De bouw van Shells biobrandstoffabriek in Rotterdam gaat definitief niet door. Het bedrijf zegt in een persbericht dat onder meer de bouwkosten het project "onvoldoende concurrerend" maakt. Met andere woorden: het kost te veel en gaat te weinig geld opleveren.

Biobrandstof is een soort brandstof die gemaakt wordt uit organisch materiaal, zoals afval en planten. Dit zou een klimaatvriendelijker alternatief zijn voor fossiele brandstoffen, ook al zijn de opvattingen verdeeld over hoe schadelijk biobrandstof is voor natuur en klimaat.

'Een van de vele dingen die wij doen'

De bouw van de fabriek begon drie jaar geleden. Destijds ging het vooral over hoe belangrijk de fabriek zou worden om de klimaatdoelen te halen. "Voor mij is dit een van de vele dingen die wij doen om netto-nul te worden", zei Huibert Vigeveno, directeur duurzame energie bij Shell, destijds in een video, refererend aan de Europese doelen om klimaatneutraal te zijn in 2050.

Het bouwproject werd al vorig jaar op pauze gezet. Nu de stekker er definitief uit wordt getrokken, is de economische winstgevendheid leidend. Shell heeft rond een miljard euro geïnvesteerd in de bouw.

De fabriek op het Pernis-terrein is gedeeltelijk af, volgens een woordvoerder. Het is nog onduidelijk wat er daarmee gaat gebeuren, en of het stopzetten van de bouw tot ontslagen zal leiden.

De Finnen gaan door

Om de klimaatdoelen te halen moet de productie van biobrandstof snel omhoog. Neem de luchtvaart: daar moet minimaal 70 procent van de brandstof duurzaam zijn in 2050. Vorig jaar was dat aandeel slechts 0,3 procent.

En niet iedereen stopt ermee. Op het industrieterrein naast Shell in Rotterdam zit Neste, een Finse maker van biobrandstof. Zij geven aan dat hun plannen om uit te breiden onverminderd doorgaan. Door het uitbreiden van de fabriek in Rotterdam zijn ze van plan om hun productie van biobrandstof volgend jaar te verdubbelen.

Werkgevers in onder meer de bouw, de vleesverwerkende industrie, de logistiek en de land- en tuinbouw moeten arbeidsmigranten veel vaker in vaste dienst nemen. Nu doen bijna negen op de tien arbeidsmigranten uit vooral Oost-Europa tijdelijk werk en dat leidt tot bovengemiddeld veel arbeidsongevallen.

Dat schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in een onderzoek naar de "werkgerelateerde veiligheid" van arbeidsmigranten.

Volgens de raad zijn er meer dan 200.000 arbeidsmigranten die werken "in een kwetsbare positie". Ze hebben vaak ongeschoolde en laagbetaalde banen, waar Nederlanders nauwelijks voor te porren zijn en die de raad samenvat als "wegwerpwerk".

Desnoods verbod op dit soort flexibel werk

Onderzoek van de Arbeidsinspectie liet vorig jaar zien dat de arbeidsmigranten vaker slachtoffer zijn van ongelukken dan hun Nederlandse collega's. Dat komt onder meer doordat zij vaak slecht Nederlands spreken, maar ook doordat werkgevers en uitzendbureaus zich bij tijdelijke krachten minder lijken te bekommeren om de veiligheid.

De OVV spreekt vijf organisaties nu concreet aan op hun verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er veel meer vast werk komt in sectoren die structureel personeel nodig hebben. Het gaat onder meer om landbouworganisatie LTO, Bouwend Nederland en de Centrale Organisatie voor de Vleessector. Doen zij dat niet, dan moet de minister van Sociale Zaken volgens de raad een verbod instellen op flexibel werk in die sectoren waarin de problemen het hardnekkigst zijn.

"Wij richten ons in onze aanbevelingen concreet op de werkgevers", zegt OVV-voorzitter Chris van Dam. "Op de grote winkelbedrijven, de grote pakketdiensten, de tuinbouw, de bouw. Daarvan zeggen wij: dat zijn gerenommeerde Nederlandse ondernemers die echt op een andere manier met het inlenen van arbeid zouden moeten omgaan." Eerder kwam de Arbeidsinspectie tot dezelfde conclusie over het belang van vast werk.

Doodgedrukt in vuilniswagen

Van Dam stelt geschrokken te zijn van een aantal schrijnende ervaringen die in het rapport zijn opgetekend. Waaronder die van de 62-jarige Poolse man die in 2022 in het perssysteem van een vuilniswagen terechtkwam en overleed. "Heel, heel nare verhalen", aldus Van Dam.

Het rapport schetst een beeld van arbeidsmigranten die vaak geheel geïsoleerd leven van de Nederlandse samenleving, een samenleving die doordoor geen idee heeft van wat er zich rond hen afspeelt. Ze werken op plekken en tijden waarop er weinig contact is met Nederlanders, behalve met werkgevers of via medewerking van de bemiddelingsbureaus. Ze worden gehuisvest in kwetsbare wijken tussen andere migranten: sommige Haagse wijken worden gedomineerd door Oost-Europeanen die werkzaam zijn in het Westland. Of ze verblijven juist buiten de bebouwde kom in vakantieparken en 'migrantenhotels'.

En zelfs als hun iets overkomt, blijven ze veelal buiten het gezichtsveld van de meeste Nederlanders. Want dan komen zij niet in een Nederlands ziekenhuis terecht, maar gaan ze noodgedwongen terug naar hun thuisland. Arbeidsmigranten kennen over het algemeen hun rechten hier niet en weten als het nodig is de weg niet te vinden naar de zorg, de sociale zekerheid en naar instanties die hen zouden kunnen helpen.

Vaker vermoeid

De kans dat hun inderdaad iets overkomt is groter dan gemiddeld, vanwege een opstapeling van factoren. Het type werk dat zij doen, aan de onderkant van de arbeidsmarkt, is op zichzelf al risicovol. Maar bovendien spelen taalproblemen een rol en zijn arbeidsmigranten vaker vermoeid. Niet alleen door hun lange werk- en reistijden met veel nachtwerk en onregelmatige diensten, maar ook omdat hun huisvesting vaak niet goed genoeg is om echt goed uit te rusten.

Bijkomend probleem is dat ze zich ten opzichte van hun werkgever vaak in een kwetsbare positie bevinden, waardoor zij ervoor kiezen de slechte omstandigheden te accepteren. Onveilige werksituaties worden vaak niet gemeld. "Je bent zomaar vervangen door iemand anders", legt Van Dam uit. En dan ben je niet alleen je baan en inkomen kwijt, maar ook vaak je woonplek.

Arbeidsinspectie moet 'minder vrijblijvend' handelen

De OVV richt zich in zijn aanbevelingen ook op de Arbeidsinspectie, die voor een "stevigere en minder vrijblijvende aanpak" zou moeten kiezen als het gaat om de arbeidsomstandigheden van migranten. Maar daarbij is volgens de raad ook een rol weggelegd voor de verantwoordelijke minister, die de inspectie beter in staat moet stellen om dit inderdaad te doen.

In de noordelijke provincies en Limburg zijn huishoudens gemiddeld veel meer kwijt aan energie dan in de Randstad. Zo besteedt een gezin in Groningen per maand ruim 105 euro meer aan energie dan een vergelijkbaar huishouden in Utrecht. Dat blijkt uit onderzoek van adviesbureau Berenschot in opdracht van energieleverancier Essent. De verwachting is dat de verschillen alleen maar verder toenemen, mede vanwege de energietransitie.

Dit komt doordat mensen buiten de Randstad over het algemeen in grotere huizen wonen, die minder goed geïsoleerd zijn. "Die mensen zijn minder in staat om hun huis te verduurzamen", ziet Resi Becker, bestuursvoorzitter van Essent. "Daarbij speelt ook inkomen een rol. De inkomens in die provincies zijn lager". Becker spreekt van een energiekloof.

Volgens Essent ziet het er niet naar uit dat dat verschil op korte termijn verdwijnt. Ruim 40 procent van de Nederlandse huishoudens heeft in 2035 niet de middelen om te investeren in verduurzaming. Ook wordt de energiekloof groter, waarschuwt Becker. Huishoudens die niet verduurzamen gaan meer betalen, onder meer vanwege de stijgende gasprijs en oplopende belastingen.

De verwachting is dat de gemiddelde kosten voor de energierekening de komende tien jaar iets gaan afnemen, maar dat gemiddelde is een vertekend beeld. Bijna 60 procent van de huishoudens gaat er iets op achteruit, blijkt uit het onderzoek. En dus moeten er politieke oplossingen komen, vindt Becker.

"Veel mensen die recht hebben op subsidies en andere ondersteuning weten die vaak niet te vinden. Er moet één centraal loket komen voor woningverduurzaming", zegt Becker. Daarbij moet volgens haar voor de laagste inkomens 90 procent van de kosten worden vergoed.

Ook moeten er meer opties komen voor huurders om te verduurzamen. Zo wil Essent een afdwingbaar recht voor huurders om te kunnen verduurzamen, in plaats van de huidige praktijk dat ze dat alleen kunnen voorstellen aan de verhuurder.

Huren versus kopen

Tussen huishoudens met een huurwoning en huishoudens met een koopwoning zijn de verschillen groot, blijkt uit het onderzoek. Huurders zijn doorgaans een groter deel van het inkomen kwijt aan de energierekening. Dat komt doordat ze over het algemeen een lager inkomen hebben.

30 procent van de particuliere huurders leeft in energiearmoede, wat betekent dat meer dan 10 procent van het inkomen naar energie gaat. Zij zijn afhankelijk van investeringen van particuliere verhuurders. Ze hebben zelf weinig mogelijkheden om te verduurzamen en dat maakt deze groep kwetsbaar voor hogere energielasten.

Van alle Nederlandse huishoudens leeft 6,1 procent in energiearmoede, meldde het CBS deze zomer. Opvallend hierbij is dat bijna 70 procent van deze groep in een sociale huurwoning woont.

Dat goud nog nooit zo duur is geweest, verandert het werk in de juwelierszaken. Veel klanten schrikken van de prijzen, zeggen juweliers tegen de NOS. Toch willen mensen volgens de juweliers nog steeds een nieuwe ketting of ring. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn zelfs de oude trouwringen van oma en opa niet heilig meer.

"We zien steeds meer dat mensen eigen goud meenemen dat ze thuis hebben liggen", vertelt goudsmid Anoek Huisman, die een juwelierszaak runt in Schoonhoven. Tegenwoordig krijgt ze vaak de vraag of ze oude sieraden kan omsmelten om er nieuwe van te maken. "Mensen hebben gelezen dat de goudprijs hoog is, en dan gaat er een lampje branden. Een tijdje later komen ze binnen met de vraag of we toch iets leuks kunnen maken van die oude trouwringen."

Binnenlopen met goud

Goud is niet het enige edelmetaal waarvoor steeds meer geld moet worden neergelegd. De prijs van een gram zilver is ook flink omhooggegaan. Dat komt mede door de politieke onrust in de Verenigde Staten. Investeerders zien edelmetalen als veiligere beleggingsobjecten dan de dollar en daardoor stijgen de prijzen.

De prijsstijging van zilver komt ook door een stijgende vraag in fabrieken wereldwijd. Het materiaal zit in zonnepanelen, batterijen en andere technologieën die nodig zijn om te verduurzamen.

De branchevereniging voor goud- en zilversmeden herkent het beeld dat de mondiale ontwikkelingen hun weerslag vinden in de winkels. "Juweliers krijgen steeds vaker de vraag of ze bijvoorbeeld een oude broche van oma kunnen vermaken tot een ring", zegt Patrick Thio van de Federatie Goud en Zilver. "Want mensen willen ook steeds unieker zijn."

De hoge goud- en zilverprijzen kunnen ook goed uitpakken voor de portemonnee van consumenten. "We hebben steeds meer mensen die hier binnenlopen en geld willen in ruil voor hun goud", zegt goudsmid Ab Rikkoert in Schoonhoven, ook wel bekend als de zilverstad van Nederland.

En binnenlopen met oude sieraden kan de moeite waard zijn. Goudsmeden zijn in een jaar tijd bijna 50 procent meer gaan betalen voor een gram goud, zeggen ze tegen de NOS.

Niet duurzaam

Tegenwoordig is het populair om heel dunne sieraden te dragen. Volgens Huisman komt dat vooral doordat minimalisme populair is onder jongeren. "Maar dat de prijzen nu zo hoog zijn, komt ze ook wel goed uit."

Haar vakgenoot Rikkoert denkt dat de prijzen zeker invloed hebben op welke ringen en kettingen zijn klanten graag willen. "Elke gram telt."

Maar dat is eigenlijk niet duurzaam, zeggen de smeden. Een dunne ring of ketting gaat sneller stuk. Rikkoert: "Voor de reparateur is het wel handig. Een paar jaar later zie je die klanten weer terug."

Het dagelijks leven is in augustus opnieuw duurder geworden (plus 2,8 procent) vergeleken met dezelfde maand een jaar geleden. Dat bleek vandaag uit cijfers van het CBS. En daarmee is de inflatie in Nederland nog altijd hoger dan het Europese gemiddelde. Hoe komt dat?

Het gemiddelde Europese inflatiepercentage zakt steeds verder richting de 2 procent. Dat is het streefpercentage van de Europese Centrale Bank (ECB).

Dat de inflatie in Nederland hoger is, komt volgens economen onder meer door de loonstijgingen in Nederland.

Na de Russische invasie in Oekraïne in 2022 schoot de gasprijs omhoog toen Europese landen Russisch aardgas gingen boycotten. Energie in Nederland werd fors duurder door het wegvallen van Russische importgas. De snel oplopende inflatie was voor de vakbonden aanleiding om tijdens de cao-onderhandelingen flink hogere salarissen te eisen.

Wat de inflatie ook opdrijft is de krappe arbeidsmarkt in Nederland. Om personeel te behouden en nieuwe mensen aan te trekken, bieden werkgevers hogere salarissen. "Dat betekent hogere loonkosten voor werkgevers en die kosten prijzen ze voor een deel door aan de consument", zegt Hugo Erken, econoom bij Rabobank.

Inhaalslag

In Nederland was de inflatiepiek in 2022 hoger dan in andere Europese landen. "De inhaalslag die de lonen maken was daarom ook wat hoger", zegt econoom Aggie van Huisseling van ABN AMRO. Inmiddels neemt het effect van die loongroei geleidelijk af: "In Nederland worden cao's afgesproken voor langere tijd. Dus de effecten worden steeds kleiner."

Een andere factor die meespeelt bij de hogere inflatie in Nederland zijn de huurprijzen. Die zijn hier harder gestegen dan in de rest van Europa. "De huurprijzen zijn belangrijk in de vergelijking met de rest van Europa, want die hebben een groot gewicht bij het bepalen van de inflatie", zegt ING-econoom Marcel Klok.

Bij het berekenen van de inflatie kijkt het CBS naar de prijzen van verschillende categorieën en producten.

Veel mensen ervaren de inflatie vooral als ze naar de supermarkt gaan. De voedselprijzen zijn de afgelopen maanden flink gestegen. "Sommige stijgingen worden gedreven door internationale markten, zoals met koffie en cacao", zegt Klok. De hogere prijzen voor deze producten hangen onder meer samen met een slechte oogst of een toenemende vraag.

Ook supermarkten kampen met stijgende loonkosten en die worden doorberekend aan de klanten.

Geen makkelijke oplossing

En er is meer. Zo speelde de verhoging van de accijns op tabak in april 2024 een prijsopdrijvende rol. Ook andere verhogingen, zoals die van het collegegeld, stuwden de inflatie omhoog tot boven het Europese gemiddelde.

Een makkelijke oplossing om de inflatie te beteugelen is er niet. De Europese Centrale Bank kan de rente verhogen. Als ze dat doet wordt het voor banken duurder om te lenen en worden leningen voor consumenten duurder. Daardoor gaan klanten minder consumeren, waardoor de economie minder snel groeit. Het gevolg: de prijzen - en dus de inflatie - gaan omlaag. Maar het is niet waarschijnlijk dat de ECB de rente verhoogt, omdat het in andere Eurolanden al de goede kant op gaat met de inflatie.

Er moet dus gekeken worden naar andere opties, zegt Rabo-econoom Erken. Een verdere stijging van de loonkosten kun je temperen als de arbeidskrapte afneemt, maar dat is niet gemakkelijk, zegt hij. "Wat een belangrijke factor zal zijn, is als ondernemers inzetten op arbeidsbesparende maatregelen zoals robotisering om het gebrek aan arbeidskracht op te vangen", zegt Erken. "Je kan op twee manieren economisch groeien: meer mensen inzetten of mensen slimmer laten werken. Gezien de vergrijzing wordt dat laatste steeds belangrijker."

Supermarktketen Jumbo zet Frits van Eerd op afstand als grootaandeelhouder. Hij heeft daardoor geen stemrecht meer in de onderneming. Vorige maand werd de oud-topman veroordeeld tot twee jaar cel voor witwassen, omkoping en valsheid in geschrifte. Hij heeft tegen de veroordeling beroep aangetekend.

Jumbo zegt dat "in goed overleg" is besloten dat Van Eerd geen zeggenschap meer heeft over de supermarktgigant. De zussen van Van Eerd, die niets met de affaire rond hun broer te maken hebben en die de rest van de aandelen bezitten, behouden hun zeggenschap. "Deze maatregel is in afstemming met de banken van Jumbo doorgevoerd en gaat per direct in en blijft in ieder geval van kracht zolang de zaak loopt", meldt Jumbo.

Van Eerd trad in 2022 terug als topman, nadat de politie een inval deed in zijn woning, maar hij behield zijn rechten als aandeelhouder.

Half miljoen

Bij huiszoekingen drie jaar geleden vond de politie bijna een half miljoen euro aan contanten in de woning Van Eerd. De rechtbank oordeelde dat de oud-topman wist dat die grote som geld uit criminele activiteiten afkomstig was. Van Eerd werd ook veroordeeld voor omkoping. Hij kreeg contant geld en spullen in ruil voor valse sponsorcontracten.

Kwetsbaarheden

Jumbo heeft na de verdenking een extern bureau gevraagd om onderzoek te doen naar interne procedures. Volgens dat bureau hebben zich binnen Jumbo geen strafbare feiten voorgedaan. Volgens het supermarktconcern waren er wel "enkele kwetsbaarheden". Jumbo is daarop met een verbeterplan gekomen.

De rechter oordeelde dat Van Eerd zijn positie als topman van Jumbo heeft misbruikt. De supermarktketen had eerder uit onderzoek geconcludeerd dat ze niet benadeeld was door Van Eerd. "Als na hoger beroep (en eventueel cassatie) definitief sprake blijkt van benadeling, behoudt Jumbo het recht om de geleden schade te verhalen. Jumbo zal dit dan op passende wijze en vertrouwelijk afwikkelen", schrijft de supermarktketen in een verklaring.

De prijzen voor het dagelijkse leven stegen afgelopen maand met 2,8 procent ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar. Dat blijkt uit de eerste berekening van de inflatie over de maand augustus van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Daarmee stegen de prijzen van boodschappen, energie, brandstof en diensten gemiddeld iets minder hard dan een maand daarvoor. Toch ligt de inflatie nog altijd hoger dan het Europese gemiddelde.

Ook ligt het percentage ruim boven de 2 procent. Economen zien de prijsstijgingen liever niet boven dat percentage uitkomen.

Tabak

De prijzen voor voedingsmiddelen, dranken en tabak lagen 3,7 procent hoger dan een jaar geleden. Daarmee stegen de prijzen voor boodschappen iets minder hard dan een maand geleden, toen het percentage op 4,1 procent lag. Die afvlakking duwt het totale inflatiecijfer daardoor iets naar beneden.

Of de prijs van boodschappen ook echt minder hard is gestegen, is nog maar de vraag. Het is goed mogelijk dat vooral een stabielere prijs voor tabak de gemiddelde prijsstijging remt.

Ruim een jaar geleden werd de accijns op tabak verhoogd. Zo'n plotselinge verhoging is een jaar lang terug te zien in het inflatiecijfer. Na een vol jaar zou dat effect uit de cijfers moeten verdwijnen. Dat gebeurt niet meteen, omdat winkeliers hun voorraden goedkopere tabak nog opmaken.

De prijs voor energie is juist harder gestegen in augustus ten opzichte van juli.

Nu boeren minder mest op hun land mogen uitrijden, gebeurt er iets opvallends: ze kopen meer grond. Met als gevolg dat de prijs van die weilanden fors stijgt. Het is een onbedoeld effect van de nieuwe mestregels, waar lang niet iedereen blij mee is.

Volgens de nieuwste cijfers van de Nederlandse Vereniging van Makelaars kost een weiland van een hectare gemiddeld 85.000 euro. Dat is een kwart meer dan vier jaar geleden.

Die prijsstijging komt deels door inflatie, maar vooral ook door nieuw mestbeleid. Dat zit zo: tot voor kort mochten Nederlandse boeren meer mest op hun land uitrijden dan hun Europese collega's. Die uitzonderingspositie wordt sinds 2023 afgebouwd en verdwijnt volgend jaar volledig. Gevolg is dat veel boeren nu meer mest hebben dan ze op hun eigen land kwijt kunnen. Ze kunnen dat laten afvoeren, maar dat is duur.

Dus kiezen veel boeren voor een andere oplossing: extra grond kopen. Tot teleurstelling van sommige beleidsbepalers, die hoopten dat de nieuwe mestregels zouden leiden tot een krimp van de veestapel.

Peter Lekkerkerker uit het Friese dorpje Gytsjerk ziet om zich heen dat veel boeren "grondhonger" hebben. Hij heeft 280 koeien en breidde zelfs onlangs ook flink uit, onder meer vanwege de mest. "Je hebt dan zekerheid dat je je mest kan plaatsen."

Die run op landbouwgrond ziet ook agrarisch makelaar Jos Ebbers. Hij verkoopt tegenwoordig weilanden bij inschrijving. "Er zijn dan meerdere kandidaten die belangstelling hebben. Dat is best wel een nieuw fenomeen."

Ook sloot Ebbers onlangs een deal met een boer over een perceel dat lange tijd niet voor landbouw werd gebruikt. Dat stuk grond gaat nu dus terug naar de agrarische sector. "Best wel uniek, want het is vaker andersom."

Grote boeren worden groter

Het zijn vooral de grote kapitaalkrachtige boerenbedrijven die extra landbouwgrond opkopen. Kleine startende boeren hebben vaak het geld niet of krijgen moeilijk een lening van de bank. Die delven het onderspit, ziet Ebbers. "Terwijl ook zij grond onder hun bedrijf nodig hebben."

Dat merkt ook Coen van den Bighelaar. Hij is naast melkveehouder in het Gelderse dorp Velddriel ook bestuurslid van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt, een belangenvereniging voor jonge boeren. "Jonge boeren staan, los van de nieuwe mestregels, ook voor andere uitdagingen. Zoals een bedrijf overnemen. Dat brengt gewoon een groot kostenplaatje met zich mee."

Net als veel andere boeren kampt Van den Bighelaar met een mestoverschot. Maar extra grond kopen is voor hem niet haalbaar.

Biodiversiteit

Naast jonge boeren balen ook natuurliefhebbers van de stijgende grondprijzen. Zoals Land van Ons, een coöperatie met 30.000 leden die landbouwgrond aankoopt om daar de biodiversiteit te herstellen. Bestuurslid Fike van der Burght merkt dat het steeds moeilijker is om percelen te krijgen.

Ook zij moet steeds vaker bij inschrijving kopen. "Dan ben je 'blind' aan het bieden. Je weet niet wat de vraagprijs is en je weet ook niet wie je concurrenten zijn. Dat is lastig."

Toch deed Land van Ons negen keer zo'n blinde poging. Acht keer werd de coöperatie "fiks" overboden. "We bestaan vijf jaar en zo explosief als het nu stijgt, dat hebben we nog niet eerder meegemaakt."

Maar van opgeven wil Van der Burght niets weten: ze hoopt dat haar duurzaamheidscoöperatie de gunfactor heeft. "We gaan ons meer richten op grondeigenaren die biodiversiteit voor de toekomst belangrijk vinden."

Een premier die op één avond bij maar liefst zes radio- en tv-uitzendingen te gast is, is wel heel uitzonderlijk. De Franse premier Bayrou vond dit gisteravond nodig om landgenoten ervan te overtuigen dat hij moet bezuinigen.

Het Franse begrotingstekort is met ruim vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp) het hoogste van de eurozone. Ook de staatsschuld is hoog, alleen Italië en Griekenland hebben een hogere schuld.

Bayrou wil daarom wil 44 miljard euro besparen om het begrotingstekort terug te dringen. Maar bezuinigen blijkt lastig en leidt al tijden tot grote politieke onrust.

Stilstaande groei

Veel landen liepen de laatste jaren grote tekorten op door coronasteun en het tegengaan van de energiecrisis door de Oekraïne-oorlog. "In de meeste landen is dat tekort verminderd omdat die steun werd afgebouwd," zegt Rabobank-econoom Maartje Wijffelaars. Maar Frankrijk lukte dat alleen minder goed.

In Frankrijk wordt veel te veel uitgegeven, ziet ze. "Er gaat vooral gigantisch veel geld naar de sociale kant zoals naar uitkeringen, vergeleken met andere landen. Dat is onhoudbaar." En dat terwijl Fransen wel veel belasting betalen, benoemt Wijffelaars.

Bovendien presteert de Franse economie al vrij zwak, aldus Bert Colijn, econoom bij ING. "Je ziet dat consumptie van huishoudens achteruitgaat, investeringen niet sterk zijn en er niet geprofiteerd wordt van export. De groei staat eigenlijk een beetje stil."

Duitsland, waar het ook al een tijdje minder gaat, kondigde recent aan meer te gaan investeren om de economie te stimuleren. "Duitsland gaat hiervoor meer lenen, maar dat kan Frankrijk moeilijk doen, want die moet de hand dus op de knip houden", vertelt Colijn.

Dure rente

Een groot begrotingstekort leidt tot meer problemen. Zo is de rente die Frankrijk betaalt voor leningen de afgelopen jaren al flink opgelopen. Daarmee verdubbelden de afgelopen vijf jaar de rentelasten voor Franse overheid.

Als het overheidstekort niet daalt, zet deze stijging alleen maar door, voorziet Wijffelaars. Investeerders hebben namelijk minder vertrouwen in Franse overheid en vragen daarom meer rente leningen.

Ondertussen hebben Europese landen juist afgesproken om meer te investeren in defensie. Wijffelaars: "Als Frankrijk niet in staat is te investeren in defensie, dan wordt het ook moeilijker voor heel Europa."

Europese afspraken

In de Europese Unie is afgesproken dat een land maximaal een begrotingstekort van drie procent van het bbp mag hebben. Frankrijk heeft in overleg met de Europese Commissie al een plan gemaakt hoe het daar voor 2030 weer onder kan zakken, vertelt Wijffelaars.

"Dat gaat in stapjes, door ieder jaar wat te bezuinigen. Maar als deze bezuiniging van Bayrou er nu niet komt, lopen ze al achter. Dan zal de Commissie wel aan de bel trekken."

De deskundigen benadrukken dat een recessie of zelfs faillissement van het land niet nabij is. "Het is niet zo dat we nu Griekse taferelen gaan krijgen", zegt Colijn, "maar het is echt nog wel de verwachting dat Frankrijk economisch gezien nog even blijft aanmodderen."

Frankrijk-correspondent Frank Renout:

"Frankrijk staat aan de vooravond van een aantal spannende politieke weken. Premier Bayrou, nog geen negen maanden aan de macht, moet waarschijnlijk ontslag nemen.

Een grote meerderheid van de Fransen vindt zijn bezuinigingsplannen veel te ver gaan. Ze hebben het gevoel dat de 'gewone' Fransen gedupeerd worden. Daarom zijn er voor volgende week woensdag overal protestbijeenkomsten aangekondigd. Dat zijn 'spontane' acties, georganiseerd op sociale media. Voor de week erna hebben de Franse vakbonden acties aangekondigd.

Maar ook in het parlement is verzet tegen de bezuinigingen. Bayrou leidt een centrumrechtse minderheidsregering. En de grote oppositiepartijen, links en radicaal-rechts, zijn tegen de plannen van de premier. Samen hebben die oppositiepartijen een meerderheid.

Bayrou heeft het parlement daarom om een vertrouwensstemming gevraagd, waarbij de partijen voor of tegen zijn beleid stemmen. Als een meerderheid volgende week maandag tegen Bayrou stemt, moet hij opstappen. Een meerderheid heeft al aangekondigd de premier naar huis te willen sturen."

Woonwinkels Leen Bakker en Kwantum kampen met financiële problemen. Dat bevestigt de leidinggevende die is ingezet om de woonketens te redden.

Kwantum zou op het punt staan om verkocht te worden, bericht het FD. Homefashion Group is eigenaar van de twee woonketens. Het bedrijf wil geen commentaar geven op de berichtgeving van de krant.

Kwantum en Leen Bakker verkopen interieur- en badkamerinrichting en vloeren aan consumenten. Opgeteld tellen de ketens zo'n 300 winkels en 2600 medewerkers in Nederland en België. Vorige week werd al bekend dat de 44 Leen Bakker-winkels in België in de verkoop gaan.

Kijken naar alle opties

Sinds dit voorjaar probeert Rob Schuyt de woonketens te redden. Ook hij wil geen nader commentaar geven op de berichtgeving in het FD.

"Net zoals veel andere winkels verkeren Leen Bakker en Kwantum in een lastige financiële positie", zegt Schuyt, die bekendstaat als bedrijvendokter. Samen met Homefashion Group kijkt hij naar "alle opties" om de bedrijven weer gezond te maken. "We moeten aan alle knoppen draaien: kosten, omzet en financiering, om zeker te zijn dat de bedrijven financieel gezond worden."

Of dit verkoop van winkels en ontslagen betekent, wil Schuyt nog niet zeggen. Het is ook onduidelijk wanneer er meer bekend wordt over de toekomst van Leen Bakker, Kwantum en hun medewerkers. Schuyt: "Niemand vindt het prettig om lang in deze situatie te verkeren, specifieker dan dat kan ik het op dit moment niet maken."

FNV'ers Tuur Elzinga en Zakaria Boufangacha kunnen zich niet meer kandidaat stellen voor het FNV-voorzitterschap. Dat heeft de tijdelijke raad van toezicht van de grootste vakbond van Nederland besloten.

"Daar waar het collectief tekortschiet, is het van groot belang dat de organisatie met een schone lei vooruit kan", schrijft de toezichthouder. Daarom kunnen de kandidaten voor het nieuwe bestuur die in de afgelopen periode al in het bestuur zaten niet meer meedoen. Dat geldt dus ook voor het voorzitterschap.

De toezichthouder heeft er geen vertrouwen in dat deze kandidaten de langlopende, interne conflicten kunnen beslechten: "Ondanks vele pogingen is men er niet in geslaagd om de onderlinge geschillen op een professionele manier op te lossen." De angst is dat de FNV hierdoor aan geloofwaardigheid verliest als vakbond.

Excuses

De tijdelijke toezichthouders Lodewijk Asscher (oud-politicus) en Ton Heerts (oud-FNV-voorzitter) werden een paar maanden geleden aangesteld om de crisis binnen de FNV te bezweren. In een brief aan het FNV-personeel, in handen van de NOS, zeggen zij niet op zoek te zijn naar schuldigen, maar "patronen en oorzaken".

Tuur Elzinga, die de afgelopen vier jaar voorzitter was en opnieuw een gooi wilde doen naar het voorzitterschap, laat weten het besluit te betreuren: "Ik vind het jammer dat ik die kans niet krijg." Hij zegt trots te zijn op wat hij heeft bereikt. De beslissing van de raad van toezicht zal hij niet aanvechten.

Gisteravond gaf Zakaria Boufangacha al aan dat hij uit de race stapt voor het voorzitterschap van de grootste vakbond van Nederland. Hij gaf aan hier geen "kracht en energie" meer voor te hebben. Boufangacha wil zich richten op zijn eigen herstel en zijn gezin.

De stap terug volgt op excuses van de toezichthouders afgelopen weekend. Die excuses gaan over beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag aan Boufangacha's adres. Die bleken al snel vals te zijn en uit onderzoek bleek dat er binnen de FNV te weinig aan werd gedaan om die beschuldigingen weg te nemen.

Onveilige sfeer

De valse beschuldigingen vertroebelden de verkiezingen voor een nieuw bestuur en een nieuwe voorzitter. Daarnaast bracht dit een felle interne discussie op gang over de cultuur en de organisatie van de vakbond. Meerdere onderzoeken kwamen tot de conclusie dat er sprake is van een onveilige sfeer en een harde cultuur. Ook werd geconcludeerd dat verschillende afdelingen binnen de FNV niet goed met elkaar samenwerkten.

Asscher en Heerts, die dus zijn aangesteld na de affaire-Boufangacha, hebben nu de taak om nieuwe verkiezingen in goede banen te leiden. Ook moeten zij werk maken van een betere organisatie en een veilige werksfeer. Het bestuur was al vervangen door een interim-bestuur. Daar zat nog wel bestuurslid Petra Bolster in, maar ook zij moet nu plaatsmaken.

Al tien jaar lang loopt postbode Dennis zijn rondes in verschillende delen van de gemeente Eindhoven. "En ik hoop het nog jaren te doen."

Net als veel andere regionale postbezorgers heeft Dennis een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat hij veel buiten is, in zijn eigen stad loopt en altijd op dezelfde tijden bezorgt, maakt het werk heel geschikt voor hem.

Maar er zijn zorgen over de toekomst van Dennis en zijn collega's. De bedrijven achter de regiopost die hij bezorgt zeggen dat hun verdienmodel eraan gaat door een voorgenomen wijziging van de Postwet.

Dennis is een van de 4500 regionale postbezorgers die brieven rondbrengen in Nederland. Jaarlijks gaat het om ruim 100 miljoen brieven, zegt de branche. Denk aan grote hoeveelheden brieven van gemeenten en ziekenhuizen, bedoeld voor bewoners van die regio.

Zakelijk tarief

Regionale postbedrijven bezorgen vaak huis-aan-huispost zoals brieven van de gemeente of van het ziekenhuis. Die bedienen allemaal een stukje van Nederland. Een deel van die post, ongeveer een op de vijf brieven, is bedoeld voor buiten hun regio. Die post neemt PostNL verplicht over. De regionale bedrijven betalen daar een vaste, lage prijs voor.

Wat betreft demissionair minister Karremans (Economische Zaken) mag PostNL voortaan een zakelijk tarief vragen voor het overnemen van brieven van de regionale bezorgers. Waarschijnlijk ligt dat hoger dan dat ze nu betalen. Het plan van Karremans hoort bij een grotere herziening van de Postwet die de Tweede Kamer komende week behandelt, na jarenlang uitstel.

Karremans snapt de zorgen, maar wil PostNL toch meer ruimte geven: "We sturen nu eenmaal minder post. Ook dit soort bedrijven moet zich aanpassen aan wat er in de maatschappij gebeurt."

De VVD'er wil wel dat er een overgangstermijn van 5 jaar komt waarin de bezorgers nog met korting hun post aan PostNL kunnen meegeven. Daarna kan PostNL zelf de prijs vaststellen.

Postzegel

Dat zou de doodsteek zijn voor de regionale postbezorgers, zegt Business Post, met 43 aangesloten regionale bezorgbedrijven een belangrijke schakel in de Nederlandse postmarkt. Deze coöperatie verwacht dat ze een stuk meer moet betalen voor het meegeven van de brieven aan PostNL.

Hoeveel de regionale bezorgers nu moeten betalen, is niet openbaar en verschilt per bezorger, maar het zou gaan om zo'n 50 eurocent per brief. De angst is het zakelijk tarief dat PostNL in de toekomst kan rekenen meer wordt dan een postzegel, nu 1,31 euro.

Business Post zegt die kosten dan niet meer te kunnen door berekenen aan zijn klanten. "In het uiterste geval gooien onze klanten het dan zelf wel in de brievenbus", zegt Jan-Willem te Gussinklo van de coöperatie. Een andere optie is dat de klanten een folderbezorger inschakelen die met goedkope arbeidskrachten werkt.

Belastinggeld

Tussen die regionale postbezorgers zitten ook gewoon commerciële bedrijven, benadrukt Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar Economie aan de UvA en kenner van de postmarkt. "En dat is prima. Ze zijn sympathiek en innovatief en ze kunnen nu nog vaak aan grote hoeveelheden brieven komen die relatief makkelijk te bezorgen zijn."

Toch is ook de zorg terecht, zegt Schinkel. "Inderdaad komt het verdienmodel van de regionale bezorgers onder druk te staan. Dat heeft maatschappelijk impact. Niet alleen geeft het onzekerheid voor deze bezorgers, het kan ook de bezorgkosten opvoeren voor de vaste klanten. Dat gaat vaak om belastinggeld."

Wel snapt Schinkel dat PostNL de regiopost niet kan blijven overnemen tegen een niet-marktconform tarief.

Subsidie

PostNL is blij met deze herziening van de Postwet, maar zegt dat er meer hulp nodig is omdat de postbezorging "structureel verlieslatend" is. Het bedrijf wil meer dagen de tijd om de brieven te bezorgen. Daar gaat Karremans in mee. PostNL wil ook subsidie, maar die geeft de minister niet.

Econoom Schinkel vindt dat de verkeerde benadering: "Als je als maatschappij verwacht dat een landelijke postbezorger een dure plicht uitvoert, moet het daar wel de financiële middelen voor krijgen." Hij meent dat Karremans ervoor kiest om PostNL meer winstmarge te geven, om daaruit dan de brievenpost te betalen. Schinkel denkt dat die aanpak alleen maar het monopolie van PostNL versterkt.

De hoogleraar pleit voor een herziening van het gehele stelsel, waarbij de infrastructuur van de landelijke post weer in handen van de staat komen. Dat zou dan gaan om onder meer de brievenbussen, de sorteermachines en de busjes. Om de vijf jaar mogen partijen strijden om wie de post mag gaan verzorgen.

Bijna 1100 Nederlandse hotels hebben zich aangesloten bij een Europese massaclaim tegen Booking.com, zegt Koninklijke Horeca Nederland (KHN) tegen de NOS. De hotels willen een schadevergoeding omdat ze een overnachting op hun eigen site niet goedkoper mochten aanbieden dan op Booking.com.

Hotels kunnen zich tot en met vandaag aansluiten bij de massaclaim. In heel Europa hebben zich meer dan 15.000 hotels gemeld, zegt de Europese brancheorganisatie Hotrec.

Het is onduidelijk hoe het nu verder gaat. KHN kan op dit moment niet zeggen of ze naar de rechter stapt. Als het tot een rechtszaak komt, zal die waarschijnlijk in Nederland worden gevoerd: het hoofdkantoor van Booking staat in Amsterdam.

Booking.com zegt dat het de claim in dat geval zal aanvechten. "We zijn niet van plan om een schikking te treffen", zegt een woordvoerder tegen de NOS over de huidige stand van zaken. Er is nog geen zaak ingediend. "We hebben nog niets gezien."

'Arrogant en regentesk'

Een van de hotels die meedoet aan de claim is Grand Hotel De Draak in Bergen op Zoom. "Booking heeft internationaal de hotellerie best heel veel diensten bewezen, dat kun je niet ontkennen", zegt eigenaar Frans Hazen.

"Alleen, hoe groter en machtiger ze werden, hoe meer ze het contact met hotels verloren. En ze zijn meer arrogant, regentesk, regeltjes gaan opstellen die meer ter bescherming van hun business waren dan een wederzijds, wederkerig verdienmodel."

Gratis gebruiken

"Hotels zijn voor hun zichtbaarheid sterk afhankelijk van platforms als Booking.com", zegt Koninklijke Horeca Nederland. Gasten weten de hotels te vinden via de boekingssite. In ruil daarvoor betalen de hotels een vergoeding als een overnachting via Booking is geboekt.

Booking zegt dat het bedrijf goede redenen had om te eisen dat hotels een overnachting op hun eigen site niet goedkoper mochten aanbieden dan op Booking.com.

"Hotels mogen ons platform gratis gebruiken om gasten te bereiken", zegt de woordvoerder. "Maar het was niet de bedoeling om de kamer vervolgens op je eigen website goedkoper aan te bieden. Anders hebben wij geen levensvatbaar verdienmodel."

Geen prijsbeperkingen

De massaclaim voor hoteliers is opgezet na een oordeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie van bijna een jaar geleden. Daarin stond dat Booking.com hotels geen prijsbeperkingen mocht opleggen.

KHN en de Europese organisatie Hotrec stellen dat hoteleigenaren 30 procent of meer van dat bedrag kunnen eisen. "Hotels moeten de afspraken wel kunnen aantonen om een kans op een vergoeding te hebben", stelt Jeroen van Hezewijk, onderzoeker Europees schadevergoedingsrecht aan de Radboud Universiteit. "Dat kan bijvoorbeeld met een contract."

Booking.com eist niet langer van hotels dat zij hun kamers niet goedkoper aanbieden op hun eigen site. Volgens de woordvoerder van Booking heeft dat het gedrag van hotels niet veel veranderd. "De eis is verdwenen, maar de zaken gaan gewoon door."

Veel automobilisten met een brandstofauto waren vanochtend waarschijnlijk blij met het nieuws: het kabinet koerst af op een verlenging van de accijnskorting. Het is bedoeld om autorijden betaalbaar te houden. Maar wie profiteert nu echt van zo'n korting?

Na de Russische invasie in Oekraïne in 2022 schoten de brandstofprijzen door het dak. Het kabinet besloot toen om met een tijdelijke korting te komen. Die korting werd telkens verlengd en het demissionaire kabinet gaat dat nu waarschijnlijk weer doen. Het verschil is zo'n 21 cent per liter benzine.

Hoewel je zou denken dat het vooral de mensen met een smalle beurs zou helpen, is dat niet het geval. "Het is misschien wel het laatste dat je moet doen om lagere inkomens te helpen", zegt Peter Mulder. onderzoeker bij TNO.

Hij bestudeerde de effecten van de accijnskorting in 2023. Vooral hoge en middeninkomens profiteren daarvan, blijkt uit zijn onderzoek. Deze groepen maken namelijk veel kilometers, terwijl lage inkomens gemiddeld veel minder autorijden omdat ze dat niet kunnen betalen.

Inefficiënt

Uit de TNO-studie blijkt dat maar een kleine groep met lage inkomens profiteert, zo'n twee procent van alle Nederlandse huishoudens. Die groep heeft een laag inkomen én rijdt veel kilometers.

"Een accijnskorting voor iedereen is een zeer inefficiënte maatregel om deze kleine groep mensen te helpen. Ongeveer 98 procent van het bedrag dat met de accijnskorting is gemoeid komt niet bij deze huishoudens terecht, maar bij de midden- en hogere inkomens", zegt Mulder.

De schatkist loopt zo'n 1,6 miljard euro mis door de accijnskorting. Geld dat de overheid ook zou kunnen inzetten om lage inkomens te ondersteunen, zegt Mulder.

"Als je dat geld besteedt aan bijvoorbeeld de verduurzaming van woningen van mensen met lage inkomens, ondersteun je ze veel beter. Ieder jaar kan je van dat geld pakweg 70.000 woningen verduurzamen. We hebben nu al drie jaar een accijnsverlaging, dus dat zijn meer dan 200.000 woningen."

De TNO-onderzoeker wijst ook op de mogelijkheid om het geld in te zetten voor bijvoorbeeld beter openbaar vervoer op het platteland of goedkope deelauto's, zodat ook mensen met een smalle beurs mobiel blijven.

Pleisters plakken

Een voorstander van de accijnskorting is de ANWB. Afgelopen week riep die nog op om de verwachte verhoging te schrappen. De ANWB is blij met het nieuws, maar maakt zich toch nog zorgen.

"De korting is een pleister en we hebben iets structureels nodig", zegt Jasmijn Dielesen van de ANWB. "Heel veel mensen zijn afhankelijk van de auto. Het is niet voor luxe of voor de lol, maar ze hebben het nodig voor werk of school", stelt Dielesen. "We gaan naar elektrisch rijden, maar veel mensen rijden nog - zeker particulier - met een brandstofauto. Die mensen moeten ook auto kunnen blijven rijden."

Autobranchevereniging Bovag sluit zich daar bij aan. "Autorijden is na de woonlasten de tweede grote kostenpost voor een huishouden", vertelt Christianne van der Wal, voormalig VVD-minister en vanaf maandag de nieuwe voorzitter van de brancheorganisatie.

Ze is blij met de stap, maar vindt die nog niet voldoende. De nieuwe voorzitter pleit ervoor om in de breedte te kijken naar het hele belastingsysteem rond auto's. "Er is een hele grote groep voor wie dit heel veel geld is. Autorijden moet voor iedereen betaalbaar zijn."

Van der Wal wijst ook op de gevolgen van de verduurzaming. Doordat steeds meer mensen elektrisch rijden, gaat er via de accijnzen minder geld naar de schatkist. "Tegelijkertijd willen we meer elektrisch rijden want we willen de klimaatdoelen halen", stelt Van der Wal die daarom pleit voor een herziening van het systeem.

Mulder ziet rond het elektrisch rijden nog een andere hobbel. "Op lange termijn is de brandstofauto in gebruik duurder dan de elektrische auto, maar door de accijnsverlaging vertraag je de overstap naar duurzamer vervoer. De brandstofprijzen zijn altijd grillig en blijven waarschijnlijk hoog, kijk maar naar de geopolitieke situatie. Dus op korte termijn klinkt goedkopere benzine tof, maar op de langere termijn zijn mensen niet beter af", zegt Mulder.

Volgens de onderzoeker is het dan ook "een politieke keuze" om te kiezen voor de korte termijn.

Steeds meer Europeanen kiezen voor een Chinese elektrische auto. Dat gaat ten koste van het Amerikaanse Tesla. Vooral het Chinese automerk Build Your Dreams, kortweg BYD, is bezig aan een stevige opmars in de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.

Dat blijkt uit cijfers van de Europese autobrancheorganisatie ACEA. Hierin staat dat BYD in juli een kleine 9700 auto's in de EU verkocht. Dat is ruim drie keer zoveel als vorig jaar in dezelfde periode. Daarmee steeg het marktaandeel van 0,4 procent naar 1,1 procent.

De verkoop van Tesla neemt daarentegen maand op maand af.

Krimp

De Amerikaanse autofabrikant verkocht in juli vorig jaar ruim 11.000 auto's in de EU. In juli dit jaar waren dat er maar 6600. Daarmee halveerde het marktaandeel van Tesla bijna, van 1,3 procent naar 0,7 procent.

Wereldwijd haalde BYD Tesla al eerder in als grootste verkoper van elektrische auto's. Het bedrijf van Elon Musk kampt al langer met teruglopende verkopen. Vergeleken met de eerste zes maanden uit 2024, daalde de verkoop van Tesla's in de EU het afgelopen halfjaar met ruim 40 procent. In het VK leverde het Amerikaanse merk ruim 30 procent in.

Adviseur van Trump

De verkoopdaling in Europa lijkt mede veroorzaakt door de rol die Tesla-topman Elon Musk had in de verkiezingscampagne van Donald Trump en de rol die hij speelde als adviseur van de regering van Trump.

De populariteit van BYD is ook het gevolg van de relatief lage prijs en van het gegeven dat het imago made in China aan een opmars bezig is. Waar tot een paar jaar geleden vooral gekeken werd naar Tesla voor grote innovaties, lijkt nu de blik gericht op China.

In het eerste halfjaar van dit jaar verkocht de Chinese autofabrikant ruim 58.000 auto's in de EU, terwijl dit in het eerste halfjaar van vorig jaar nog maar ruim 16.000 auto's waren. Dat is ruim drie en een halve keer zo veel in een jaar tijd. In het VK is de toename zelfs nog groter. Daar wist het merk in een jaar tijd bijna vier keer zoveel auto's te verkopen.

Het totale aantal nieuwe auto's in de Europese Unie kwam in juli uit op bijna 915.000. Dat is een stijging van ruim 7 procent ten opzichte van een jaar geleden. Ruim 15 procent van deze auto's was volledig elektrisch.

De Amerikaanse chipontwerper Nvidia verwacht de komende maanden tóch geen speciale H20-chips in China te verkopen, ondanks een opmerkelijke deal met het Witte Huis om dat mogelijk te maken. In ruil voor toestemming om de chips naar China te versturen, werd vorige maand bekend dat Nvidia 15 procent van de omzet zou overmaken naar de Amerikaanse staatskas.

De Verenigde Staten hielden de verkoop van de H20-chips aan de Chinese afnemers sinds april tegen. Gevreesd wordt dat China daarmee een militair en technologisch voordeel zou kunnen bereiken. In juli werd bekend dat Nvidia de chips toch naar China mocht exporteren.

In de praktijk is het daar nog niet van gekomen. Nvidia zegt dat het bedrijf de afgelopen maanden geen H20-chips naar klanten in China heeft gestuurd. Ook voor de komende maanden verwacht Nvidia dat er geen H20-chips naar China worden verscheept.

Regeling nog niet vastgelegd

"De Amerikaanse overheid kijkt sinds eind juli naar licenties om de H20-chips aan Chinese klanten te mogen verkopen", zegt Nvidia's financieel directeur Colette Kress bij de presentatie van de kwartaalcijfers. Ze zegt dat de goedkeuring voor een aantal Chinese klanten is verleend, maar dat Nvidia nog geen chips heeft geleverd.

Dat komt omdat de Amerikaanse overheid het afstaan van de 15 procent nog niet officieel heeft vastgelegd, zegt Kress. Nvidia verkocht de H20-chips wel aan klanten in andere landen, hoewel de chip specifiek is ontworpen voor de Chinese markt.

Volgens Amerikaanse media voeren de Chinese autoriteiten ook druk uit op Chinese bedrijven om de H20-chips niet te kopen. De aankoop is niet verboden, maar het is wel "een soort van politiek incorrect" om te doen, zei een Chinese datacenterbeheerder onlangs tegen de Financial Times.

Volgens Kress kan het bedrijf de komende drie maanden voor 2 tot 5 miljard dollar aan H20-chips verkopen, afhankelijk van de politieke omstandigheden.

Waardevolste bedrijf ter wereld

Nvidia is het meest waardevolle beursgenoteerde bedrijf ter wereld: alle aandelen zijn samen ruim 4360 miljard dollar waard. De chips van het bedrijf zijn nodig voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, waardoor het bedrijf de afgelopen jaren een enorme groei doormaakte.

Omdat de chips van Nvidia veel gebruikt worden in datacenters, groeit het bedrijf door en boekt het enorme winsten. De afgelopen zes maanden maakte het bedrijf een winst van ruim 45 miljard dollar.

Het aantal huurwoningen op de markt neemt af. En dat is voor het eerst sinds 2010, sinds het Kadaster het aantal meet. Dat blijkt uit de cijfers over het tweede kwartaal van 2025.

Opnieuw verkopen investeerders namelijk hun huurwoningen, en doordat zij minder woningen kochten en bijbouwden, neemt de totale huurvoorraad af. Het gaat hier niet om woningen van corporaties, maar om alle andere huurwoningen.

Ten opzichte van een jaar geleden verkochten investeerders meer dan 16.000 woningen, en kochten zij er 7800. "Eigenlijk blijft het aantal verkopen al een tijd toenemen", zegt Matthieu Zuidema, expert woningmarkt bij het Kadaster: "Maar het is wel opvallend dat het aantal zo hoog blijft, en daar zijn meerdere verklaringen voor."

Regels op regels

Een belangrijke reden waarom investeerders hun huizen van de hand doen is de Wet betaalbare huur. Sinds die wet geldt er voor veel huurwoningen een maximale huur, op basis van een puntensysteem. In de praktijk kan dat betekenen dat het verhuurders te weinig oplevert: "Wanneer beleggers minder inkomsten ontvangen kan het leiden tot meer verkoop", zegt Zuidema.

Daarbij komen volgens Zuidema andere belastingregels die effect hebben, waaronder de vermogensbelasting, en de verhoging van de overdrachtsbelasting in 2021, die begin dit jaar weer werd teruggeschroefd. "Eerder zijn ook een hogere overdrachtsbelasting en de opkoopbescherming al ingevoerd. Daar komen nieuwe regels voor box-3 belasting bij. Met name voor particuliere beleggers wordt het steeds minder aantrekkelijk om in woningen te investeren."

Grote woningen gekocht, kleinere verkocht

Investeerders kopen nog wel woningen, maar dat zijn vooral grotere woningen. Meer dan 80 procent van de aangekochte woningen afgelopen kwartaal had een oppervlakte van meer dan 95 vierkante meter.

De oppervlakte bepaalt namelijk een groot deel van de huurprijs, en daardoor vallen die grotere woningen sneller onder de vrije sector, zegt Zuidema van het Kadaster. "En in de vrije sector heb je geen regels voor de maximale huurprijs."

Juist vanwege de maximale huurprijzen worden veel kleinere woningen daarom verkocht, zegt Zuidema. "Die kleine woningen werden voorheen verhuurd voor heel hoge huurprijzen. Vaak aan huurders met weinig alternatieven en door die regels wordt dat nu moeilijker."

Volgens de woningmarktexpert heeft de Wet betaalbare huur een keerzijde: "Het beleid is effectief geweest voor koopstarters, met name die groep koopt de verkochte woningen. De keerzijde is dat er voor huurders dan juist minder ruimte is."

Huurwet aangepast

Demissionair minister Keijzer probeert al langere tijd iets te doen aan de verkoop van huurwoningen. In het voorjaar kwam ze daarom met voorstellen om de Wet betaalbare huur aan te passen.

Zo krijgt het door het vorige kabinet ingevoerde puntensysteem voor de middenhuur, op basis waarvan de hoogte van de huur bepaald wordt, een aanpassing. De WOZ-waarde van een woning mag dan zwaarder meetellen en voor kleine monumenten mogen hogere huurprijzen worden gevraagd.

Ook krijgen woningen zonder buitenruimte geen minpunten meer, en komen er meer tijdelijke huurcontracten voor studenten, zodat verhuurders eerder de huur kunnen verhogen.

Tot deze week konden verschillende bedrijven, organisaties en burgers hun mening geven over de plannen. Hierna stuurt Keijzer de plannen naar de Tweede Kamer. De versoepelingen op de wet moeten op 1 januari volgend jaar ingaan.

Het grootste verbond van banken die zich willen inzetten tegen klimaatverandering pauzeert de werkzaamheden. Deze zogeheten Net-Zero Banking Alliance (NZBA) wil niet langer een ledenorganisatie zijn, maar een adviserende rol aannemen. Totdat de aangesloten banken daarover hebben gestemd, legt de organisatie haar werk stil.

De Nederlandse banken ING, Rabobank en ABN Amro zijn lid van de alliantie, die bestaat uit ruim 120 banken uit meer dan veertig verschillende landen. Het doel van de NZBA is om in 2050 alleen maar klimaatneutrale beleggingen te doen.

De organisatie heeft een nieuwe structuur nodig, schrijft de NZBA in een bericht. "Wij geloven dat dit het beste model is om banken wereldwijd te blijven ondersteunen en de doelen van het akkoord van Parijs te halen."

Triodos eerder opgestapt

De druk op de pauzeknop moet worden gezien in het licht van de ontwikkelingen in de VS. Nadat Trump eind vorig jaar de Amerikaanse presidentsverkiezingen won, verlieten de grote Amerikaanse banken de organisatie. Trump heeft subsidies voor schone energie stopgezet en zich kritisch uitgelaten over de NZBA, die samenwerkt met de VN.

In reactie daarop heeft de alliantie haar doelen aangepast. Zo hoeven deelnemende banken zich niet meer te committeren aan het doel om de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden te houden.

Dat was de druppel voor Triodos, die tot dit voorjaar lid was van de NZBA. In april stapte de bank uit de organisatie. Tegen het FD zei Triodos-bestuurder Jacco Minnaar destijds dat "de afzwakking van de ambities een stap in de verkeerde richting is. We kunnen het niet langer rechtvaardigen om lid te blijven."

Eind september wordt bekend in welke vorm de bankenalliantie doorgaat.

Het voorgenomen ontslag van de Amerikaanse bankbestuurder Lisa Cook is een "schokkende aanval op de onafhankelijkheid van de centrale bank". Dat zegt Nout Wellink, oud-topman van De Nederlandsche Bank. Vijf vragen over deze opvallende beslissing van president Trump.

Wat is er precies aan de hand?

Lisa Cook wordt door de president beschuldigd van hypotheekfraude. Die beschuldiging komt oorspronkelijk van Bill Pulte, de baas van de FHFA, een soort financiële waakhond voor hypotheken. Pulte is een Trump-aanhanger. Hij beschuldigde eerder al andere politieke tegenstanders van hypotheekfraude.

Op basis van de beschuldiging zegt Trump genoeg bewijs te hebben om Cook te ontslaan.

De fraude zou gaan om een hypotheekaanvraag die Cook jaren geleden deed, nog voor ze de topbaan bij de centrale bank kreeg. Er loopt een onderzoek naar de beschuldigingen tegen Cook.

Waarom bemoeit Trump zich zo met de centrale bank?

Als Cook weg is, heeft Trump een meerderheid van de bestuurders van de Amerikaanse centrale bank aangesteld. Zij stemmen over eventuele renteverlagingen.

Correspondent VS Rudy Bouma:

"Trump bemoeit zich met de centrale bank omdat hij de rente verlaagd wil zien. De rentelasten van de Amerikaanse overheid zijn torenhoog vanwege de enorme staatsschuld. Die zal - mede door Trumps belastingverlagingen en verhoogde defensie-uitgaven - de komende jaren alleen maar verder oplopen.

Trump heeft het afgelopen half jaar al zijn pijlen gericht op voorzitter Jerome Powell die hij een "een complete mislukking" en "een stomkop" noemt die "te laat" is. Trump vindt dat Powell onmiddellijk moet aftreden.

Maar Trump kan Powell niet wegkrijgen voordat zijn termijn half mei 2026 verloopt. Daarom gooit hij het bij Powell over een andere boeg: Trump verwijt hem de dure verbouwing van zijn hoofdkantoor.

Medebestuurder Adriane Kugler vertrok zelf al en werd onmiddellijk vervangen door een Trump-loyalist. Nu lijkt Lisa Cook aan de beurt.

De Amerikaanse wet voorziet erin dat het Witte Huis juist geen invloed kan uitoefenen op de Fed, maar Trump knaagt nu ook aan dit traditioneel strikt onafhankelijke bastion."

Hoe bijzonder is dit ontslag?

Het komt niet vaak voor dat de politiek druk uitoefent om bankiers weg te krijgen. Een paar jaar geleden ontsloeg de Turkse president Erdogan meerdere hoge bankambtenaren. In 2010 ontsloeg de Argentijnse president de voorzitter van de centrale bank in het land. Op die beslissing kwam toen kritiek, vanwege de politieke inmenging in de economie.

"Als iemand mijn collega's zo zou behandelen, zou ik misschien wel eerder aarzelen om de rente te verlagen dan anders", zegt Nout Wellink, die veertien jaar voorzitter was van DNB, de Nederlandse centrale bank. In zijn tijd als president werd de onafhankelijkheid van de centrale bank alom geprezen.

Welk effect heeft dit op de wereldeconomie - en de Nederlandse?

Alle druk vanuit Trump zou uiteindelijk juist kunnen zorgen voor het tegenovergestelde effect, waarschuwt Jos Versteeg, analist bij private bank InsingerGilissen. "De financiële markten draaien om vertrouwen. Des te meer Trump zich bemoeit met de Fed, des te meer beleggers gaan twijfelen. Dat kan zorgen voor hogere inflatie en dat zorgt weer voor een hogere rente op de lange termijn."

Ondanks dat de Amerikaanse kapitaalmarkt de grootste ter wereld is en onze economieën met elkaar zijn vervlochten, hebben we in Europa voorlopig nog weinig last van de onrust aan de andere kant van de oceaan. De VS was altijd een veilige haven om zaken mee te doen. "Als daar ernstige twijfel over komt, dan gaat de dollar naar beneden en rente omhoog", zegt analist Versteeg.

Een lage dollar kan wél snel effect hebben op Europese bedrijven die veel met de Verenigde Staten te maken hebben. "Zoals Ahold. Die krijgt te maken met minder inkomsten door de zwakke dollar." Een te sterke euro is ook niet per se goed, want dan kost het veel meer voor Amerikanen om Europese spullen te importeren. Voor Europese toeristen die naar de VS reizen is de zwakke dollar wel fijn, want die krijgen meer dollar voor hun euro.

Hoe nu verder?

Cook zelf heeft aangegeven haar baan niet op te geven. Officieel mag ze haar werk uitoefenen tot 2038.

Als het Trump lukt om Cook definitief te ontslaan, kan hij iemand aanstellen die loyaal is aan hem. "Maar niet iedere gek kan benoemd worden", zegt Versteeg. "De Senaat moet een nominatie nog goedkeuren."

Dat ziet ook oud-bankier Wellink. "De uitkomst staat nog niet vast. Maar het kan op een gegeven moment tot een schok in het hele financiële wezen leiden, met alle gevolgen van dien."

De Nederlandsche Bank wil nu nog niets over de ontwikkelingen in de VS kwijt.

Accell, de fabrikant van fietsmerken als Batavus, Babboe en Koga, sluit opnieuw een fabriek in Nederland. Met de sluiting van de fabriek in Heerenveen komt er een einde aan de fietsproductie in Nederland en verliezen ongeveer 160 mensen hun baan. Voor de getroffen medewerkers zegt Accell een sociaal plan op te stellen.

Volgens het bedrijf wordt de productie vanaf komende maand in fases afgebouwd. Begin volgend jaar zou de fabriek in Heerenveen dan definitief de deuren moeten sluiten. De productie wordt verplaatst naar een fabriek in Hongarije, ondersteund door een assemblage-locatie in het Franse Dijon.

Onverkochte voorraden

Het gaat al langer niet goed met Accell, dat 120 jaar geleden in Heerenveen werd opgericht. Na de coronatijd kwam het bedrijf in financieel zwaar weer. Tijdens de pandemie steeg de vraag naar fietsen en plaatsten fietsmerken extra orders.

Door logistieke problemen wereldwijd bleken essentiële onderdelen moeilijk leverbaar en stokte de productie regelmatig. Toen na corona de vraag naar nieuwe fietsen weer stabiliseerde, bleven fietsfabrikanten als Accell achter met grote aantallen onverkochte fietsen.

Vorig jaar sloot het bedrijf een akkoord met banken, financiers en aandeelhouders om een deel van de schulden kwijt te schelden. Ook kreeg het bedrijf toen 235 miljoen euro aan nieuw krediet. Inmiddels zou de fietsvoorraad volgens Accell ook "aanzienlijk" geslonken zijn.

Reorganisaties

De locatie in Heerenveen levert nu nog ongeveer 20 procent van de totale productie van Accell. De beslissing om de Friese fabriek te sluiten volgt op een eerdere reorganisatie vorig jaar, waarbij twee productielocaties werden samengevoegd in Heerenveen. Daarbij gingen toen 150 banen verloren.

Destijds werd ook al besloten om de productie naar landen als Hongarije en Turkije te verplaatsen, maar later werd ook de Turkse fabriek verkocht. Accell zegt nu "de bedrijfsvoering te vereenvoudigen en de efficiëntie, flexibiliteit en kwaliteit te verbeteren" door de productie op minder locaties te bundelen.

Hoewel de fabriek sluit, verdwijnt het bedrijf niet volledig uit Heerenveen. Accell zegt de locatie om te vormen tot 'strategisch centrum', waarin ontwerp, engineering en ondersteunende functies worden ondergebracht.