bij ambtenaren om de benodigde procedures af te ronden. "En het gebruik van kantoorpanden voor de opvang van Oekraïners kan een rol spelen."

Van alle woningen die niet ontstaan zijn door nieuwbouw komt het grootste deel uit het ombouwen van kantoren. Het aantal woningen dat voortkwam uit andere type gebouwen, zoals ziekenhuizen en scholen, nam toe met 11 procent. In totaal ontstonden vorig jaar 9600 woningen uit het ombouwen van gebouwen. Daarmee dook dat aantal voor het eerst onder de 10.000.

Het aantal woningtransformaties verschilt sterk per regio. In 2022 nam in Flevoland het aantal het sterkst toe, van 75 naar 355. Ruim driekwart hiervan bevindt zich in Almere, waar enkele grote projecten zijn afgerond. Van de grote steden leverde Utrecht de minste woningtransformaties op.

Het is al jaren de vraag: gaat Lelystad Airport open voor commercieel vliegverkeer en kan het vluchten overnemen van Schiphol? De meningen in politiek Den Haag zijn de afgelopen jaren veranderd en de kans is klein dat het nog gebeurt. Waar eerst bijvoorbeeld de PvdA in 2014 als coalitiepartner nog openstond voor de uitbreiding, is dat in 2023 niet meer zo.

Dat geldt voor het grootste deel van de partijen. In bijna alle verkiezingsprogramma's staat dat de luchthaven niet open kan gaan voor passagiersvluchten. Volgens de gemeente en ondernemers in de buurt heeft dat economische gevolgen. Er is de afgelopen jaren ruim 200 miljoen euro gestoken in het klaarmaken van Lelystad Airport voor commerciële luchtvaart.

In Lelystad en omgeving wordt gehoopt dat de uitbreiding toch door kan gaan. Maar die kans lijkt klein als je naar de plannen van de partijen kijkt.

Ondanks de politieke realiteit heeft de gemeente Lelystad nog goede hoop. Verantwoordelijk VVD-wethouder Dennis Grimbergen: "Wij vinden het spijtig, maar blijven positief over de opening. Het trekt bedrijvigheid aan, het biedt werkgelegenheid. We willen groeien naar 120.000 inwoners. Dat betekent dat we 20.000 woningen moeten bouwen. En waar mensen wonen, willen mensen werken. Het is een economische stimulans voor de regio. Een groter Lelystad Airport kan de komende tien jaar 1000 tot 1500 nieuwe banen opleveren."

Daarnaast is hij van mening dat Schiphol Lelystad Airport nodig heeft, vooral nu die luchthaven moet krimpen. En daarvoor ligt het vliegveld al jaren klaar, zeggen gemeente en ondernemers in de buurt.

Daarom willen ook de ondernemers nog geen definitief afscheid nemen van de uitbreiding. Volgens Buck Jüch, voorzitter van de Bedrijfskring Lelystad, zullen bedrijven die een vestiging bij Lelystad Airport in de planning hadden dat afzeggen. "Aan de ene kant wordt er al vijf kabinetten gepraat over de opening. Aan de andere kant wordt het continu tegengehouden. Het is geen betrouwbare omgeving. Dat schrikt ondernemers af."

Voor omwonenden die vrezen voor overlast, is het niet doorgaan van de uitbreiding een overwinning. "In alle gesprekken met de minister hebben we gezegd: als het niet doorgaat dan gaat de vlag uit. Maar als het er toch komt, dan willen we betrokken zijn", zegt Anne Marie van Raalten van de Lelystadse Boer, een samenwerking van boeren in de omgeving van het vliegveld.

Als er passagiers komen, is er afgesproken dat de cateraar producten zoals aardappelen en uien afneemt van boeren in de regio. Dat de burgerluchtvaart in Lelystad er definitief niet lijkt te komen, is voor de boeren geen probleem. "We waren toch nog niet speciaal aan het telen voor ze."

De Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) vindt de politieke kentering een goede zaak. "Hier zijn we blij mee, je ziet een grotere politieke weerstand nu, een duidelijk nee", zegt voorzitter Leon Adegeest. Helemaal zonder zorgen is de actiegroep nog niet: "Op de achtergrond gaan de voorbereidingen gewoon door."

PostNL verstuurde in het derde kwartaal meer pakjes dan een jaar eerder, maar dat was onvoldoende om de kostenstijgingen van het bedrijf op te vangen. Onder meer de hoge energierekeningen en stijgende salarissen drukten de resultaten.

Dat het aantal verzonden pakjes stijgt, komt vooral voor rekening van internationale klanten van PostNL. Maar die buitenlandse markt is minder lucratief voor het bedrijf dan de binnenlandse. In Nederland merkte PostNL dat de consumenten online minder besteedden; het binnenlandse volume aan pakketjes nam iets af vergeleken met een jaar eerder.

In het tweede kwartaal meldde PostNL nog een groeiende omzet en winst. Maar die stijgende lijn kon het bedrijf in het derde kwartaal niet doorzetten. PostNL leed in de periode van juli tot en met september een brutoverlies van 11 miljoen euro. Beleggers waren niet te spreken over de ontwikkelingen: de koers van het aandeel PostNL noteert vandaag meer dan 10 procent lager.

Al met al spreekt bestuursvoorzitter Herna Verhagen van een "lastig kwartaal" voor PostNL. Het aantal verzonden poststukken blijft dalen, van 390 miljoen in het derde kwartaal van 2022 naar 356 miljoen dit jaar.

Verder kampt PostNL met een hoog ziekteverzuim. Dat wordt onder meer veroorzaakt door de krappe arbeidsmarkt. Er staan veel vacatures open. Toch verwacht het bedrijf tijdens de decemberdrukte op volle capaciteit te kunnen draaien.

Tata Steel IJmuiden heeft de plannen voor de productie van 'groen' staal versoberd. Er zal minder nieuw staal worden gemaakt met behulp van kostbaar waterstof en het bedrijf wil meer oud ijzer gaan recyclen. De aangepaste toekomstvisie is vanmiddag gepresenteerd aan de minister van Economische Zaken en Klimaat Adriaansens.

Tata wil in 2030 5 miljoen ton minder CO2 uitstoten. Het staalbedrijf is nu de grootste uitstoter van Nederland met 11,6 miljoen ton CO2 per jaar. Op dit moment produceert Tata jaarlijks 7 miljoen ton staal. Dat gebeurt met behulp van twee hoogovens die staal maken van ijzererts en steenkool.

De helft van die productie zou voor 2030 overgaan van kolen op waterstof. Dat wordt dus iets minder.

De centrale ondernemingsraad heeft de adviesaanvraag over de recycle-oven nog niet beantwoord. Technici bij het bedrijf vrezen voor vermindering van de kwaliteit van het staal dat Tata nu produceert voor onder meer de auto- en conservenindustrie. Eerder al hebben de ondernemingsraad en de vakbond daarom laten weten niet enthousiast te zijn over de recycleplannen.

Toch zijn de vakbonden CNV en FNV blij met het vergroeningsplan van Tata Steel. Ze vinden het nu wel "tijd voor versnelling". De organisatie van omwonenden, Stichting Frisse Wind, kan zich juist niet vinden in de plannen. Die benadrukt dat de vervuilende fabrieken nog jaren in gebruik blijven. "Tot die tijd mogen we de kankerverwekkende dampen inademen."

Ook Greenpeace laat weten "teleurgesteld" te zijn dat Tata nog jaren wil vervuilen. De milieuorganisatie wil dat de overheid strenger optreedt tegen huidige vervuiling van de staalfabriek. Greenpeace noemt het inzetten op gerecycled staal wel "een aardig begin."

De aangepaste plannen lekten eerder deze zomer al gedeeltelijk uit, maar of ze doorgaan is onzeker. Tata spreekt over een miljardeninvestering, waarvoor flinke overheidssubsidie nodig is. "Net als bij onze Europese concurrenten kan deze transitie niet zonder financiële steun van de overheid plaatsvinden." Tata noemt zelf geen precies bedrag maar naar verwachting gaat het om een miljard euro of meer.

Minister Adriaansens werkt aan individuele afspraken met industriële bedrijven in Nederland over verduurzaming. De financiële steun voor Tata is nog niet gegarandeerd.

De minister heeft twee adviseurs gevraagd om naar alternatieven te kijken: "We hebben te maken met de productie van groen staal, dat is een ingewikkelde technologie", zegt Adriaansens. "Tata Steel is een grote uitstoter en er is nogal wat aan de hand in de leefomgeving van Tata, de IJmond. We weten allemaal van de gezondheidsrisico's die de productie met zich mee brengt."

De minister zegt ook dat ze het heel belangrijk vindt om een goede afweging maken. "We moeten goed kijken naar de alternatieven om vast te stellen of dit echt het beste plan is."

Het onderzoek moet begin volgend jaar gereed zijn.

Dan zal Tata naar verwachting ook op de agenda staan bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Daarbij speelt ook de voortdurende discussie over de milieuoverlast van Tata een rol. Het bedrijf stelt nu voor meer grondstofopslag te overkappen om overlast voor de omgeving tegen te gaan.

Wanneer ook de tweede hoogoven en cokesgasfabriek gesloten worden is nog niet bekend. Ook na 2030 wordt er in de huidige plannen dus nog staal gemaakt met behulp van kolen.

De keuze van de minister voor de adviseurs is niet per se goed nieuws voor het staalbedrijf. Hans Weijers en Frans Blom maken deel uit van een onafhankelijke denktank die in een recent rapport denkwerk-nederland-in-beweging tot harde conclusies over de staalindustrie komt.

In het rapport staat onder meer: "Staalproductie (Tata Steel) is niet plaatsgebonden en komt met enorme externe kosten in de vorm van uitstoot en gezondheidsrisico's voor omwonenden. Deze activiteiten moeten dus worden afgeschaald en/of radicaal verduurzaamd."

Over de manier waarop is het rapport ook duidelijk: "De instrumenten om die beweging in gang te zetten zijn ferme normering en/of beprijzing, en het stopzetten van de huidige financiële ondersteuning door de overheid."

Geen geld dus maar strenge milieuregels die ook effectief worden gehandhaafd. De omgevingsdienst van de Provincie Noord-Holland lijkt hier al mee te zijn begonnen. Met grote regelmaat legt de dienst hoge boetes op aan Tata vanwege overtredingen van de milieuregels. Als het bedrijf niet snel zorgt voor verbetering, dreigt de provincie zelfs vergunningen in te trekken.

Het Openbaar Ministerie doet inmiddels strafrechtelijk onderzoek naar verschillende milieuovertredingen door het bedrijf.

Andere landen kiezen er al wel voor hun staalindustrie financieel te steunen. De Europese Commissie heeft Duitsland en Frankrijk toestemming gegeven voor financiële ondersteuning van de staalindustrie. Zowel het Duitse ThyssenKrupp als het in Frankrijk gevestigde ArcelorMittal krijgen honderden miljoenen overheidssteun voor de overstap van kolen op waterstof. Met de garanties die de overheden geven op de aankoop van waterstof kan de steun oplopen tot 2,9 miljard euro.

Geen dagen maar slechts enkele uren had de 12-koppige Amerikaanse jury nodig om het eens te worden over de beschuldigingen tegen crypto-ondernemer Sam Bankman-Fried. Unaniem vonden ze alle zeven beschuldigingen bewezen.

Het is een van de grotere fraudezaken in de geschiedenis van de Verenigde Staten, waarvoor de bewijzen in relatief korte tijd zijn verzameld. Eén jaar na de ondergang van zijn cryptobedrijf FTX hoorde Bankman-Fried, ook bekend als SBF, het oordeel van de jury.

Welke bewijzen heeft de Amerikaanse aanklager verzameld om de zaak zo snel rond te krijgen?

De zaak draait om het verplaatsen van tegoeden van klanten bij FTX naar een dochterbedrijf van Bankman-Fried: Alameda Research. Uit documenten blijkt dat Alameda als enige accounts mocht aanmaken bij FTX met een negatief tegoed. Oftewel, het werd Alameda mogelijk gemaakt geld van klanten van FTX weg te halen, zonder dat daar iets tegenover stond.

Volgens de Amerikaanse aanklager gebruikte Sam Bankman-Fried het geld om in een dure villa op de Bahama's te wonen, samen met zijn collega's. Daarnaast werden er honderden miljoenen uitgetrokken om te investeren in bedrijven, volgens betrokkenen vooral om steun te krijgen van celebrities, zoals Orlando Bloom en Katy Perry.

Een Instagram-post van Katy Perry werd als bewijsstuk ingediend.

Behalve uit documenten bestaat het bewijs voor een groot deel uit appjes tussen Sam Bankman-Fried en zijn oud-collega's. In een app-groep van de bewoners van het huis vragen collega's wie de kosten voor het gebruik van de villa gaat betalen. "Ik ga ervan uit dat uiteindelijk Alameda ervoor betaalt", schrijft Bankman-Fried.

Ook drie oud-collega's van Bankman-Fried getuigen tegen hem, in ruil voor strafvermindering. Volgens de advocaat van de voormalige cryptomiljardair zijn hun verklaringen daardoor niet betrouwbaar.

Een van hen is Caroline Ellison, Zij verklaarde Bankman-Fried verschillende keren te hebben gewaarschuwd voor potentiële problemen bij het bedrijf, terwijl hij volhoudt dat de val van zijn bedrijf als een complete verrassing kwam.

De openbaar aanklager liet ook een appconversatie zien van de dagen waarin FTX op omvallen stond, een jaar geleden. Terwijl Bankman-Fried eerder op de dag twitterde dat de positie van FTX goed is en dat er geen problemen zijn met de financiële positie zegt hij diezelfde dag tegen collega's dat er miljarden ontbreken. Ook schrijft hij dat het blokkeren van klanttegoeden tot de mogelijkheden behoort.

De aanklager zei tegen de jury dat Bankman-Fried alleen onschuldig kon zijn als hij geen idee had van wat er in zijn bedrijf gaande was.

Fraudeverdachten zwijgen doorgaans tijdens de rechtszaak, maar Bankman-Fried legde wel verklaringen af. Hij blijft daarin schuld ontkennen en zegt het slachtoffer te zijn van slechte financiële adviezen. Bij vragen van de aanklager kon hij zich details vaak niet meer herinneren.

Zijn advocaat zei na afloop van de jury-uitspraak dat hij zich blijft verzetten tegen een veroordeling. In maart maakt de rechter de straf bekend die Bankman-Fried krijgt opgelegd. Dan hangen hem nog vier andere beschuldigingen boven het hoofd, waaronder omkoping van een overheidsfunctionaris in China.

De aanklager zei na afloop van de uitspraak dat hij hoopt dat deze zaak "een waarschuwing is voor iedere fraudeur die zich onaantastbaar waant".

De grootste containerrederij ter wereld Maersk schrapt dit jaar 10.000 banen. Eerder dit jaar kondigde het bedrijf al aan dat 6500 banen verdwijnen. Dit loopt nu dus verder op, tot wel 9 procent van het aantal banen wereldwijd.

Maersk wil niet aan de NOS laten weten om hoeveel banen het in Nederland gaat. Uit jaarverslagen van de dochterbedrijven in Nederland is op te maken dat hier de afgelopen twee jaar naar schatting een kleine 1500 werknemers werkzaam waren.

De containerrederij wil met de ontslagronde kosten besparen en zorgen dat het bedrijf winst blijft maken. Het schrappen van de banen moet zo'n 600 miljoen dollar opleveren. Onder andere gedaalde vrachtprijzen en een toegenomen concurrentie leiden tot problemen bij het bedrijf.

Ook daalt de vraag naar containervervoer. Maersk dacht al eerder dat het wereldwijde containervolume sterker zou dalen dan gedacht in 2023. Consumenten kopen minder spullen door de hoge inflatie en fabrikanten willen liever eerst de voorraden opmaken die ze al hebben in plaats van nieuwe aangeleverd te krijgen. Hierdoor worden minder goederen van Azië naar Europa en de Verenigde Staten vervoerd.

Twee jaar geleden behaalde Maersk nog een recordwinst. Het bedrijf profiteerde toen van de verstoringen van de markt door de coronacrisis, het opleven van de wereldhandel en de ongekende prijsstijgingen in het containervervoer die daar het gevolg van waren.

De twee grootste Nederlandse goededoelenloterijen, de Postcode Loterij en de Vriendenloterij, geven de laatste jaren een kleiner deel van hun opbrengst aan goede doelen. Sinds 2020 gaat het om meer dan 100 miljoen euro die goede doelen zijn misgelopen.

Volgens de wet doen de loterijen niets verkeerd: in 2020 werd het percentage dat loterijen verplicht moeten afstaan aan goede doelen verlaagd van 50 naar 40 procent, mede op verzoek van de bedrijven zelf. Die wezen erop dat overheidsloterijen zoals de Staatsloterij een veel lager percentage moeten afstaan: minder dan 20 procent.

Eerder beloofden loterijen dat de opbrengst voor goede doelen minimaal op peil zou blijven. In een reactie wijzen ze er nu op dat de vaste donaties aan goede doelen onveranderd of hoger zijn, terwijl er minder jaarlijkse extraatjes worden uitgekeerd. Met andere woorden: de meerjarige plannen van de goede doelen kunnen gewoon doorgaan.

De loterijbedrijven zeiden eerder dat door de verlaging van de verplichte afdracht op termijn juist meer geld naar goede doelen zou gaan. Met meer geld in de pot, zo was de gedachte, willen meer mensen een lot kopen. En komt er onderaan de streep minstens evenveel geld binnen bij de goede doelen.

In de praktijk is dat nog niet te merken. De loterijen, met miljoenen deelnemers, hebben ieder jaar een hogere omzet, maar de afdracht is in 2020 en 2021 gedaald. Afgelopen jaar was er een lichte stijging, maar nog altijd gaat er minder geld naar goede doelen dan in 2019.

Jaarlijks geven de loterijen ruim 470 miljoen euro aan goede doelen.

Vergeleken met 2019 - voor de wetswijziging - gaven loterijen over de afgelopen drie jaar 140 miljoen euro minder aan goede doelen.

Als je het oude percentage van 50 procent toepast op de verkochte lootjes van de afgelopen jaren zijn goede doelen zelfs 232 miljoen misgelopen in drie jaar tijd.

Het zijn dus de eenmalige giften waarin is gesneden, zoals bijvoorbeeld het Droomfonds, dat de Postcode Loterij jaarlijks uitreikt. In 2019 kregen de gekozen goede doelen uit dat fonds nog bijna 17 miljoen euro. Vorig jaar was dat 12 miljoen.

Het Goede Doelen Platform, dat namens de goede doelen meepraat over kansspelbeleid, zegt dat de daling in giften was voorzien en rekent erop dat de komende jaren de afdracht stijgt.

Het percentage dat wordt afgestaan aan goede doelen werd al een keer eerder verlaagd. In 2004 ging het van 60 naar 50 procent, en in 2020 dus van 50 naar 40.

Volgens de loterijen is dat om te zorgen voor hoger prijzengeld, waardoor meer mensen geneigd zijn een lot te kopen. Het blijkt inderdaad psychologisch zo te werken dat mensen bij een hogere pot eerder geneigd zijn een lot te kopen, weet hoogleraar sport en recht Marjan Olfers, die onderzoek doet naar de kansspelsector. Maar dat is volgens haar niet de enige reden dat dit is doorgevoerd: "De goklobby is verschrikkelijk sterk, vooral die van de Postcode Loterij. Die kan schermen met het geld dat loterijen ophalen voor goede doelen, en niemand is natuurlijk tegen goede doelen."

Dat goede doelen afhankelijk zijn van loterijen maakt kritisch onderzoek lastig, zegt Olfers. Als overheid of onderzoeker heb je "nooit alleen te maken met de loterijen, maar ook met hun achterban: de goede doelen. En die achterban steunt natuurlijk de loterij, want die zijn afhankelijk van hun donaties."

De goededoelenloterijen zijn sinds de aanpassing van de wet meer geld kwijt aan kosten, jaarlijks bijna 30 miljoen meer. Volgens de loterijen zitten die extra kosten hem in "zichtbaarheid en innovatie vanwege de opening van de online gokmarkt".

Een Amerikaanse jury heeft crypto-ondernemer Sam Bankman-Fried schuldig bevonden aan miljardenfraude. Hij heeft kapitalen weggesluisd van de door hem opgerichte cryptomarktplaats FTX, bleek toen het bedrijf vorig jaar failliet ging. Met de ondergang ervan verdampte ook het weggesluisde geld.

"Hij heeft het geld achterover gedrukt terwijl hij wist dat het verkeerd was", besloot de aanklager zijn pleidooi tegen Bankman-Fried. "Maar hij deed het toch omdat hij dacht slimmer en beter te zijn. Hij dacht dat hij zich er wel uit zou redden."

Bankman-Fried (31) werd gezien als een nieuwe Steve Jobs of Elon Musk, een tech-ondernemer die uit het niets de leidende kracht was geworden in een nieuwe markt. Met zijn warrige haar en T-shirts en korte broeken in plaats van een maatpak was hij de belichaming van de Sillicon Valley-mentaliteit, waarin durf en technologische kennis allesbepalend zijn.

Door in te spelen op de opkomst van cryptovaluta als bitcoin en ethereum wist hij binnen anderhalf jaar schatrijk te worden. Doordat zijn FTX de op een na grootste handelsplaats voor die digitale munten werd, was Bankman-Fried voor zijn dertigste al ruim 20 miljard waard.

Eind vorig jaar bleek het imperium echter een reus met lemen voeten. Op slinkse wijze bleek Bankman-Fried het geld dat investeerders wereldwijd onderbrachten bij FTX te gebruiken voor zijn eigen grillen. Hij had een code ingebouwd die het mogelijk maakte tot 65 miljard dollar aan kapitaal te onttrekken zonder dat daar enig onderpand tegenover stond.

"Alles is prima met FTX, alles is prima met de activa", twitterde Bankman-Fried nog vlak voordat het bedrijf instortte. Toen investeerders hun bankrekeningen leeg wilden halen, bleek het bedrijf slechts een lege huls. Bankman-Fried werd ervan verdacht zeker 8 miljard dollar te hebben gestolen. Nu werd hij niet meer vergeleken met Jobs of Musk, maar met mega-oplichter Bernie Madoff.

Zelf hield de cryptokoning vol dat hij het slachtoffer was geworden van slecht financieel advies. Hij had simpelweg niet overzien wat er mis was gegaan met wegsluizen van geld bij FTX. Hij hield dan ook bij de rechter zijn onschuld vol.

De aanklagers geloofden daar niets van, al was het maar omdat de verdachten hun handelwijze bespraken in appgroepjes. Het OM kreeg drie medeverdachten van Bankman-Fried, onder wie zijn ex-vriendin, zover om tijdens de rechtszaak van een maand tegen hem te getuigen. De spijtoptanten hoopten zo zelf op strafvermindering.

De jury had slechts vier uur nodig om Bankman-Fried schuldig te bevinden. Hij hoorde het vonnis staand stilzwijgend aan, zijn handen samengeknepen voor zich. Toen hij daarna weer ging zitten hield hij het hoofd minuten lang voorover gebogen.

De rechter maakt op 28 maart bekend wat voor straf Sam Bankman-Fried zal krijgen. Het kan een celstraf worden van tientallen jaren lang.

Bij VDL Nedcar blijven na de volgende ontslagronde 435 medewerkers in dienst. In de autofabriek in Born zijn nu nog zo'n 2500 mensen werkzaam, maar voor ruim 2000 mensen is geen werk meer omdat de productie van BMW Mini's volgend jaar maart stopt.

Moederbedrijf VDL houdt een deel van de werknemers aan zodat de productielijn snel opgestart kan worden, mocht een nieuwe opdrachtgever gevonden worden. Een deel van de overgebleven medewerkers zal vanaf maart dus wel in dienst zijn, maar geen werk hebben.

"VDL Nedcar houdt dus per 1 maart 2024 meer banen in de lucht dan noodzakelijk om de fabriek standby te houden. Een investering die gebaseerd is op het vertrouwen dat er een nieuwe samenwerking tot stand zal komen", schrijft het bedrijf.

Een nieuwe opdrachtgever is echter nog niet gevonden: "Dat is vooral door turbulente omstandigheden op de mondiale automarkt en overcapaciteit in de auto-industrie niet gelukt. Wij balen daarvan en voor onze medewerkers die hun baan verliezen spijt ons dat", citeert 1Limburg een reactie van directeur John van Soerland.

Onlangs werd al afscheid genomen van 1000 uitzendkrachten en 500 mensen in vaste dienst. De nieuwe ontslagen komen hierbij.

In de afgelopen maanden werd negen keer gestaakt om een goede ontslagregeling af te dwingen. Daaronder was ook een wilde staking. Uiteindelijk kwam er een nieuw sociaal plan voor de medewerkers. Uitkeringsinstantie UWV zegt tegen de regionale omroep hoopvol te zijn dat het gros van de ontslagen Nedcar-medewerkers nieuw werk zal vinden.

Vorige maand werd duidelijk dat de fabriek in Born batterijsystemen voor BMW gaat produceren. Deze opdracht biedt werk voor tientallen mensen. In de fabriek werden in het verleden ook auto's voor DAF en Mitsubishi gemaakt.

Luchtvaartmaatschappijen hebben vandaag te horen gekregen hoeveel zij van en naar Schiphol mogen vliegen aankomende zomer. Voor 84 vliegmaatschappijen die op Schiphol actief zijn geldt dat zij 3,1 procent minder mogen vliegen dan waarvoor ze rechten hebben.

Dat heeft de slotcoördinator, die verantwoordelijk is voor de verdeling van het aantal start- en landingsrechten (de zogeheten slots), bekend gemaakt.

Voor de groep Air France KLM, waaronder ook Transavia valt, betekent dat 5700 vluchten minder, zegt slotcoördinator Hugo Thomassen. De zomerperiode loopt van april tot en met oktober.

Het demissionaire kabinet wil dat Schiphol krimpt, vooral vanwege geluidsoverlast voor bewoners. De eerste stap daarvoor zet het kabinet voor komend seizoen; vanaf april is er nog ruimte voor 460.000 vluchten per jaar op Schiphol. Daarom leveren alle maatschappijen nu in.

KLM laat weten teleurgesteld te zijn. Voor KLM alleen gaat het om ongeveer 17 vluchten per dag minder dan voor de coronacrisis, zegt het bedrijf. Luchtvaartmaatschappijen met KLM voorop stapten naar de rechter om de krimp van het aantal vliegbewegingen tegen te houden, maar in hoger beroep kreeg de Staat gelijk: de krimp mocht doorgaan.

Luchtvaartmaatschappijen gaan nog in cassatie bij de Hoge Raad, de laatste mogelijkheid om een rechterlijke uitspraak aan te vechten. "KLM richt zich op de cassatiezaak om aan te tonen dat de gevolgde procedure niet voldoet aan de wet- en regelgeving", schrijft het bedrijf in een reactie op de slotverdeling.

De slotcoördinator zegt dat de verdeling verandert, mocht de Hoge Raad oordelen dat er toch meer vluchten mogen worden uitgevoerd. In eerste instantie zou de slotcoördinator dan meer historische slots toewijzen.

Voor luchtvaartmaatschappijen zijn historische start- en landingsrechten van groot belang. Wanneer de maatschappijen (een groot deel van de) toegewezen slots gebruiken behouden ze het recht op dat slot. Vanwege de krimp kon de slotcoördinator voor aankomende zomer niet alle historische rechten toewijzen.

Nieuwkomers zonder historische rechten vallen daardoor helemaal buiten de boot, waaronder luchtvaartmaatschappij JetBlue. Dat bedrijf is sinds eind augustus actief op Schiphol, maar komende zomer krijgt de luchtvaartmaatschappij geen start- en landingsrechten. Dat geldt ook voor 23 andere nieuwkomers.

Het Amerikaanse ministerie van Transport dreigde eerder in een brief aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, die De Telegraaf in handen kreeg, dat KLM ook rechten in de VS zou verliezen als Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen slots verliezen door de krimp.

Het demissionaire kabinet zet in op nog verdere krimp van de luchthaven, naar 452.500 vliegbewegingen. Daarvoor volgt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat nu een procedure bij de Europese Commissie.

ING heeft in het derde kwartaal opnieuw de winst verdubbeld: de nettowinst kwam uit op bijna 2 miljard euro. De bank profiteerde vooral van gestegen inkomsten uit rente, met name bij particuliere klanten. Daarnaast hoefde ING veel minder geld in de stroppenpot voor wanbetalingen te steken.

In het tweede kwartaal van dit jaar had ING al een winst van 2,1 miljard euro behaald. De hoge winst is opvallend: eerder waarschuwde het bedrijf nog voor tegenvallende resultaten door de afkoelende economie en geopolitieke spanningen.

Toch zegt de hoge bedrijfswinst niet dat het gevaar geweken is, denkt topman Steven van Rijswijk: "Er zijn een heleboel factoren die niet de goede kant op kunnen gaan en de onzekerheid is hoog. Als de geopolitieke spanning zich zou uitbreiden, kan dat weer leiden tot het verhogen van de energieprijzen. Dat zou weer een afkoelend effect hebben op de economie."

Wel voerde de Europese Centrale Bank (ECB) de rente de afgelopen maanden opnieuw op en daar profiteert ING van. Ook nam het aantal klanten met 181.000 toe, met name in Duitsland, Australië en Turkije.

Ook bij de Nederlandse divisie van ING groeide de winst, met een derde. Hier profiteerde ING wederom van hogere inkomsten uit rente. Daarnaast betaalden klanten meer voor betaalpakketten en diensten, zoals reisverzekeringen. ING verhoogde de spaarrente de afgelopen periode naar 1,5 procent. Of de hoge rente-inkomsten uiteindelijk zullen leiden tot een verdere verhoging van de spaarrente, wil Van Rijswijk nog niet zeggen.

Bij ING België haalden klanten voor 2,3 miljard euro aan spaargeld weg, zo blijkt uit de kwartaalcijfers. ING meldt dat dit vooral komt door klanten die hun geld in schuldpapier van de Belgische overheid hebben gestoken, zogenoemde staatsbons.

Volgens Van Rijswijk is deze actie van de Belgische overheid niet nadelig voor de bank: "Dit soort bedragen zijn relatief beperkt op het grotere geheel." Hij wijst erop dat het aan een land zelf is om dit soort keuzes te maken.

Met de nieuwe kwartaalwinst kondigde ING ook een extra beloning voor aandeelhouders aan. De bank wil voor 2,5 miljard euro aan eigen aandelen gaan inkopen. Dat levert beleggers een hogere winstuitkering op, omdat het zogenoemde dividend over minder aandelen verdeeld gaat worden.

Voor het nieuwe aandeleninkoopprogramma heeft de ECB toestemming gegeven, omdat de buffers van ING hoog genoeg zijn.

Er is een daling zichtbaar van het aantal consumenten en bedrijven dat verzekeraars probeert op te lichten. Vorig jaar liepen ruim 10.000 fraudeurs tegen de lamp, een daling van 15 procent vergeleken met een jaar eerder, blijkt uit cijfers van brancheorganisatie Verbond van Verzekeraars.

Even een '1' plaatsen voor het aankoopbedrag op de factuur van een gestolen zonnebril die 285 euro had gekost. Of met een busje tegen de vangrail rijden en claimen dat je bent aangereden, terwijl de deuk daar niet op lijkt. Vorig jaar vielen 3638 van dergelijke onterechte claims door de mand. Daarnaast werden nog eens 5772 sjoemelaars met een aanvraag van een verzekering betrapt.

Volgens het Verbond van Verzekeraars is hiermee ruim 80 miljoen euro bespaard. "Dit zorgt ervoor dat mensen die te goeder trouw zijn niet onnodig veel geld betalen", zegt Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond van Verzekeraars.

Toch vinden de verzekeraars het nog te vroeg om van een ommezwaai te spreken. "Op termijn moet blijken of de jarenlange inspanningen op het gebied van preventie en detectie nu tot dit resultaat hebben geleid", zegt het Verbond van Verzekeraars.

Met die inspanningen doelt de belangenclub op betere manieren en samenwerking om gesjoemel op te sporen. Eén op de drie onderzoeken leidde vorig jaar tot het onomstotelijk vaststellen van fraude. In de andere gevallen kon fraude niet met zekerheid worden vastgesteld.

Het percentage waarin dit wel bewezen kon worden was volgens de verzekeraars in de afgelopen zeven jaar nog niet zo hoog als in 2022. Een jaar eerder lag het nog op 25 procent.

Wie met fraude tegen de lamp loopt wordt opgenomen in een waarschuwingssysteem waar alle verzekeraars in kunnen kijken. Met 3759 nieuwe registraties waren dat er vorig jaar bijna een kwart minder dan in 2021.

Uit een analyse van de NOS bleek eerder dat niet iedereen in dit frauderegister hierin is opgenomen. Mensen die erin staan kunnen hun naam proberen eruit te halen via klachteninstituut Kifid. Het Verbond van Verzekeraars meldt dat vorig jaar vier mensen na een uitspraak van het Kifid uit het frauderegister moesten worden gehaald.

Een woordvoerder van verzekeraar ASR zegt dat een klant die wordt verdacht van fraude altijd de kans krijgt om een verklaring te geven. "Dat is belangrijk omdat, wanneer fraude eenmaal geconstateerd wordt, dit ook consequenties heeft", benadrukt de woordvoerder. Fraudeurs kunnen, afhankelijk van de omvang, één tot acht jaar in het register blijven staan.

De maximaal toegestane hypotheek voor een woning wordt meer afhankelijk van het energielabel, maakt het ministerie van Binnenlandse Zaken bekend. Wie een energiezuinige woning koopt, kan daardoor vanaf volgend jaar veel meer geld lenen.

Het ministerie volgt daarmee het advies van budgetinstituut NIbud, dat redeneert dat mensen in een energiezuinige woning een veel lagere energierekening hebben en daardoor hogere hypotheeklasten kunnen betalen.

De extra leenruimte loopt hard op naarmate de woning energiezuiniger is. Zo mag een koper voor een woning met energielabel C en D 5000 euro meer lenen, en voor een woning met label A of B 10.000 euro. Voor een volledige duurzame woning (met energielabel A++++) is het extra leenbedrag zelfs 50.000 euro.

Voor eigenaren die hun hypotheek willen ophogen om hun huis te verduurzamen, gaat het energielabel ook meespelen. Zo kunnen eigenaren van huizen met energielabel E, F of G 20.000 euro extra lenen, terwijl voor eigenaren met een woning met energielabel A of B dat maximaal 10.000 euro is. Nu is dat bedrag voor iedereen maximaal 9000 euro.

Voor oud-studenten die een deel van hun studieschuld hebben afgelost, worden de regels ook soepeler. Tot nu toe keken hypotheekverstrekkers alleen naar hun oorspronkelijke schuld, en maakte het dus niet uit hoeveel daarvan in de tussentijd was afgelost. Vanaf volgend jaar is het maandbedrag dat oud-studenten aan DUO betalen leidend.

Ook alleenstaanden kunnen vanaf volgend jaar een iets hoger hypotheekbedrag krijgen. Vanaf een inkomen van 28.000 euro kunnen zij dan 16.000 euro meer lenen.