De Volkswagen Groep heeft een zwaar halfjaar achter de rug. Het bedrijf dat naast Volkswagen ook merken als Audi, Cupra, Skoda en Porsche produceert, zag de winst met bijna 40 procent teruglopen naar 4,4 miljard euro.

Als belangrijkste oorzaak voor de winstval noemt het autoconglomeraat de Amerikaanse importheffingen. Daarnaast spelen de kosten voor reorganisaties bij onder meer Audi een rol en moest het bedrijf kosten maken vanwege strengere CO2-regels.

Wel haalde Volkswagen met de verkoop van auto's ongeveer evenveel binnen als dezelfde periode vorig jaar. Het gaat om een omzet van 158 miljard euro. Het bedrijf leverde met 4,4 miljoen voertuigen net iets meer auto's af dan in dezelfde periode een jaar eerder. Volkswagen wijst daarnaast op "significant" meer bestelde auto's in West-Europa, bijna 20 procent. De interesse was met name groot in elektrische auto's.

Tienduizenden ontslagen

De Europese automarkt heeft het al enige tijd zwaar. Bedrijven hebben last van concurrentie uit China, het omschakelen naar elektrisch rijden verloopt moeizaam en consumenten kopen minder snel een auto. Met name Volkswagen worstelt al maanden.

Vorig jaar leek het erop dat de situatie zo nijpend was dat er zelfs fabrieken gesloten zouden worden. Dat gebeurde uiteindelijk niet. Wel verdwijnen er de komende jaren 35.000 banen bij het bedrijf. Ook het afgelopen half jaar nam het aantal personeelsleden bij de Duitse fabrikant af.

Deze week meldde de andere Europese autogigant Stellantis, met merken als Citroën, Opel en Fiat, een verlies van 2,3 miljard euro. Ook daar spelen de Amerikaanse importheffingen een rol.

Ook bij het Amerikaanse Tesla gaat het niet goed. Het autobedrijf van Elon Musk ziet de verkoop van elektrische auto's teruglopen door Chinese concurrentie en afnemende populariteit in Europa.

Vorig jaar hadden meer huishoudens te maken met energiearmoede dan het jaar ervoor. Het ging om 510.000 huishoudens. Dat is 6,1 procent van alle huishoudens en bijna 180.000 huishoudens meer dan in 2023, hebben het Centraal Bureau voor de Statistiek en TNO berekend.

Van energiearmoede is sprake als een huishouden een laag inkomen heeft in combinatie met hoge energiekosten en/of een woning 'van slechte energetische kwaliteit'. Dat is een slecht geïsoleerde woning waar in de winter veel gestookt moet worden om 'm op temperatuur te krijgen.

Energiearme huishoudens gaven vorig jaar gemiddeld 11,5 procent van hun inkomen uit aan energie. Dat is meer dan het dubbele van wat alle huishoudens daaraan gemiddeld uitgeven.

Stopgezette compensatie

De energiearmoede steeg in 2024 vooral doordat een aantal steunmaatregelen van de overheid waren stopgezet. In 2022 stegen vooral de gasprijzen enorm. De overheid kwam toen met maatregelen om de hoge energiekosten te compenseren.

Huishoudens met een laag inkomen konden in 2022 en 2023 een energietoeslag krijgen van maximaal 1300 euro. En in november en december 2022 kregen alle huishoudens een compensatie van 190 euro op de energierekening. Daarna gold er in 2023 een energieplafond. Dat was een maximumprijs voor gas en elektra. Energiebedrijven werden gecompenseerd voor die maximumprijzen.

Die maatregelen hielpen enorm in het tegengaan van energiearmoede. Zonder dat overheidsingrijpen zou zo'n 9 procent van alle huishoudens in 2023 energiearmoede hebben ervaren. Met de maatregelen was dat maar 4 procent.

"In 2024 waren de energieprijzen lager dan tijdens de energiecrisis", zegt TNO-onderzoeker Anika Batenburg. "Maar ze liggen nog steeds wel structureel hoger dan voor de energiecrisis. Dat is dus ook een van de redenen waarom we die stijging van de energiearmoede zien."

Vaker onder alleenstaanden

Energiearmoede komt vaker voor onder alleenstaanden. "En mensen met een uitkering of een pensioen zien we ook vaker terugkomen", zegt Batenburg. "Zij wonen vaak in een huurwoning van een woningcorporatie."

Dat daar vaak energiearmoede is, komt niet doordat corporatiewoningen slechter geïsoleerd zouden zijn dan andere woningen. Dat is niet zo, maar mensen met een laag inkomen wonen vaak in een woning van een corporatie.

Volgens Batenburg is de meest structurele oplossing tegen energiearmoede het verduurzamen van woningen. "Als je woning goed geïsoleerd is en je bent van het gas af, dan heb je gewoon minder last van die hoge prijzen."

De bieren van Heineken keren binnenkort weer terug in de schappen van Jumbo. De brouwer en de supermarktketen hebben een akkoord bereikt over de inkoop van de bieren, bevestigen woordvoerders van de bedrijven aan vakblad Distrifood.

Een woordvoerder van Heineken meldt dat het voor de rest van het jaar commerciële afspraken met Jumbo heeft gemaakt. "Klanten kunnen binnen enkele weken weer uit het hele assortiment van Heineken kiezen bij Jumbo", laat een Jumbo-woordvoerder weten.

Jumbo en Heineken konden het lang niet eens worden over de inkoopprijzen van de bieren. Inkooporganisatie Everest, waar Jumbo sinds 2023 bij is aangesloten, stelde dat die prijzen te hoog waren en bestelde om die reden tijdelijk minder producten van Heineken.

Dat had lege schappen tot gevolg. Klanten van Jumbo grepen niet alleen mis als ze op zoek waren naar Heineken-bier. Ook andere merken van de brouwer zoals Amstel, Desperados, Texels en Birra Moretti waren niet of minder verkrijgbaar.

Rechtszaak

Om die reden spande Heineken in mei een kort geding aan tegen de supermarktketen. Volgens Heineken hield Jumbo zich met de 'boycot' niet aan gemaakte inkoopafspraken.

De rechter ging daar niet in mee. Volgens de rechtbank moest er een nieuwe overeenkomst gesloten worden over de inkoop van de bieren, omdat Jumbo zich bij Everest had aangesloten. Everest koopt ook in voor onder meer Duitse en Franse supermarkten.

De Europese Centrale Bank (ECB) laat de rente voorlopig op 2 procent. Hiermee komt een einde aan een reeks van renteverlagingen van het afgelopen jaar. Volgens de centrale bank zijn het "uitzonderlijk onzekere" tijden door het handelsconflict met de Verenigde Staten.

Geheel onverwacht komt de pauze niet. In juni verlaagde de ECB de rente nog naar 2 procent.

Door de rente te verlagen of te verhogen probeert de bank de Europese economie te sturen. Door de rente te verlagen wordt de economie aangejaagd. Met een lagere rente kunnen landen en bedrijven meer lenen en zo meer geld uitgeven, is de gedachte.

Door de Amerikaanse handelsheffingen kan de Europese economie verslechteren, maar het is nog niet duidelijk hoe hoog de heffing op Europese producten zal uitvallen. Op dit moment wordt nog druk onderhandeld door de VS en de EU. Het doel is om voor 1 augustus een handelsovereenkomst te sluiten.

De ECB wil daarom afwachten hoe de afspraken uitpakken. Het volgende rentebesluit is in september.

Prijsvechter Action blijft in binnen- en buitenland groeien. De winkel zag de omzet de afgelopen zes maanden met bijna 18 procent toenemen naar 7,3 miljard euro.

Afgelopen jaar opende de keten 125 winkels. Volgens topvrouw Hajir Hajji blijven mensen op zoek gaan naar koopjes "nu het economische klimaat nog steeds uitdagend is".

Ook in het buitenland krijgt het van oorsprong Nederlandse bedrijf steeds meer voet aan de grond. In totaal is de keten met budgetwinkels actief in dertien landen, waaronder Frankrijk, Spanje en Polen. In april opende de keten voor het eerst een winkel in Zwitserland en sindsdien zijn er nog vier Action-filialen bijgekomen in Zwitserland.

De prijsvechter opende begin juni de 3000e winkel, in Italië. De bedoeling is dat er binnenkort ook zaken in Roemenië opengaan. Action hoopt dit jaar gemiddeld elke dag een nieuw filiaal te openen. Het bedrijf is in handen van een Britse investeringsmaatschappij.

Vakantieparken worden allang niet meer alleen gebruikt voor vakanties. Bijna 60.000 mensen staan ingeschreven op een woonadres in een vakantiepark in Nederland, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat zijn er net iets meer dan begin 2024.

Permanent in een recreatiewoning wonen is verboden, maar mensen die de huisjes fulltime betrekken, kunnen vanwege de woningnood soms geen kant op. In werkelijkheid zal het aantal vakantiehuisbewoners dan ook nog hoger liggen. Uit angst voor handhaving van de gemeente staat een deel van hen niet ingeschreven op hun woonadres. De overheid gaat er op basis van eerder onderzoek vanuit dat het daadwerkelijke aantal 2 tot 2,5 keer zo hoog ligt.

Er is een aantal gemeenten dat een oogje dichtknijpt voor dit soort bewoners en dat is hoe demissionair minister Mona Keijzer voor Wonen het ook het liefste ziet. Afgelopen december vroeg ze gemeenten om niet op te treden tegen permanente bewoners van vakantiehuisjes, maar de meeste gemeenten stoppen liever niet met handhaven.

Ondertussen ligt er een nieuw plan van Keijzer om het wonen op een vakantiepark voor de komende tien jaar legaal te maken. Dat zou een tijdelijke oplossing voor de woningnood kunnen zijn, denkt ze. De legale status zou alleen gelden voor mensen die kunnen aantonen dat ze al sinds 16 mei 2024 in hun recreatiewoning wonen.

Bezwaren

Veel gemeenten zijn niet blij met dat plan en willen liever zelf in de hand houden of ze permanente bewoners van vakantiewoningen wel of niet toestaan.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) redeneert dat de verlichting van de woningnood maar marginaal is en dat er verwachtingen bij bewoners worden gewekt die niet kunnen worden waargemaakt. Het plan legt "een fors beslag op de ambtelijke en bestuurlijke capaciteit van de (meestal kleinere) gemeenten. Capaciteit die we beter kunnen inzetten voor andere prioriteiten zoals woningbouw".

Vakantieparken liggen vaak ook niet op een geschikte plek voor permanente bewoning, gaat de VNG verder, doordat ze bijvoorbeeld op afgelegen plekken liggen. "Ze liggen meestal op afstand van voorzieningen en zijn voor hulpdiensten moeilijk bereikbaar."

Ook de provincie Overijssel en de Overijsselse gemeenten maken bezwaar tegen het plan. Gemeenten verliezen hierdoor een deel van hun beleidsvrijheid, redeneren ze, en vakantieparken verliezen een deel van hun recreatieve functie. En dat heeft weer gevolgen voor lokale ondernemers. "Vakantieparken doen veel voor het behoud van voorzieningen op het platteland", zegt verantwoordelijk gedeputeerde Liesbeth Grijsen tegen RTV Oost. "Vakantieparken zorgen voor enorm veel werkgelegenheid."

"Wonen en recreëren op zo'n park gaan niet goed samen", zegt wethouder Ewoud 't Jong uit Putten tegen Omroep Gelderland. "Mensen die daar wonen, gedragen zich anders en maken minder gebruik van de voorzieningen." De meeste gemeenten in Gelderland keren zich tegen het plan van de minister.

'Belachelijk'

"Het is belachelijk dat we hier niet mogen wonen, want in de omgeving is juist een huizentekort", zegt Madelon Smith. Samen met haar man heeft ze al jaren een vakantiehuis in het oosten van het land, waar ze het liefst weer fulltime zouden wonen. Vanwege de huidige woningmarkt lukt het hen niet om een normaal huis te kopen en ze wonen dus een deel van de tijd bij een familielid tweehonderd kilometer verderop.

Als ze wel in haar vakantiehuis is, ziet ze elke dag handhavers door de straat lopen die kijken of mensen permanent in de huizen wonen. "Ze checken bijvoorbeeld of ze auto's zien staan." Twee jaar geleden kreeg ze zelf met de handhaving te maken. "Toen kregen we opeens te horen dat we binnen zes weken het vakantiehuis uit moesten, anders zouden enorme boetes volgen."

Ze hoopt dus dat het plan van Keijzer door de Tweede Kamer komt. "Dan kunnen we er weer fulltime wonen en eindelijk weer rustig slapen."

Ondanks de onrust op de financiële markten in de afgelopen maanden gaat het goed met de vijf grootste pensioenfondsen. De dekkingsgraden stegen ook in het tweede kwartaal van dit jaar, met name vanwege de toegenomen rente. Dat betekent dat ze op koers liggen om de pensioenen te verhogen.

Op de beurzen was met name in april veel turbulentie. De Amerikaanse president Trump kondigde allerlei hoge invoerheffingen aan. "Daarna dwarrelde het stof, in ieder geval voorlopig, weer vrij snel neer", zegt Joanne Kellermann, bestuursvoorzitter van PFZW, het fonds voor de zorgsector met bijna 3 miljoen deelnemers.

Ook het gewapende conflict tussen Israël en Iran met de grootschalige Amerikaanse aanvallen op Iraans grondgebied droegen bij aan onrust op de financiële markten, maar uiteindelijk stegen de aandelenkoersen, meldt PFZW.

Langetermijndenken

Het positief rendement is volgens bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen van ABP te danken aan gespreide beleggingen, verschillende soorten beleggingen en langetermijndenken. ABP is het pensioenfonds voor overheids- en onderwijsinstellingen en beheert het vermogen van 3,1 miljoen deelnemers. In totaal bedraagt dit 522 miljard euro.

De dekkingsgraad van PME, het fonds dat de pensioenen van (oud-)werknemers in de metaal- en techindustrie beheert, steeg het afgelopen kwartaal van 116,4 naar 120,1 procent. Dat is goed nieuws, zegt Eric Uijen, voorzitter uitvoerend bestuur. "Een gezonde financiële positie aan het einde van het jaar, maakt het mogelijk de pensioenen te verhogen."

Het bpfBOUW, het pensioenfonds van de bouwsector, steeg met 3,5 procentpunt naar een dekkingsgraad van 133,2 procent. Het hoogste percentage van de vijf.

Nieuw stelsel

Alle vijf de fondsen zijn druk bezig met de overstap naar het nieuwe pensioenstelsel. In het nieuwe stelsel worden de pensioenen op een andere manier opgebouwd en berekend. Dan verdwijnt ook het hele concept van dekkingsgraden.

Een hogere dekkingsgraad helpt in de overstap naar de nieuwe pensioenregeling, omdat er dan meer geld is om te verdelen. Twee fondsen stappen per januari volgend jaar over naar de nieuwe regeling: PMT en PFZW. "We liggen een half jaar voor die beoogde overstapdatum nog steeds op koers", zegt Kellermann.

Milieu Centraal mag doorgaan met de campagne Eerlijk over houtstook. In die campagne wijst het kenniscentrum op de gezondheidsgevaren van het stoken van hout in kachels en open haarden. De Nederlandse Haarden- en Kachelbranche eiste bij de Reclame Code Commissie dat Milieu Centraal die campagne op allerlei punten moest aanpassen. Maar de meeste van die punten wijst de commissie af.

Zo vergeleek Millieu Centraal de schadelijke effecten van houtrook onder meer met sigarettenrook en de kachelbranche was het daarmee oneens. Maar van de Reclame Code Commissie mag Milieu Centraal dat blijven doen. Ook hoeft Milieu Centraal niet expliciet te melden dat moderne kachels minder fijnstof uitstoten dan oudere type houtkachels. Milieu Centraal mag blijven uitgaan van de gemiddelde situatie in huishoudens met een houtkachel of open haard.

Houtstook binnenshuis

Ook mag Milieu Centraal blijven zeggen dat 23 procent van de uitstoot van kleine fijnstofdeeltjes afkomstig is van houtstook binnenshuis. Milieu Centraal gebruikte daarvoor cijfers van het RIVM en de kachelbranche kon geen cijfers leveren die dat tegenspraken.

Op twee punten adviseert de commissie Milieu Centraal vrijblijvend om de campagne aan te passen. In de campagne zegt Milieu Centraal onder meer: "Wat veel mensen niet weten, is dat de rook erg ongezond is. Het zorgt voor ongezonde lucht, niet alleen buiten maar ook binnen in je eigen huis. In houtrook zit onder andere fijnstof. Mensen kunnen daarvan astma, COPD, chronische bronchitis en longkanker krijgen."

De zinsnede 'erg ongezond' vindt de commissie onvoldoende genuanceerd, omdat het RIVM zegt dat er nog geen duidelijk wetenschappelijk bewijs is van wat de gevolgen van houtstook precies zijn voor de volksgezondheid. "Dit kan bij het publiek ten onrechte de indruk wekken dat er op dit vlak sprake is van onomstreden wetenschappelijke bevindingen."

Foto met 'fijnstof'

Milieu Centraal toonde ook een foto met een pot die moet laten zien hoeveel fijnstof tijdens vier uur hout stoken vrijkomt, namelijk 28 gram. De commissie vindt dat daarbij niet duidelijk genoeg wordt gezegd dat de stof in het potje geen fijnstof is maar een visualisatie daarvan met grafiet.

Als je doorscrollde en doorklikte zei Milieu Centraal wel dat fijnstof zo klein is dat je het niet kunt zien en dat er daarom grafiet in het potje zit. Maar daar moet de organisatie dus duidelijker over zijn.

De Nederlandse Haarden- en Kachelbranche is blij op die punten gelijk te hebben gekregen. "Het is winst dat de commissie heeft vastgesteld dat de campagne op essentiële punten te ver is gegaan", zegt NHK-vicevoorzitter Gert Kooij in een reactie. "Het publieke vertrouwen in door de overheid gefinancierde campagnes is gebaat bij evenwichtige en feitelijke communicatie, niet bij angstretoriek."

Verbod in Amersfoort

Verschillende gemeenten proberen het stoken van hout al te ontmoedigen. Amersfoort was afgelopen oktober de eerste grote stad die op sommige momenten houtstook helemaal verbiedt. Dat gebeurt bij een code rood of oranje van de zogeheten stookwijzer, bijvoorbeeld als rook in de lucht blijft hangen bij weinig wind.

Ook geeft het RIVM sinds 2019 soms stookwaarschuwingen af voor delen van het land, ook op basis van de weersomstandigheden. Het RIVM adviseert dan om niet te stoken, maar het is geen verbod.

Het levert beleggers momenteel veel geld op: geld uitlenen aan Amerikaanse verzekeraars voor het geval dat er bijvoorbeeld een tornado komt. Maar tegenover een hoog rendement staat ook een hoog risico. Als die storm daadwerkelijk grote schade toebrengt, verliezen zij hun inleg.

Hoewel het vooral gaat over de Amerikaanse markt, groeit ook in Nederland het aantal uitgegeven catastrofe-obligaties of cat bonds, zoals ze worden genoemd.

"In Nederland zijn veel minder rampen dan in de VS", zegt Laura Spierdijk, hoogleraar financial engineering aan de Universiteit Twente. "Maar ook in Nederland wordt meer extreem weer en daarmee stormschade verwacht. Daarom gaan verzekeraars op zoek naar alternatieven om risico's af te dekken."

De verkoop van deze obligaties heeft verzekeraars wereldwijd dit jaar al 18,2 miljard euro opgeleverd. Het vorige record was 17,7 miljard euro over heel 2024, volgens analistenwebsite Artemis. In Nederland zijn Achmea en Nationale Nederlanden (NN Group) twee verzekeraars die gebruikmaken van dergelijke obligaties om schaderisico's van natuurrampen af te dekken.

Minder afhankelijk van 'herverzekeren'

De catastrofe-obligatie werd halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw voor het eerst in de Verenigde Staten uitgegeven. Orkaan Andrew had zoveel schade toegebracht dat enkele verzekeraars door het aantal claims in financiële problemen terecht waren gekomen.

"Sindsdien heeft die markt een enorme groei doorgemaakt omdat extreme klimaatgebeurtenissen met name in de VS vaak voorkomen", zegt Spierdijk. Het recordaantal transacties verbaast haar dan ook niet. "Het aantal rampen was vorig jaar enorm hoog."

Verzekeringsmaatschappijen kunnen een 'herverzekering' afsluiten om zich te beschermen in geval van grote schadeclaims bij bosbranden, orkanen of stormen. Maar cat bonds worden steeds vaker gebruikt als alternatief. Verzekeraars maken zich op die manier minder afhankelijk van een beperkt aantal herverzekeraars.

Met name institutionele beleggers zoals pensioenfondsen zijn geïnteresseerd in deze obligaties van verzekeraars. Beleggers lenen hun geld dan uit om het na een periode van een paar jaar weer terug te krijgen, inclusief een hoge rente. Tenzij een ramp daadwerkelijk plaatsvindt, dan verliezen beleggers hun inleg.

Storm en hagel

Achmea was sinds 2013 betrokken bij de uitgave van vier tranches cat bonds, waarvan de laatste in het afgelopen jaar. De markt is sindsdien enorm gegroeid, zo geeft een woordvoerder aan. "Steeds meer (her)verzekeraars maken gebruik van deze alternatieve markten."

Ook NN Group stapte in 2021 in deze markt en gaf sindsdien drie tranches uit. De belangrijkste verzekeringsrisico's in Nederland zijn (winter)stormen en hagel, volgens de verzekeraar uit Den Haag. "Het herverzekeren van deze rampen via obligaties is de laatste jaren belangrijker geworden voor verzekeraars vanwege de gestegen huizenprijzen en hoge inflatie van de laatste jaren. Dat heeft ervoor gezorgd dat verzekeraars meer (herverzekerings)capaciteit nodig hebben", zegt een woordvoerder.

Triggers los van de financiële markt

De periode van de eerste tranche uit 2021 van NN Group liep afgelopen december af. Ondanks de zware stormen in het begin van 2022, werd het geld aan de beleggers terugbetaald. "De schade was groot, maar niet groot genoeg", legt Spierdijk uit. Het geld van beleggers wordt alleen gebruikt als een ramp zich precies zo voordoet zoals in de voorwaarden is vastgelegd. In de voorwaarden staan bepaalde triggers genoemd. "Een trigger kan bijvoorbeeld de omvang van schade zijn of een windkracht boven een bepaald niveau."

De obligaties zijn populair onder beleggers omdat ze losstaan van de reguliere financiële markten en niet gerelateerd zijn aan economische gebeurtenissen. Stel dat een financiële crisis uitbreekt, dan heeft dat geen gevolgen voor de waarde van catastrofe-obligaties. Daarmee is het een gunstige manier van risicospreiding. Bovendien heeft dit type obligaties de afgelopen jaren hoge rendementen opgeleverd, in 2023 tot wel 20 procent.

Uitzendbureau Randstad zag de omzet en winst afgelopen kwartaal dalen. Randstad is in 39 landen wereldwijd actief en in een behoorlijk aantal van die landen hadden bedrijven minder uitzendkrachten nodig. De omzet daalde ten opzichte van een jaar geleden met 5 procent naar 5,8 miljard euro. De winst daalde met 40 procent naar 47 miljoen.

In Nederland ging de omzet van Randstad 5 procent omlaag vergeleken met een jaar eerder. Toch is Randstad Groep Nederland-topman Jeroen Tiel optimistisch. "We zien een lichte verbetering ten opzichte van het eerste kwartaal en dat zien we als positief. We zijn niet ontevreden en kijken uit naar de groei die op een gegeven moment zeker zal komen."

Het uitzendbedrijf ziet verschillende ontwikkelingen waarvan het de komende tijd denkt te gaan profiteren, zoals de aangescherpte regels rondom het inhuren van zzp'ers. De Belastingdienst controleert nu strenger of zzp'ers schijnzelfstandigen zijn. Randstad denkt dat bedrijven daardoor vaker mensen als uitzendkracht of gedetacheerde willen inzetten. "Je ziet eigenlijk vanaf begin dit jaar mondjesmaat een verschuiving. Maar het gaat gestaag", aldus Tiel.

Defensie-uitgaven

Daarnaast denkt Randstad in Europa meer mensen in te gaan zetten door de stijgende defensie-uitgaven de komende jaren. NAVO-landen hebben afgesproken de komende jaren de uitgaven aan defensie te verhogen naar 3,5 procent van de economie en nog eens 1,5 procent aan defensie-gerelateerde zaken als infrastructuur.

"Daar gaan we zeker een rol in spelen en daar staan we al klaar voor", zegt Tiel. "Je ziet heel duidelijk een ontwikkeling als het gaat om defensie-uitgaven. Ik denk dat we daar als economie, zeker als het gaat om de industrie, ook baat bij gaan hebben."

Behalve in Nederland daalde de omzet van Randstad in onder meer Duitsland, Frankrijk en Noord-Amerika. In onder meer Polen, Japan en Latijns-Amerika steeg de omzet juist.

Hoe weerbaar en veilig is de Rotterdamse haven in een steeds woeliger wereld? De baas van het Havenbedrijf doet een oproep aan de politiek: "De tijd gaat dringen. Het is een mand met problemen en dat mandje zit aardig vol. Doe daar wat aan."

Door de oorlog in Oekraïne en de dreiging van Rusland is de cruciale infrastructuur die de haven van Rotterdam biedt alleen maar belangrijker geworden. Want via Rotterdam komen essentiële materialen en producten Nederland binnen. Maar de haven is ook een zeer belangrijke plek voor de doorvoer van defensiematerieel, mocht het tot een oorlog komen.

Is de haven daar klaar voor en hoe zit het met de veiligheid van de haven zelf? Want juist door die toegenomen Russische dreiging kan de haven zelf ook doelwit zijn.

Grondstoffen

Voor Boudewijn Siemons, president-directeur van Havenbedrijf Rotterdam, zijn het daarom uitdagende tijden. De haven krijgt minder grondstoffen binnen omdat het niet met alle industrie goed gaat of omdat er voor bijvoorbeeld Russische producten sancties gelden. Ook zijn er belangrijke chemische bedrijven uit Rotterdam vertrokken. Die waren juist belangrijk voor de strategische autonomie van de haven.

"We zijn steeds afhankelijker van spullen en grondstoffen van buiten. Chemische componenten en grondstoffen maken we namelijk steeds minder in Europa. Dat is zorgelijk", zegt Siemons in gesprek met Nieuwsuur.

En ook voor verduurzaming investeren veel bedrijven nu liever buiten Europa. Het investeringsklimaat in Nederland draagt niet bij om dat tij te keren, zegt Siemons. "Terwijl de haven moet zorgen voor de leveringszekerheid in Europa van energie, voedsel en andere essentiële materialen." De overslag in de Rotterdamse haven daalde de eerste zes maanden van dit jaar met net iets meer dan 4 procent.

Sleutelfunctie

Capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet, hoge energiekosten en de stikstofproblemen zijn de haven een doorn in het oog. Bedrijven kunnen niet meer op tegen buitenlandse concurrenten, zegt Siemons. "Door de stikstofproblemen zijn vergunningen onmogelijk en blijven investeringen achter. Duitsland en België doen dat veel beter. Wij hebben moeite om te concurreren met landen om ons heen."

Dat komt ook door de energieprijs. "Die is in Duitsland de helft lager. Door lagere netwerkkosten en volumekortingen. Ze gaan daar anders om met heffingen en Duitsland heeft onlangs weer 5 miljard toegezegd om de energieprijs voor de industrie te stutten."

Haveneconoom Bart Kuipers van de Erasmus Universiteit benadrukt dat het faciliteren van de Nederlandse import en export één van de sleutelfuncties is van de Rotterdamse haven. "Daarom is de haven ook van strategisch belang voor de Nederlandse economie."

Want via Rotterdam komen hoogwaardige grondstoffen, die bij een heleboel producten een sleutelrol spelen, naar ons land én naar Europa. "Grondstoffen die nodig zijn om minder afhankelijk te worden van bijvoorbeeld China", zegt Kuipers. Siemons: "Daarom moeten we ook zorgen dat er meer strategische voorraden van kritieke materialen worden aangelegd."

NAVO

Veel werk aan de winkel, geeft de topman toe. "De politiek wil de haven en de industrie in Nederland beter maken, maar de tijd gaat echt dringen." Ook de 1.5 procent aan investeringen die de defensie-industrie ten goede moeten komen, zoals afgesproken binnen de NAVO, mag van Siemons veel sneller worden uitgegeven. "In tien jaar dat geld uitgeven, is echt veel te lang. Dat moet eerder."

Het havenbedrijf realiseert zich overigens dat het in een onrustige wereld ook zelf een strategisch doelwit kan zijn, zowel voor fysieke als digitale bedreigingen. "Cyberaanvallen hebben we al gehad. We werken daarom nauw samen met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en met het ministerie van Defensie. Want we moeten niet naïef zijn."

Als het vullen van de gasbergingen in dit tempo doorgaat, is er genoeg gas voor een koude winter. Dat blijkt uit cijfers van de Gasunie, het overheidsbedrijf dat aardgas transporteert en opslaat.

Nederland slaat gas op in Norg, Grijpskerk, Alkmaar, Bergermeer en Zuidwending. Momenteel zitten die voor ruim 54 procent vol. Daarmee voldoet de Gasunie aan de Europese doelstelling om per 1 juli de vulgraad op 47 procent te hebben.

Dat die gasbergingen al aardig vol zitten, is niet vanzelfsprekend. In januari van dit jaar waarschuwde de Gasunie nog dat de voorraden sneller opraakten dan eerdere jaren, omdat er meer gas verbruikt werd.

In de gaten gehouden

Sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 wordt de vulgraad goed in de gaten gehouden. In dat jaar stopte de aanvoer van gasvormig Russisch gas, waar Nederland toen nog veel gebruik van maakte. Ook is Nederland vrijwel gestopt met het boren naar Gronings gas.

Door het wegvallen van Russisch en Gronings gas moet Nederland gasvormig gas inkopen op de wereldmarkt, bijvoorbeeld uit Noorwegen. Ook wordt er meer vloeibaar gas (LNG) gekocht uit de Verenigde Staten en Qatar. In de zomer van 2022 bereikte de gasprijs een piek omdat meer landen zich op die gasmarkt roerden.

Uit de laatste Gasunie-cijfers blijkt dat de nettowinst in het eerste halfjaar is gestegen, ondanks grote investeringen in de energietransitie.

Bedoeld als buffer

Bij de bekendmaking van de cijfers doet de Gasunie een oproep om de Nederlandse voorraad gas te vergroten. Het idee is dat Nederland zich hiermee voorbereidt op een scenario waarbij het langere tijd minder makkelijk aan buitenlands gas kan komen. Het demissionaire kabinet gaf ook al aan een noodvoorraad te willen aanleggen.

Zo'n noodvoorraad moet voorkomen dat andere landen Nederland voor het blok kunnen zetten. Door bij meer verschillende landen in te kopen en door een voorraad aan te houden, wordt Nederland minder afhankelijk van één of enkele leveranciers. Voor olie bestaat zo'n strategische voorraad al.

Het moet wel echt als buffer worden gezien, zegt de Gasunie. In principe blijft deze onaangeroerd, zelfs bij een zeer strenge winter. Pas als meerdere landen stoppen met leveren, wordt de voorraad gebruikt. De benodigde bergingen om het gas op te slaan, zijn er al, zegt de Gasunie.

De kiloprijs voor aardappelen is de afgelopen maanden flink gedaald. Waar een aardappelboer eerder op de vrije markt nog 30 tot 60 euro kreeg voor 100 kilo frietaardappelen, is dat nu nog maar enkele euro's. Omgerekend krijgt een boer voor een kilo aardappelen dus nog maar een paar cent.

Doordat de prijs voor aardappelen de afgelopen jaren zo hoog was, zijn boeren veel meer gaan telen, zowel in Europa als in andere delen van de wereld. Als het aanbod groot is, daalt de prijs.

Contracten

De aardappelboeren zijn vertrouwd met wisselende prijzen, zegt Jan de Ruyter, sectoreconoom akkerbouw bij ABN Amro. Voor een groot deel van de oogst wordt de prijs al langere tijd van tevoren vastgelegd in contracten.

Aardappelen die buiten de contracten worden verkocht, kunnen na de oogst bij de boer worden opgeslagen. Zo kan een akkerbouwer wachten tot de prijzen weer iets hoger zijn op de vrije markt.

Een lage aardappelprijs betekent overigens niet dat een familiezak friet in de cafetaria goedkoper wordt, zegt Frans van Rooij, oprichter van de Vereniging Professionele Frituurders. Volgens de vakvereniging voor cafetariahouders zitten er veel meer kosten aan een bakje friet dan alleen de aardappel.

Dat ziet ook Marcel Norder van snacksalon De Schelp. "We hebben te maken met dure apparatuur, met olie, hoge personeelskosten.. en je wil wel dezelfde kwaliteit blijven leveren. Als we veel minder gaan betalen doen we daar natuurlijk wat mee. Misschien zijn ze volgend jaar weer loeiduur. Maar meestal blijft het gelijk, dus de consument blijft hetzelfde betalen."

Ondanks de gedaalde prijzen kunnen de aardappelboeren hun producten nog altijd kwijt op de markt. Want de vraag naar friet stijgt wereldwijd, ziet Barend Bekamp. Hij is specialist agricultuur bij Rabo Research. Daar zitten ook landen bij als China, waar fastfood populairder wordt. "De Europese of Nederlandse friet zal daar wel van profiteren."

Producenten van aardappelproducten zoals Aviko en McCain spelen daarop in door flink te investeren, zegt ABN-bankier De Ruyter. "Ze bouwen nieuwe locaties om de aardappelen te verwerken, in zowel de Aziatische landen als in de Europese."

De akkerbouwers krijgen waarschijnlijk een goed oogstseizoen. Hoe de oogst van aardappelen uitvalt, hangt af van het weer. Als er bijvoorbeeld te lang veel regen valt, kan de oogst tegenvallen. De oogst loopt tot in het najaar.

Veranderende markt

Beide bankeconomen zien nog wel uitdagingen voor de aardappelsector. De markt is al een tijdje aan het veranderen, vooral nu de Aziatische markt aan het groeien is. Bekamp: "Hoe hard zal dat zijn en zullen zij zelf ook gaan exporteren?"

Volgens De Ruyter kan Nederland daar nog wel van profiteren. "Want ook in de markt van pootgoed verkopen, dus de aardappelen die je in de grond stopt om er meer van te maken, zijn we sterk."

Extreme weersomstandigheden leiden ertoe dat voedselprijzen in korte tijd enorm stijgen. Dat blijkt uit Europees onderzoek waarin de prijs van meerdere voedingsmiddelen uit zestien regio's is geanalyseerd.

Onderzoekers hebben gekeken naar data tussen 2022 en 2024. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat de wereldmarktprijs voor cacao na extreme hitte in februari in Ghana en Ivoorkust twee maanden later steeg met 280 procent. Die West-Afrikaanse landen produceren 60 procent van de cacao wereldwijd.

In Japan steeg de prijs van rijst afgelopen september met 48 procent door een hittegolf een maand eerder. Ook Zuid-Korea had last van diezelfde hitte, waardoor de koolprijzen nog dezelfde maand met 70 procent stegen.

Dure aardappelen

De gevolgen van extreme weersomstandigheden op voedselprijzen waren ook in Europese landen te zien. Zo was de prijs voor olijfolie in de Europese Unie vorig jaar januari 50 procent hoger vanwege aanhoudende extreme droogte in Spanje en Italië in 2022 en 2023.

De Britten betaalden in de eerste twee maanden van 2024 22 procent meer voor aardappelen door een natte winter.

Sociale onrust

De onderzoekers waarschuwen dat enorme prijsstijgingen in korte tijd door extreme weersomstandigheden vaker zullen voorkomen als de opwarming van de aarde niet wordt aangepakt.

De gevolgen daarvan zullen op meerdere manieren voelbaar zijn in de samenleving. Zo zeggen de onderzoekers dat mensen met een laag inkomen minder vers voedsel kunnen kopen door de hogere prijzen, wat weer gevolgen kan hebben voor hun gezondheid.

Ook kunnen de door klimaatgedreven prijsstijgingen tot politieke en sociale onrust in de samenleving leiden. Als voorbeeld noemen de onderzoekers de Arabische Lente, waarvoor gestegen voedselprijzen mede de aanleiding vormden.

Stellantis heeft een zwaar half jaar achter de rug. Het moederbedrijf van merken zoals Citroën, Fiat, Peugeot en Opel heeft een nettoverlies van 2,3 miljard euro geleden. Het autobedrijf gaf vandaag een winstwaarschuwing af.

Het verlies wordt mede veroorzaakt doordat het autobedrijf fors minder auto's heeft verkocht. De opbrengsten daalden met 13 procent in vergelijking met een jaar eerder. Vorig jaar boekte het concern nog een winst van 5,6 miljard euro, maar dit jaar valt het door verschillende oorzaken tegen.

Stellantis kampte de afgelopen maanden met extra kosten door onder meer projecten die werden afgebroken en afschrijvingen op technische platforms.

Het autoconcern heeft ook flink te lijden onder de Amerikaanse invoerheffingen. Begin april voerde de Amerikaanse president Trump een importbelasting in van 25 procent op auto's van buiten de VS. De Europese automerken zijn daardoor flink duurder geworden in de VS. Het bedrijf heeft daardoor 100.000 auto's minder verscheept naar de VS. Naar schatting kost dit het autoconcern zo'n 300 miljoen euro.

Ook de verkoopcijfers in Europa vallen tegen. Stellantis heeft steeds meer concurrentie van het Chinese automerk BYD.

Er ging dit jaar nog meer mis bij een aantal automerken van Stellantis. Begin deze maand riep Stellantis 24.000 auto's terug vanwege slijtage aan de motoren. Een maand eerder mochten 33.000 auto's van Citroën in Nederland niet meer de weg op vanwege een defect aan de airbags. Stellantis heeft vandaag in het bericht niets gezegd over deze terugroepacties.

Het piept en het kraakt op het landelijke spoor. De grootste vervoerder van het land, de NS, zit al enkele jaren op rij diep in de financiële problemen. Ondertussen moeten te veel reizigers staan in de trein, die ook net iets te veel met vertraging rijdt. Ook ligt NS overhoop met de vakbonden over een nieuwe cao én staat de vergunning voor het landelijke spoornet op het spel.

Wat is er aan de hand?

Het lukt NS niet om financieel te herstellen van de coronacrisis, toen de treinen door de lockdowns twee jaar zo goed als leeg waren. Mede door het vaker kunnen thuiswerken zijn er minder reizigers dan voor 2020. Ondertussen willen conducteurs en machinisten beter worden betaald en gecompenseerd voor het zware werk op de trein. Maandag wezen de twee grootste vakbonden een laatste cao-aanbod van NS af, waardoor nieuwe stakingen dreigen. Hier kwam donderdag nog een nieuw probleem bij: de Europese Commissie stapt naar het Europese Hof van Justitie omdat NS zou zijn voorgetrokken bij een nieuwe vergunning op het landelijke spoornet.

Wat betekent dat precies?

Lokale, regionale en landelijke overheden geven vergunningen uit waarmee vervoerders een bepaalde periode bussen, trams of treinen in een gebied mogen rijden. Deze vergunningen moeten volgens Europese regels worden aanbesteed. Elke vervoerder heeft dan een eerlijke kans om als beste uit de bus te komen. NS was sinds 1938 lange tijd monopolist op het Nederlandse spoor. Rond de eeuwwisseling werden spoorlijnen in het noorden, oosten en zuiden losgekoppeld van het landelijke spoor. Daar rijden nu vervoerders als Arriva, Keolis, Breng en RRReis.

Het Nederlandse hoofdrailnet, waarover 90 procent van de treinreizigers reist:

Voor het landelijke spoor kreeg NS zo'n twee jaar terug al van het kabinet de vergunning voor de periode van 2025 tot en met 2033 opnieuw toegewezen. Dat werd gedaan zonder aanbesteding. De Europese Commissie waarschuwde Nederland meerdere malen dat dit tegen de regels is. Toch ging de nieuwe vergunning dit jaar gewoon in voor NS, die ook nog eens in staatshanden is. De Europese Commissie sleept Nederland voor dit voortrekken nu voor het Europese Hof van Justitie.

Wat staat er voor NS op het spel?

Als Nederland de zaak verliest kan het worden gedwongen alsnog een aanbesteding te doen voor het landelijke spoornet. Hiervoor moet onder meer worden onderzocht of er andere vervoerders zijn die op het hele of delen van het landelijke spoor treinen willen laten rijden. De kans dat andere vervoerders willen meedingen naar het hele spoornet lijkt nul. Die stap is volgens concurrenten als Arriva en Connexxion te groot.

Maar: ze willen wel in fases meer regionale lijnen afsnoepen van het huidige landelijke spoor, oftewel: stoptreinen overnemen van NS. Dit zou voor NS betekenen dat het bedrijf een groot deel van het jarenlange monopolie kwijtraakt (zie het kader onderin dit artikel).

Wat betekent dit voor mij als reiziger?

Wie bijvoorbeeld dagelijks van Hoorn Kersenboogerd naar Utrecht reist, kan nu in de trein naar Maastricht lekker blijven zitten. Als de lijn van Hoorn naar Amsterdam naar een concurrent gaat, zou dat overstappen en extra in- en uitchecken kunnen beteken. Mogelijk gelden er ook nog verschillende tarieven.

Dat druist in tegen de wens van partijen in de Tweede Kamer, waarvan enkele het hele spoor het liefst terugbrengen bij NS. De NS-concurrenten wijzen erop dat reizigers in bijvoorbeeld Amersfoort en Groningen al jaren zonder problemen overstappen. Daar kunnen zij hun regionale treinen ook beter aansluiten op lokale busdiensten.

Spoordeskundigen noemen het huidige treinverkeer in Nederland internationale top, op Zwitserland na zelfs het beste in Europa. Tegelijk noemen ze het ook kwetsbaar. Problemen in het ene deel van het land slaan snel over naar andere delen. Bij het 'ontvlechten' van het spoornet zou een blikseminslag in Hoorn bijvoorbeeld niet van invloed zijn op reizigers in Maastricht.

Om hun gelijk te halen wijst de NS-concurrentie naar Zwitserland: daar is het als een klok rijdende spoorsysteem eerder ook opgeknipt. Hierbij wordt er wel op toegezien dat treindiensten goed op elkaar aansluiten.

Op welke lijnen met stoptreinen aast de concurrentie? 2026: 2027: 2028: 2029: 2031: 2032: 2033:

C1000, Deen, Edah, Super de Boer, Emté, Jan Linders, Konmar: het is inmiddels een lange lijst van supermarktketens die sinds begin van deze eeuw zijn verdwenen uit het Nederlandse straatbeeld. Eind deze maand komt er weer een nieuwe naam bij: Coop. Ooit goed voor ruim 300 winkels en verdwijnt over een paar weken bijna volledig uit het straatbeeld.

En dat terwijl in 2019 - toen Coop een deel van de Emté-winkels had ingelijfd - financieel directeur Herco Boer nog trots zei: "We hebben Coop nog steviger op de kaart gezet." Maar een paar jaar na deze uitspraak werd Coop 'opgeslokt' door Plus. Honderden Coop-winkels zijn sindsdien omgebouwd naar Plus-winkels en tientallen - vooral kleinere - Coop-supers werden verkocht aan partijen als Spar, Van Tol en de Boon Food Group.

Bij Boon wordt de naam Coop langzaam uitgefaseerd. De dertien ondernemers die overstappen naar Van Tol blijven de merknaam Coop gebruiken.

'Voelde als familie'

Jan Obe Hobma, eigenaar van de Coop in het Overijsselse Sint Jansklooster, zegt: "Ik mag zo'n beetje het licht uitdoen eind deze maand." Zo'n 17,5 jaar heeft hij de Coop-winkel gerund. "Of het me aan het hart gaat dat dit merk verdwijnt? De Coop-organisatie voelde als een familie, dat wel. Ik stap straks over naar de Boon-familie. Dat voelt hopelijk ook goed. Wat de klanten ervan vinden? Die zijn allang blij dat er in dit dorp een supermarkt blijft. Wij zijn de enige namelijk."

Ook Pieter Steenbergen, die een boek schreef over 150 jaar Coop, vreest dat veel klanten hun schouders erover ophalen: "Coop was met een marktaandeel van bijna 4 procent toch relatief klein. En ze moesten met de prijzen steeds meer opboksen tegen grote jongens als de Aldi en Albert Heijn. Dat werd gewoon een moeilijk verhaal."

Welke supermarktenmerken verdwenen de afgelopen jaren? Volg de grijze lijnen om te zien waar oude ketens terechtkwamen:

De vraag is natuurlijk: blijft het hierbij of kunnen we de komende jaren nog meer overnames verwachten? Retailkenner Erik Hemmes laat wat namen vallen: Dekamarkt, Vomar, Hoogvliet, Nettorama, Poiesz. Allemaal relatief kleine ketens, vaak in handen van een familie. Om die reden ziet hij verdere consolidatie niet snel gebeuren. "Al zou je kunnen zeggen: bijvoorbeeld Nettorama en Dirk van den Broek zouden ook prima samen kunnen."

Maar misschien zijn er wel buitenlandse partijen die voor een verrassing zorgen. Hemmes: "Er wordt al jaren over gesproken dat het Belgische Colruyt geïnteresseerd zou zijn in de Nederlandse markt. En je kunt je afvragen of Picnic als online supermarkt niet over een paar jaar zegt: We zijn nu zó bekend, we beginnen met een winkeltje op de hoek. Kunnen allemaal nieuwe ontwikkelingen zijn."

Sinds 2000 zijn er dus negen ketens verdwenen. Betekent dat minder keuze voor de consument? Ilse van Velden van marktonderzoeker Yougov (voorheen GfK): "Er blijven nog wel genoeg verschillende supermarktformules over. In de meeste gebieden heb je genoeg keuze en concurrentie, al wordt dat niet altijd zo ervaren. Ik woon zelf in een niet al te grote plaats en daar zijn zes verschillende supermarkten. Dus ik kan kiezen tussen bijvoorbeeld discounters of servicesupermarkten."

"De overnames maken het niet per se goedkoper voor de consument. De prijzen stijgen, personeelskosten stijgen. Het gaat er met name om dat die lokale supermarkt blijft, dat die ondernemer blijft, dat is belangrijk voor de consument. En het is te hopen dat hierdoor meer winkels open kunnen blijven."

Voor kleine dorpen waar de laatste super verdwijnt of is verdwenen, ziet Van Velden wellicht nog nieuwe mogelijkheden. "Misschien wel de terugkeer van de SRV-wagen, boerderijwinkels of Picnic dat in die gebieden gaat bezorgen."

Correctie van de redactie

In een eerdere versie van dit artikel stond dat de naam Coop uit het straatbeeld verdwijnt. Hierbij werd niet vermeld dat een aantal winkels de merknaam wel blijft gebruiken. Dat is alsnog toegevoegd in alinea drie.

De Amerikaanse president Trump heeft The Wall Street Journal (WSJ) aangeklaagd voor de berichtgeving over Jeffrey Epstein, en zijn band met Trump. De krant publiceerde afgelopen week een artikel over een verjaardagskaart die Trump in 2003 aan Epstein zou hebben gestuurd, waarin hij een seksueel getinte tekening zou hebben gekrabbeld en verwees naar "heerlijke geheimen" die de twee mannen zouden delen.

Trump eist nu 10 miljard dollar in een rechtszaak die hij in Miami is gestart tegen WSJ, het moederbedrijf van de krant en eigenaar Rupert Murdoch. Volgens Trump hebben de krant en zijn verslaggevers hem smadelijk behandeld en "ongelofelijke reputatie- en financiële schade berokkend". Volgens de president is de verjaardagskaart waarover de krant berichtte nep en kan de krant ook niet aannemelijk maken dat die echt is.

Seksfeestjes

De steenrijke investeerder en veroordeelde zedendelinquent Epstein maakte in 2019 in een New Yorkse cel een einde aan zijn leven. Hij zat vast op verdenking van nieuwe zedenzaken en mensenhandel. Sinds zijn dood geloven veel Amerikanen dat hun regering de waarheid achterhoudt over Epstein en zijn seksfeestjes met rijke en beroemde vrienden, onder wie ook machtige politici.

Ook een invloedrijk deel van Trumps achterban denkt nu dat Trump iets verbergt: Trump gaf daarom gisteren het ministerie van Justitie opdracht om de getuigenissen in de zaak tegen Epstein vrij te geven, "gezien de belachelijke hoeveelheid publiciteit" in deze zaak.

De krant heeft laten weten de rechtszaak met vertrouwen tegemoet te zien: "We hebben het volste vertrouwen in de nauwkeurigheid van onze verslaggeving, en zullen ons krachtig verdedigen in welke rechtszaak dan ook."

'Belachelijk hoge eis'

Het bedrag dat Trump nu eist, is veel hoger dan ooit is toegekend in een laster- of smaadzaak in de VS. Complotdenker Alex Jones moest in 2023 1,5 miljard dollar betalen aan nabestaanden van slachtoffers in de Sandy Hook-moordzaak. Fox News moest in datzelfde jaar bijna 800 miljoen betalen aan een fabrikant van stemcomputers, na leugens over de betrouwbaarheid daarvan. "10 miljard dollar is een belachelijk hoge eis", zo zegt een jurist met ervaring in smaadzaken tegen persbureau Reuters.

Opvallend genoeg zijn Rupert Murdoch en zijn mediabedrijven, waaronder Fox News en de New York Post, de afgelopen decennia altijd lovend geweest over Republikeinse politici, onder wie Donald Trump.

Trump klaagde de afgelopen tijd vaker mediabedrijven aan vanwege in zijn ogen schadelijke berichtgeving. Zo eiste hij vorig jaar vlak voor de presidentsverkiezingen 10 miljard van Paramount, voor het uitzenden van een interview met de Demcratische presidentskandidaat Kamala Harris op CBS. Paramount schikte eerder deze maand met Trump, en betaalt 16 miljoen dollar.

De NS wil weer gesprekken voeren met vakbonden VMMC en FNV, die eerder deze week het eindbod voor een nieuwe cao van het spoorbedrijf hebben afgewezen. Een van die twee bonden, VVMC, gaat vanwege die geplande gesprekken voorlopig niet staken, schrijft VVMC in een persbericht.

VVMC en FNV zijn de twee grootste spoorwegvakbonden.

VVMC laat weten dat er donderdag al een eerste gesprek is gevoerd met de NS, en dat het bedrijf nu nadenkt over "een oplossing". De bond benadrukt wel "snelheid in het proces" te willen houden en ook dreigen er nieuwe stakingen "wanneer NS ons niet voldoende tegemoetkomt met betere voorstellen", aldus de VVMC.

Komende weken gesprekken

De leden van de derde vakbond die betrokken was bij de onderhandelingen, CNV, gingen wel akkoord met het eindbod. Die vakbond sluit dan ook niet aan bij de gesprekken die er de komende weken gevoerd gaan worden, schrijft CNV op de eigen site.

Dat verandert als de partijen het in de komende weken het eens kunnen worden over aanpassingen aan het eindbod. Volgens CNV wil de NS dan in de tweede helft van augustus formeel met alle partijen weer om de tafel.

De NS en de bonden kunnen het al tijden niet eens worden over een nieuwe cao. NS-medewerkers legden al vier keer het werk neer, twee keer konden er door het hele land geen NS-treinen rijden.

Het aantal mensen in Nederland dat de chatapp Signal gebruikt, is in de eerste helft van dit jaar meer dan verdubbeld naar 1,8 miljoen gebruikers. Dat staat in de tussentijdse update van het jaarlijkse Nationale Social Media onderzoek van Newcom.

Door de snelle groei is Signal terechtgekomen op nummer 10 van de populairste sociale platforms in Nederland. Op nummer 1 staat met 13,7 miljoen gebruikers nog altijd WhatsApp. Die app kreeg er in dezelfde periode zo'n 200.000 nieuwe gebruikers bij.

In sommige kringen deden gebruikers de afgelopen maanden een oproep om WhatsApp te verwijderen en over te stappen naar Signal. Weliswaar stapte een groep over, maar van de Signal-gebruikers zit volgens Newcom 98 procent ook nog op WhatsApp. Dit laat zien hoe dominant deze app is in onze maatschappij. Volgens Signal zelf heeft het bedrijf in Nederland inmiddels meer dan 2 miljoen actieve gebruikers.

Geen afscheid

Slechts 1 procent van de Signalgebruikers heeft WhatsApp opgezegd, en 1 procent zegt WhatsApp nooit te hebben gebruikt. Weinig Nederlanders hebben WhatsApp het afgelopen halfjaar van hun telefoon verwijderd: 0,5 procent, zo'n 90.000 gebruikers. Bij Signal is dat aantal vele malen groter: daar hebben zo'n 330.000 mensen de app alweer vaarwel gezegd.

"Echt dit opzeggen, afscheid nemen van WhatsApp, dat doen mensen nauwelijks", zegt Newcom-directeur Neil van der Veer. "Veel Signalgebruikers voegen nog niet de daad bij het woord. Het zit echt in de experimenteerfase." Dat wil niet zeggen dat het niet leeft in bepaalde kringen. Signal is het populairst onder theoretisch opgeleiden tussen de 45 en 60 jaar.

Onderzoek naar socialemediagebruik

Newcom deed een tussentijdse meting van het jaarlijkse socialemediaonderzoek, onder een representatief panel van ruim 1500 mensen ouder dan 15 jaar.

Het onderzoeksbureau heeft daarin alle platformen meegenomen. Wel is er een aantal uitgelicht vanwege actuele ontwikkelingen: Whatsapp, Signal, BlueSky, Truth Social en X.

Platform X ziet het aantal Nederlandse gebruikers sinds 2024 gestaag afnemen. Afgelopen halfjaar vertrokken weer zo'n 400.000 mensen. In totaal zijn op het platform nog zo'n 2,3 miljoen Nederlandse gebruikers te vinden.

De drie belangrijkste redenen die ondervraagden noemen om niet meer actief te zijn op X: ze vinden een ander platform leuker, voelen zich op X niet meer thuis of vinden dat er op X te veel nepnieuws rondgaat.

Deel kiest bewust

X-alternatief BlueSky en Truth Social, het platform van de Amerikaanse president Trump, hebben in Nederland relatief weinig gebruikers. BlueSky heeft er 350.000 en Truth Social 190.000.

Volgens Newcom-directeur Van der Veer laten de groei van Signal en het verlies van X zien dat een deel van de gebruikers bewust sociale media kiest op basis van vertrouwen en inhoud. "Maar het gros is minder bezig met deze thema's. Zij maken volop gebruik van commerciële platformen zoals WhatsApp."