Om te voorkomen dat Sinterklaasavond nog spannender wordt dan normaal, zet PostNL dit jaar opnieuw extra mensen en middelen in om alle cadeaus op tijd te bezorgen. De post- en pakketbezorger zegt dit jaar extra vroeg te hebben opgeschaald om vanaf Black Friday tot en met Kerst te voorkomen dat post te laat arriveert.

Zo plant PostNL voor de feestmaand 1500 extra bezorgritten in en worden 300 extra vrachtwagens ingezet om alle zendingen te bezorgen, vertelt directeur e-commerce & operations Greg Camoenié in gesprek met de NOS. "Ook hebben we op zondag 26 november een extra bezorgdag ingepland. Ook de mensen van het hoofdkantoor komen werken op de operatie."

Dat laatste is volgens Camoenié een traditie bij het postbedrijf, dat jaarlijks tijdens de feestmaand naar eigen zeggen bijna twee keer zo veel pakketten bezorgt dan 1,1 miljoen op een normale dag. Die stukken worden gewoonlijk met gemiddeld 4500 ritten per dag bezorgd, vanaf de Black Friday-week zijn dat er zo'n 6000.

Drie jaar geleden kon PostNL tijdens de coronaperiode de feestpost zelfs niet aan . Door een recorddrukte stopte het bedrijf enige tijd met het ophalen van pakketten bij webwinkels. Omdat veel consumenten hun cadeaus ook laat bestelden slibde het bezorgsysteem bij PostNL gewoonweg dicht.

Uit die chaotische maand werden wel lessen getrokken. Een jaar geleden kwam rond Kerstmis nog 4,6 procent van de pakketjes te laat aan bij de klant. Dat was in 2021 met 8,7 procent nog bijna twee keer zo veel.

Door de recessie is de feestmaand van 2023 moeilijker te voorspellen dan vorig jaar, denkt PostNL. "De consument is wat voorzichter in zijn besteding", zegt Camoenié. "Ook zijn er deze zomer al minder bestellingen dan vorig jaar. Daarom krijgen we deze feestmaand een wat steilere piek." Wel stelt Camoenié "enkele procenten" meer pakketten te gaan bezorgen dan vorig jaar.

Om de eindejaarsdrukte voor te zijn, heeft PostNL al in de zomer extra personeel aangenomen. "We hebben duizend extra mensen aangenomen, die ook volgend jaar bij ons blijven." Angst dat het misgaat heeft Camoenié niet: "Gezien de voorbereiding slaap ik erg goed. Ik heb er veel vertrouwen in."

PostNL vraagt consumenten wel om tijdig hun bestellingen te doen. "Geef ons de gelegenheid om pakketjes op tijd te bezorgen. Bestel minimaal een aantal dagen van tevoren."

Voor veel Nederlanders stijgt per januari de energierekening vanwege een hogere gasprijs. Twee van de drie grote energiebedrijven zijn begonnen met het informeren van hun klanten over de nieuwe variabele tarieven vanaf 1 januari 2024. De stijging wordt veroorzaakt door onrust op de internationale gasmarkt en een verhoging van de belasting op gas.

Voor 1 miljoen klanten van Essent gaat de gasprijs voor variabele contracten omhoog van 1,3271 euro naar 1,4494 euro per kubieke meter. Bij Vattenfall stijgt de prijs van 1,2975 naar 1,5030 euro per kubieke meter gas.

Meer dan de helft van de prijsstijging wordt volgens Vattenfall veroorzaakt door de hogere belasting op gas. Zonder deze verhoging zou de kubieke meterprijs "ruim onder het prijsplafond van de overheid zijn gebleven," aldus een woordvoerder van Vattenfall.

De overheid verhoogt de gasbelasting en verlaagt de elektriciteitsbelasting om daarmee de overstap van gas naar elektrisch verwarmen te stimuleren. Niet uitgesloten is dat door de verkiezingsoverwinningen van de PVV en NSC, de verhoging van de belasting op gas weer ter discussie komt te staan. De Eerste Kamer moet de verhoging van de belasting op gas nog goedkeuren in december.

Begin dit jaar stelde de overheid het prijsplafond in voor gas en elektriciteit, Hiermee moesten huishoudens beschermd worden tegen extreme energieprijzen. Voor gas betekende dat een maximumtarief van 1,45 euro per kubieke meter tot een verbruik van 1200 kubieke meter.

Komend jaar is er geen prijsplafond meer en zijn huishoudens weer overgeleverd aan de grillen van de markt. Essent houdt de gasprijs bewust net onder die 1,45 euro per kubieke meter.

Waar de prijs van gas stijgt, daalt die van elektriciteit een beetje. Bij Essent gaat de prijs van het variabele tarief van 0,3904 naar 0,3851 euro en bij Vattenfall van 0,3463 naar 0,3394 euro. Beide energiebedrijven blijven met de elektriciteitsprijs onder het prijsplafond dat de overheid afgelopen jaar hanteerde. Die was voor elektriciteit tot 2900 kilowattuur vastgesteld op 0,40 euro per kilowattuur.

Of mensen volgend jaar meer gaan betalen en hoeveel, hangt af van hun contract en de hoeveelheid gas en elektriciteit die ze verbruiken. De eerder genoemde tarieven gelden voor de contracten met een variabel tarief. Dat zijn er in Nederland nu zo'n vier miljoen.

Steeds meer mensen stappen over op een vast contract. In maart waren dat nog zo'n twee miljoen mensen, inmiddels zijn het er al drie miljoen en het aantal blijft stijgen.

De mensen met een vast contract hebben langdurig de prijs van gas en elektriciteit vastgelegd. Toch kunnen ook zij te maken krijgen met een hogere energierekening vanwege de belastingverhoging op gas, verwacht ook commercieel directeur Boudewijn den Herder van Essent.

"De energiebelasting op gas neemt verder toe en de netbeheerkosten zullen met zo'n 100 euro per jaar stijgen. De betaalbaarheid van de energierekening staat daardoor nog steeds onder druk."

Uit onderzoek van Essent blijkt dat bijna een kwart van de mensen zich nog niet realiseert dat vanaf 1 januari het prijsplafond verdwijnt. 6 procent van de mensen heeft op dit moment nog een variabel contract dat boven het prijsplafond ligt, constateerde eerder deze maand de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De toezichthouder waarschuwde dat er inmiddels voldoende goedkopere alternatieven zijn. Sommige mensen lijken door onoplettendheid dief van hun eigen portemonnee te zijn.

Op een parkeerplaats aan de rand van de wijk Wippolder in Delft is plek voor vier deelauto's. Slechts één is er meegenomen rond spitstijd, de andere drie staan nog ongebruikt geparkeerd.

Het illustreert hoe gemeenten in hun zoektocht om de parkeerdruk te verminderen inzetten op het delen van vervoersmiddelen, de zogenoemde deelmobiliteit, maar dat er op dit vlak tegelijk nog genoeg te winnen valt.

Een aanzienlijk deel van de 25 grootste gemeenten in Nederland kampt met parkeerdruk, zo bleek uit een rondgang van de NOS. Onder meer Delft, Zwolle, Haarlem, Arnhem, Groningen en Utrecht hebben deelvervoer als oplossing voor de problematiek op de tekentafel liggen.

In Nederland zijn er al meerdere zogenoemde hubs, oftewel plekken waar meerdere vormen van deelmobiliteit worden aangeboden. Dat kan, zoals in Zwolle, gaan om een plek om een auto te parkeren om vervolgens verder te reizen met het openbaar vervoer. Of het loopt uiteen van een kleine plek voor deelauto's, zoals die in Delft, tot een groot overstappunt in het Drentse Borger.

Deelmobiliteit is een breed begrip; er vallen auto's onder, maar ook bijvoorbeeld deelbakfietsen en scooters. Zo'n breed palet is ook nodig om een hub te laten slagen, zegt Niels van Oort, universitair hoofddocent Public Transport aan de TU Delft.

Als er meer vormen van deelvervoer zijn, stimuleert dat volgens Van Oort ook het gedrag van mensen om er meer gebruik van te maken. Ook het toevoegen van andere voorzieningen zoals een pakketpunt zou goed zijn om de reistijd van mensen in te korten.

Volgens de deelmobiliteitsdeskundige zit er met name groei in het gebruik van de deelauto. Van Oort: "Deelmobiliteit is niet voor iedereen, het is onderdeel van een totale mix van onze mobiliteit. Op sommige plekken en tijden werkt het beter dan andere, dat is heel contextafhankelijk."

Er staan nog veel meer hubs gepland bij gemeenten, onder meer aan randen van woonwijken. Volgens Van Oort houden sommige vastgoedontwikkelaars hier zelfs rekening mee als ze bezig zijn met nieuwbouw.

Veel ruimte voor een eigen auto is er bij nieuwbouw voor inwoners van de wijk soms niet. Zo willen gemeentes als Tilburg, Breda, Nijmegen en Dordrecht bij nieuwbouwprojecten dat "de parkeerbehoefte op eigen terrein wordt opgelost."

Ook in Nijmegen is dat het geval. Als er geen mogelijkheid tot parkeren is op eigen terrein, dan "komt men ook niet in aanmerking voor een parkeervergunning op straat of een abonnement in een openbare garage", aldus de gemeente.

Van Oort ziet ook dat er nog uitdagingen zijn, vooral op het vlak om mensen te overtuigen om geen eigen auto meer te hebben. Volgens Van Oort is deelmobiliteit soms "nog best veel gedoe".

Er zijn bijvoorbeeld veel verschillende aanbieder, met allemaal een eigen app waar soms een creditcard aan gekoppeld moet worden. De optie tot deelvervoer zou volgens de universitair hoofddocent vooral vanzelfsprekender moeten worden, met veel meer gemak. "Er moeten volwaardige alternatieven zijn", zegt hij.

Toch kan deelvervoer zeker een alternatief voor de auto zijn. "Maar dan moeten mensen wel kunnen vertrouwen op de beschikbaarheid", zegt Van Oort. Met andere woorden: als er wordt gezegd dat er op een plek nog een aantal deelfietsen of -auto's staat, moeten die auto of fiets er ook echt staan.

Naast de zogeheten hubs zetten gemeenten in op nog meer plannen om de parkeerdruk te verminderen. Een daarvan is mensen simpelweg (meer) laten betalen voor een parkeerplek.

Leeuwarden kiest juist voor een soort beloningsstrategie: parkeergarages zijn in de stad goedkoper dan parkeren op straat. Breda kiest er net als Amsterdam voor om bewoners met een vergunning richting parkeergarages te sturen.

In het merendeel van de grootste 25 gemeenten zijn de gebieden voor betaald parkeren in het afgelopen jaar uitgebreid, zoals bijvoorbeeld in Rotterdam en Eindhoven.

Andere gemeenten hebben een stop op het aantal parkeervergunningen voor bijvoorbeeld de binnenstad of kiezen er juist voor wél parkeervergunningen toe te wijzen, maar daar een maximum aan te stellen.

Bewoners en bedrijven mogen in de meeste steden, zoals in Enschede en Maastricht, maximaal één vergunning hebben, afhankelijk van de drukte in het gebied waar ze willen parkeren.

De Rabobank krijgt een boete van 26,6 miljoen euro van de Europese Commissie omdat de bank samen met Deutsche Bank een kartel vormde op de markt voor obligaties.

Tussen 2006 en 2016 was er contact tussen beurshandelaren van Rabobank in Londen en Deutsche Bank in Frankfurt. Ze deelden gevoelige informatie over de handel in sommige staatsobligaties en obligaties van andere instellingen, zoals de Europese Investeringsbank en regionale overheden.

Obligaties zijn verhandelbare leningen aan overheden en bedrijven. Via e-mail en chatberichten coördineerden de handelaren de prijzen en koop- en verkoopstrategie.

Deutsche Bank maakte van het kartel kenbaar bij de Europese Commissie en ontloopt daarom een boete van 156 miljoen euro. Rabobank zegt in een reactie medewerking te hebben verleend aan het onderzoek en teleurgesteld te zijn door de uitkomst. De bank zegt dat een beperkt aantal personen aan het kartel heeft meegedaan en overweegt in beroep te gaan tegen de uitspraak.

Vliegtickets, abonnementen, elektronica, maar ook medicijnen en botox-behandelingen met korting. Steeds meer winkels doen mee met de koopjesdag Black Friday en dit strekt zich over steeds meer dagen uit.

In de aanloop naar vrijdag wordt er online aanmerkelijk meer gekocht dan gebruikelijk. De afgelopen twee dagen zijn er bijna 9 miljoen aankopen online gedaan met betaalplatform iDeal, anderhalf miljoen meer dan normaal.

Winkelketens proberen steeds vroeger klanten te lokken en beginnen dagen of weken voor Black Friday al met hun aanbiedingen. "Black Friday is geen dag meer, geen week, maar eerder anderhalve week of twee weken", zegt Eric van Ballegoie van technologiesite Tweakers.

Hij houdt deze weken alle aanbiedingen van elektronica in winkels bij. "Winkeliers maken elkaar gek, ze hopen dat je als consument niet te lang wacht en de euro bij hun uitgeeft en niet bij een ander."

Al meer dan tien jaar komen ketens in Nederland eind november met aanbiedingen rond Black Friday. Het fenomeen komt uit Amerika, waarbij traditioneel de dag na Thanksgiving het seizoen van de kerstinkopen begint. Daar stunten ketens zodanig met de prijzen dat consumenten met duw- en trekwerk proberen om de beste koopjes binnen te halen.

Dat soort taferelen zie je niet in Nederland, zeker niet nu winkels al dagenlang met prijzen stunten. Uit cijfers van iDeal blijkt dat er volop wordt gekocht. Maandag werden er 4,65 miljoen aankopen online via het platform gedaan en dinsdag 4,1 miljoen. Op een normale dag zijn dat er zo'n 3,6 miljoen. Hoeveel geld er is uitgegeven, is niet bekend.

Het betaalplatform verwacht een nieuw record aan transacties in de Black Friday-periode.

De Autoriteit Consument & Markt ziet dat er te veel winkels zijn die nepaanbiedingen op hun site hebben staan. De toezichthouder wil dat aanpakken, al zijn er voor zover bekend nog geen boetes uitgedeeld.

"Er zijn een hoop winkels die roepen dat ze allerlei aanbiedingen hebben, maar waarbij dat niet zo is", zegt Tweakers-redacteur Eric Van Ballegoie. "Wij houden prijsdalingen bij en er zijn zeker producten die significant in prijs dalen deze weken. Maar de meeste goede aanbiedingen hebben we eind vorige week al online zien komen."

Sam Altman keert terug naar OpenAI, hij wordt weer de topman. Daarmee lijkt de toekomst van de maker van chatbot ChatGPT veiliggesteld. Die was de afgelopen dagen onzeker geworden als gevolg van een interne opstand onder medewerkers.

Alles wijst erop dat de druk op het bestuur, dat Altman vrijdag om nog onduidelijke redenen ontsloeg, te hoog werd. Altmans ontslag was het begin van een dagenlange chaos, met als hoogtepunten zijn vertrek naar Microsoft en de daarop volgende dreiging dat vrijwel alle medewerkers zouden meegaan.

Verschillende Amerikaanse media melden dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar Altmans handelen, zijn ontslag en de crisis die daarop volgde.

In een bericht op X zegt Altman dat hij van OpenAI houdt en dat alles wat hij "heeft gedaan de afgelopen dagen ten dienste was van het team en de gezamenlijke missie". Ook zijn vertrouweling en tot vrijdag president bij OpenAI, Greg Brockman, heeft zijn terugkeer aangekondigd en wil meteen weer aan de slag.

Altmans terugkeer betekent dat het bestuur dat hem ontslagen heeft, vrijwel voltallig opstapt. Er komt in eerste instantie een tijdelijk bestuur met één huidig bestuurslid. Daar worden Bret Taylor (voormalig co-CEO van Salesforce) en Larry Summers (Amerikaanse oud-minister van Financiën) aan toegevoegd.

Zij zullen vervolgens een nieuw bestuur aanstellen van maximaal negen leden. In eerste instantie zit Altman er niet in, dat zou onderdeel zijn geweest van de afspraken. Er wordt tegelijkertijd rekening mee gehouden dat hij wel een zetel zal willen, zij het op langere termijn. Hetzelfde geldt voor Microsoft.

De techgigant is voor 49 procent aandeelhouder van de commerciële tak van OpenAI en heeft miljarden geïnvesteerd, maar had tot deze crisis beperkte invloed. Microsoft is Altmans belangrijkst bondgenoot. Boven de commerciële tak zit een non-profitorganisatie, het bestuur daarvan neemt uiteindelijk alle besluiten. Dat bestuur gaat nu op de schop.

Hoewel de toekomst van OpenAI dus is veiliggesteld, dient de de vraag zich aan hoe het bedrijf nu verdergaat. Doen alsof deze crisis niet heeft plaatsgevonden, lijkt ondenkbaar. Wat dit betekent voor de koers en de veelbesproken interne richtingenstrijd, zijn vragen die boven de markt hangen, maar die lastig zijn te beantwoorden.

Ten slotte is het nog altijd onduidelijk waarom het bestuur Altman heeft weggestuurd. Het bestuur verweet hem met name gebrekkige communicatie, maar iemand dan op staande voet ontslaan is een enorme stap.

Dat er sinds vrijdag geen details meer bekend zijn gemaakt - zelfs niet aan de tijdelijke CEO - is een aanwijzing dat het bestuur de situatie volledig heeft onderschat.

Rondje na rondje rijden in de hoop dat iemand net wegrijdt, ver van huis je auto neerzetten, in de meeste grote steden in Nederland zijn er te weinig parkeerplekken. Uit een rondgang van de NOS bij de grootste 25 gemeenten blijkt dat ze nagenoeg allemaal kampen met een groeiende parkeerdruk.

De parkeerproblemen spelen in voor de hand liggende steden als Rotterdam, Amsterdam en Utrecht. Maar ook gemeenten als Dordrecht, Leeuwarden, Tilburg en Eindhoven hebben er mee te maken.

Er komen ook steeds meer auto's bij. Volgens het CBS waren er op 1 januari van dit jaar bijna 9 miljoen personenauto's in Nederland, de afgelopen vier jaar zijn er ruim nieuwe 400.000 auto's bij gekomen. Het grootste deel van die miljoenen auto's staat op naam van een particulier, de rest is van een bedrijf.

Brancheorganisatie BOVAG verwacht dat er volgend jaar nog eens 360.000 nieuwe voertuigen geregistreerd zullen worden, tegelijk worden er ook elk jaar auto's gesloopt en geëxporteerd.

Maar voor al die auto's is niet vanzelfsprekend plek. En dat is ook niet gek, zegt planoloog Jeroen Niemans. "De ruimte is schaars, zeker in steden. Je kan iedere vierkante meter maar één keer gebruiken. Kies je dan voor parkeerplaats, groen, woningen of een plek voor fietsen? Dat is altijd een lastige keuze."

Om de druk tegen te gaan kiezen veel van de 25 grootste gemeenten voor uitbreiding van de gebieden met betaald parkeren (ook in buitenwijken), of voor verhoging van de parkeertarieven. Maar dat leidt op andere plekken in de gemeente vaak dan weer voor een zogenoemd waterbedeffect, zoals in Rotterdam.

Dat effect betekent dat de invoering van betaald parkeren in de ene wijk leidt tot het uitbreiden van betaald parkeren in naastgelegen wijken. Volgens Rotterdam worden meldingen van parkeeroverlast vooral gedaan door bewoners die net buiten een gebied met betaald parkeren wonen. "Zij ervaren overlast van geparkeerde voertuigen die feitelijk thuishoren in het naastgelegen gebied waar wél betaald parkeren van kracht is."

Het waterbedeffect wil de gemeente Amersfoort voorkomen door overal betaald parkeren in te voeren. Nu is nog een klein deel van de stad betaald parkeren, vooral in het centrum. Sommige inwoners zijn het niet met de gemeenteraad eens. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen mogen zij hun stem laten horen over het parkeerbeleid via een referendum.

Naast het betaald parkeren geven veel gemeenten ook geen tweede parkeervergunningen (meer) uit, zoals Utrecht en Tilburg. Gemeenten als Breda en Amsterdam sluizen bezoekers en bewoners in sommige wijken door naar parkeergarages, als alternatief voor parkeren voor de deur.

Volgens planoloog Niemans ligt een deel van de oplossing in deelmobiliteit: onder meer auto's, fietsen en bakfietsen die gedeeld kunnen worden door bewoners van een wijk. Maar dat moet dan wel uitvoerbaar zijn. Een wijk in Utrecht is daar volgens hem geschikter voor dan een dorp in Limburg. In het eerste geval is het station vlak bij en zijn er veel deelauto's beschikbaar. Deelmobiliteit is ook makkelijker uitvoerbaar in nieuwbouwwijken dan in wijken uit de jaren 60 en 70, die vaak ingericht zijn op de auto.

Niemans: "Maatregelen tegen parkeerdruk kunnen niet los staan van het bieden van alternatieven. Dus als je minder parkeerplaatsen wil, en inwoners wil bewegen tot minder auto's moet je een alternatief bieden." Volgens hem is het "vooral een puzzel als je nieuwe woningen toevoegt in de bestaande stad".

De bagageafhandelaren op Schiphol zijn bereid om hun personeel flink hogere lonen te betalen. In minder dan twee jaar tijd kunnen de werknemers er gemiddeld 33 procent op vooruit gaan. Dat blijkt uit het onderhandelingsresultaat dat vakbond FNV bekendmaakte.

Als de leden van de vakbond akkoord gaan stijgen de lonen al op 1 januari met gemiddeld 19 procent. Een jaar later komt daar nog een loonsverhoging bovenop. Wie voltijds werkt, krijgt er dan in twee stappen minimaal 350 euro bruto per maand bij.

Het rommelde afgelopen jaren flink op Schiphol. Vanwege slechte werkomstandigheden legde het bagagepersoneel meermaals het werk neer. Dat leidde vorig jaar tot de eerste cao in de sector. Daarna volgde een chaotische meivakantie, onder meer door een tekort aan bagagepersoneel. In de onderhandelingen die daarop volgden kreeg het personeel een zomerbonus.

Toch hing de schaduw van nieuwe acties ook dit jaar bijna voortdurend boven de luchthaven. Vanwege de sterke inflatie eiste de vakbond opnieuw een forse loonsverhogingen voor het ( soms te ) zware werk. Begin deze maand troffen de werkgevers en de vakbond elkaar daarom opnieuw aan de onderhandelingstafel.

Over de uitkomst kunnen de leden van de vakbond komende week stemmen.

De kunstverzameling van de superrijken wereldwijd is bijna net zoveel waard als het vermogen van alle Nederlanders samen. Dat blijkt uit een rapport van zakelijk dienstverlener Deloitte. Een deel van die kunst verdwijnt permanent in opslagloodsen. Daar zijn de temperatuur en vochtigheidsgraad perfect, maar het is ook een manier om belasting te ontwijken.

Afgelopen jaar was de collectie kunst en verzamelobjecten van ultravermogende individuen naar schatting 2 biljoen euro waard (2000 miljard). Ter vergelijking: het spaargeld, de huizen, de aandelen en al het andere bezit van alle Nederlandse huishoudens samen was in dat jaar 'slechts' 0,45 biljoen meer waard.

In 2016 had de collectie van de superrijken nog een waarde van 1,5 biljoen euro.

Kunst is een geliefd investeringsobject bij de superrijken. Vermogensadviseurs moedigen de rijken ook steeds meer aan om geld in kunstwerken te stoppen, blijkt uit het rapport. In 2014 vond nog maar de helft van de adviseurs dat investeringen in kunst onderdeel moesten zijn van het vermogensbeheer. Inmiddels vindt 90 procent van de adviseurs kunst en verzamelobjecten zoals zeldzame wijnen, klassieke auto's of juwelen belangrijke ingrediënten.

"De interesse in kunst als een belegging is er al lang, maar neemt zeker toe", merkt ook Bert Kreuk, zelf miljonair en kunstverzamelaar. "Het is een alternatief voor goud en aandelen. Waarom? Kunst is uniek. Er zijn maar weinig werken van de kwaliteit van een Monet of Picasso. En daardoor worden die schilderijen niet snel minder waard."

De onderzoekers van Deloitte merken ook op dat het steeds populairder wordt om een aandeel in een kunstwerk te kopen, in plaats van het hele werk. Met name jongere rijken voelen veel voor deze vorm van investeren.

De kunsthandel had in 2022 een waarde van 68 miljard dollar. En in de handel in luxe verzamelobjecten ging zelfs 363 miljard dollar om, waarmee de waarde van die markt bijna verdubbelde in twee jaar tijd.

Begin deze maand werd nog een Picasso verkocht voor ruim 130 miljoen euro. De verkoop was onderdeel van een veiling van de kunstcollectie van de dit jaar overleden multimiljonair Emily Fisher Landau. Wie de koper is, is onbekend. "De koop van dit soort schilderijen is een internationaal spel van miljardairs geworden", zegt Kreuk, die zelf ook een Picasso bezit. "Ik heb het geluk gehad dat ik 30 jaar geleden ben begonnen met kunst verzamelen. Nu zou ik mijn eigen collectie niet meer kunnen betalen."

Kreuk zag onder andere dat ook Qatari's en Saudi's interesse kregen voor Europese topkunst. "De laatste 20 jaar is veel naar Qatar gegaan om de musea daar te vullen", zegt Kreuk. "De Saudi's doen nu hetzelfde."

In 2017 betaalde een Saudische prins bijvoorbeeld 450 miljoen dollar voor de Salvator Mundi. Het schilderij dat toegeschreven wordt aan Leonardo da Vinci is daarmee het duurste kunstwerk ter wereld geworden.

Veel van die topwerken hangen niet in de woonkamer van een miljonair of miljardair. In sommige gevallen lenen de eigenaars hun kunst uit aan musea. Maar een ander deel verdwijnt in zogeheten freeports. Dat zijn speciale opslagloodsen voor waardevolle objecten.

"Dit soort schilderijen is te duur om thuis aan de muur te hangen. Verzekeraars willen dat niet", zegt Kreuk, die zelf ook een deel van zijn collectie in een freeport stalt. "De jonge kunstenaars hangen aan de muur, duurdere werken bewaar ik in de opslag."

Kreuk weet dat sommige kunstbezitters de loodsen ook gebruiken om allerlei kosten te omzeilen. "Je kan bijvoorbeeld invoerrechten voorkomen." En het kan ook een manier zijn om btw of vermogensbelasting te ontwijken. Of zoals de IJslandse econoom Oddny Helgadóttir schrijft : de opslagloodsen voor luxegoederen zijn onderdeel geworden van een wereldwijd ecosysteem van belastingontwijking.

Silicon Valley wordt wakker terwijl de chaos bij OpenAI de vijfde dag ingaat. Gisteren kwam die chaos tot een hoogtepunt, toen CEO Sam Altman overstapte naar Microsoft nadat hij enkele dagen eerder was ontslagen.

Er is "intense discussie" om het bedrijf te verenigen. Of dat al is gelukt, is onduidelijk. Bloomberg meldt daarnaast dat er weer contact is tussen Altman en ten minste één lid van het bestuur over een mogelijke terugkeer. Totdat daar meer duidelijkheid over is, blijft de toekomst van het bedrijf achter de populaire chatbot ChatGPT, die een ware AI-hype veroorzaakte dit jaar, onzeker.

Dit alles gebeurt terwijl Altman eerder deze maand de volgende grote stap van ChatGPT aankondigde: zogeheten GPT's. Zie ze als gespecialiseerde en aanpasbare persoonlijke assistenten. Toen leek er nog niks aan de hand. Het komt ook vlak voor het eenjarig bestaan van ChatGPT. Een tool die inmiddels wekelijks door honderd miljoen mensen wordt gebruikt.

Vijf vragen en antwoorden over de stand van zaken.

Veel hangt af van hoe de komende uren en dagen verlopen. Feit is dat vrijwel alle medewerkers van OpenAI - in totaal zijn dat er zo'n 770 - een brief hebben ondertekend waarin ze dreigen te vertrekken naar Microsoft tenzij het bestuur opstapt. Zonder die medewerkers bestaat het bedrijf niet meer. Je zou kunnen zeggen dat dat de positie van het bestuur onhoudbaar maakt.

Een bron heeft tegen de Financial Times gezegd dat het bestuur bereid zou zijn om te testen of medewerkers daadwerkelijk overstappen naar Microsoft. Volgens bronnen van techsite Arstechnica onderzoeken investeerders in OpenAI op dit moment hun juridische mogelijkheden om druk uit te oefenen op het bestuur.

Het lijkt er steeds meer op dat het bestuur, dat inmiddels vooral bestaat uit buitenstaanders, de situatie gigantisch heeft onderschat. De stap die het bestuur vrijdag zette, is niet niks. Je ontslaat de CEO van een succesvol bedrijf niet zomaar op staande voet. Dat vraagt om meer uitleg. Die is er nog altijd niet. Ook de nieuwe CEO heeft nog geen extra uitleg gehad, schrijf The Verge .

Het heeft geleid tot veel speculaties en weinig duidelijkheid. Een veelbesproken theorie is dat er een richtingenstrijd binnen OpenAI gaande was over de snelheid waarmee AI ontwikkeld dient te worden. Daarnaast is bekend dat Altman er diverse projecten naast OpenAI op nahield, zoals een plan om een chipfabrikant op te zetten die kan concurreren met Nvidia. Hij zou daarvoor miljarden dollars willen ophalen in het Midden-Oosten.

Het bestuur van OpenAI werkt anders dan bij een doorsnee bedrijf. Een bestuur heeft gewoonlijk als belangrijkste taak om te zorgen voor winstmaximalisatie voor aandeelhouders. OpenAI's missie is om kunstmatige intelligentie te ontwikkelen die beter is dan de mens, inkomsten zijn daaraan ondergeschikt. Als een andere partij eerder bij dat doel is, is het de bedoeling dat OpenAI die partij gaat helpen. Dat staat ver af van de concurrentiestrijd waar OpenAI met ChatGPT inmiddels volop aan meedoet.

De softwaregigant is de belangrijkste partner van OpenAI en heeft de technologie achter ChatGPT geïntegreerd in zijn eigen softwareprogramma's. Het bedrijf heeft bovendien 13 miljard dollar geïnvesteerd in OpenAI in de vorm van krediet om datacenterruimte bij Microsoft in te kunnen kopen.

Je zou kunnen zeggen dat Microsoft z'n toekomst op AI-vlak heeft verbonden met die van OpenAI. Dat leek de afgelopen maanden een meesterzet. Tot afgelopen vrijdag. Sindsdien probeert het bedrijf te redden wat er te redden valt.

Dat is onduidelijk. Sterker nog: zelfs Microsoft-CEO Satya Nadella lijkt het niet te weten . Dat laat zien hoe fluïde de situatie is. The Verge schreef gisteravond dat Altman nog altijd bereid is om, samen met vertrouweling Greg Brockman die tot vrijdag president was bij OpenAI, terug te keren. Dat gesprek met het bestuur zou inmiddels gaande zijn. Dit weekend leverde dat niks op, maar de kaarten zijn inmiddels wel anders geschud.

Op korte termijn niets. De lange termijn is een stuk onzekerder. Veel hangt af van hoe het bestuur reageert op de druk vanuit de medewerkers en de druk die investeerders achter de schermen zonder twijfel nog altijd uitoefenen.

Hoewel de individuele accountant gemotiveerd is, doet de sector te weinig om het vertrouwen en gezag van accountants te herstellen. Dat is de conclusie van een rapport naar verbeteringen in de sector, dat werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Financiën.

Vooral grote accountancykantoren kwamen de afgelopen jaren in opspraak door schandalen bij klanten. Voorbeelden van die klanten zijn meubelbedrijf Steinhoff (Deloitte), het Duitse techbedrijf Wirecard (EY) en landsadvocaat Pels Rijcken (Mazars). Ook examenfraude door accountants bij KPMG en Deloitte trok de aandacht.

Pogingen om het vertrouwen en gezag van de beroepsgroep te herstellen boekten de afgelopen jaren te weinig vooruitgang, concluderen de onderzoekers . "De sector als geheel is traag en risicomijdend", is de conclusie. "De sector moet meer veranderingsbereidheid tonen en het zelfkritisch en zelfreinigend vermogen vergroten."

Ook is er kritiek op de nadruk die nu wordt gelegd op resultaatgerichtheid. Dat kan leiden tot kortzichtige oplossingen. Er wordt gepleit voor een aanpak die meer gericht is op kwaliteit en integriteit.

Op het gebied van toezicht pleiten de onderzoekers niet voor nieuwe regels, maar voor een strenger toezicht. Ze steunen het idee om raden van commissarissen verplicht te stellen en zien de invoering van kwaliteitsindicatoren als een belangrijke volgende stap.

Tot slot roepen de onderzoekers de politiek op tot het aannemen van de Wet toekomst accountancy. Deze wet is bedoeld om een aantal van de gesignaleerde problemen in de sector aan te pakken. Uit de sector is er juist enige kritiek op deze wet, voornamelijk omdat het de regeldruk zou vergroten en extra kosten met zich mee zou brengen.

Kunstmestfabriek Yara in Sluiskil in Zeeland gaat als eerste bedrijf ter wereld om klimaatredenen CO2 per schip afvoeren naar het buitenland. In 2026 moet 800.000 ton afgevangen en getransporteerd worden naar Noorwegen. Daar wordt de CO2 opgeslagen onder de Noordzee.

Yara had al langer het plan om dit te doen. En nu heeft het bedrijf afspraken gemaakt met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag. Het gaat om een investering van 194 miljoen euro in de fabriek in Sluiskil, waarvoor 30 miljoen euro subsidie wordt verleend.

Yara is een van de grote industriële bedrijven waarmee demissionair minister van Economische Zaken Adriaansens individuele afspraken maakt over het terugdringen van de CO2-uitstoot.

In totaal wil de kunstmestfabriek in 2030 1,5 miljoen ton minder CO2 uitstoten ten opzichte van de 3,2 miljoen ton in 2020.

De fabriek in Sluiskil stoot nu jaarlijks direct 1,8 miljoen ton CO2 uit en via de producten die het maakt indirect nog eens zo'n 1,4 miljoen ton.

Yara Sluiskil is verheugd dat het Noorse moederbedrijf met het CO2-afvangproject besloten heeft fors te investeren in de grootste kunstmestfabriek van Europa. Afgelopen jaar werd de productie in Zeeland nog tijdelijk afgeschaald vanwege de hoge gasprijzen in Nederland.

De fabriek in Zeeland heeft al ervaring met het afvangen van CO2 in het productieproces voor het maken van kunstmest. Afgevangen en vloeibaar gemaakte CO2 wordt nu onder meer gebruikt voor de productie van koolzuur in frisdranken en bier.

De schepen met vloeibare CO2 moeten in 2026 via het kanaal van Gent naar Terneuzen en de Westerschelde, de Noordzee over. Ten noordwesten van de Noorse stad Bergen, in Øygarden, liggen de faciliteiten van het CO2-opslagproject Northern Lights. Hier meren de schepen aan.

Vervolgens wordt de CO2 via een honderd kilometer lange pijpleiding onder de Noordzee gepompt. Daar wordt het op 2,6 kilometer diepte opgeslagen.

Northern Lights is een project van het Britse Shell, het Franse Total Energies en het Noorse Equinor (het voormalige Statoil). De Noren hebben als enige land in Europa al twintig jaar ervaring met de opslag van CO2 in lege gasvelden onder de zeebodem.

Het afvangen en opslaan van CO2 staat bekend als CCS, de afkorting van het Engelse Carbon Capture and Storage. Milieuorganisaties hebben kritiek op CCS, omdat het een dure oplossing is die bedrijven in staat stelt om door te gaan met het gebruik van fossiele brandstoffen.

Toch denken wetenschappers van de Verenigde Naties dat het inzetten van CCS onvermijdelijk is bij het behalen van de klimaatdoelen.

Er ligt ook een plan op tafel voor het afvangen van CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven. Shell, ExxonMobil, Air Liquide en Air Products werken hierin samen met het havenbedrijf in het zogenoemde Porthos-project. In augustus gaf de Raad van State groen licht voor het megaproject, ondanks bezwaren van milieugroepen.

De CO2 in het project moet via een leiding worden afgevoerd en opgeslagen in een leeg gasveld in het Nederlands deel van de Noordzee.

Opnieuw is een Nederlandse fabrikant van elektrische fietsen failliet gegaan. Na eerder dit jaar VanMoof legt nu Qwic het loodje. Vorige week kreeg het Amsterdamse merk al uitstel van betaling.

Nu is ook het faillissement uitgesproken voor moederbedrijf Hartmobile, blijkt uit het Insolventieregister van de rechtspraak. De curator van Qwic was nog niet bereikbaar voor een reactie op het faillissement.

"Na jaren van sterke groei in de Europese e-bike-verkopen, zien we sinds de zomer van 2022 een trendbreuk", zei het bedrijf eerder in een mail naar zakenrelaties waar vaksite Nieuwsfiets uit citeerde. "De vraag naar e-bikes stagneert waardoor retailers verzadigd zijn geraakt en de verkoopprijzen onder druk zijn komen te staan." Qwic bestond sinds 2006 en verkocht naar eigen zeggen zo'n 200.000 fietsen.

Naast deze marktomstandigheden werd Qwic ook geconfronteerd met een navordering van de Douane van 12 miljoen euro aan invoerbelasting voor onderdelen uit Taiwan. "Deze dreigende naheffing maakt het op korte termijn herfinancieren van de organisatie onmogelijk", aldus het bedrijf vorige week.

De fietsen van Qwic werden verkocht via zo'n 750 verkooppunten. Wat er precies gaat gebeuren met de garantie en reparaties van fietsen is nog onduidelijk. "We zijn nog in overleg met elkaar hoe we hiermee omgaan", zegt een medewerker van Urban E-Bikes in Amsterdam, een van de verkopers van Qwic-fietsen.

Hij verwacht wel dat reparaties relatief makkelijk blijven. Het merk gebruikt namelijk veel meer universele onderdelen van grote fabrikanten dan VanMoof, dat bijna alles zelf liet maken. "Niet alles hoef je qua onderhoud bij Qwic te bestellen, dat is het grote verschil met VanMoof."

VanMoof verkocht zijn fietsen alleen zelf en was dan ook zelf verantwoordelijk voor de garantie. Bij Qwic-fietsen die via winkels zijn verkocht, zijn die winkels verantwoordelijk voor de garantie. "Wij claimen dan vervolgens weer bij Qwic", zegt Stan Evers van fietsenwinkels Zoevers in Nijmegen.

Hij blijft gewoon Qwic-fietsen onder garantie repareren, ook als onzeker is of Qwic rekeningen betaalt. "Er zijn veel onderdelen die we zelf op voorraad hebben of elders kunnen bestellen. Alleen de accu en een paar andere onderdelen zijn merk-specifiek." Hij hoopt op een snelle doorstart. "Het is een mooi merk, het zou zonde zijn al het ter ziele gaat."

Medewerkers in de jeugdzorg krijgen volgend jaar 9,25 procent meer loon. Dat staat in een nieuw cao-akkoord. Vakbonden en werkgevers sloten dat akkoord op de dag dat werknemers in de jeugdzorg aanvankelijk van plan waren om het werk neer te leggen uit protest over het uitblijven van een cao-akkoord.

Eerder deze maand werd de protestactie uitgesteld omdat werkgevers met een nieuw bod waren gekomen. In het akkoord tussen werkgevers en vakbonden FNV, CNV en FBZ staat dat de lonen in januari met 8 procent stijgen en vervolgens met 1,25 procent in juli van volgend jaar.

Een jaar later komt daar nog 3 procent bij. Daarbovenop wordt de inflatie gecompenseerd.

Er zijn ook afspraken gemaakt om de werkdruk te verminderen. Zo komt er een virtuele rode knop waarop medewerkers kunnen drukken in extreme gevallen waarbij de werkdruk oploopt of de veiligheid niet langer te waarborgen is. De werkgever moet dan de situatie proberen op te lossen.

Het is volgens FNV-bestuurder Maaike van der Aar een manier voor medewerkers om te laten zien dat ze er alles aan gedaan hebben om een lastige situatie op te lossen. "Door op die rode knop te drukken zeggen medewerkers in feite: tot hier en niet verder. Het staat dan ook zwart op wit dat ze er alles aan gedaan hebben om de kwestie op te lossen."

Leden van de vakbonden stemmen de komende weken over het akkoord. Er werken 30.000 mensen in de jeugdzorg.

De loonstijgingen in recent afgesloten cao's zijn in het algemeen uitzonderlijk hoog. Werkgeversvereniging AWVN verzamelde cijfers over cao's die in oktober zijn afgesloten en daaruit blijkt een gemiddelde loonstijging van 8,2 procent. Niet eerder werd zo'n hoog percentage gemeten.

De werkgeversorganisatie wijst er wel op dat er relatief weinig cao's in oktober zijn afgesloten en dat het vooral gaat om cao's voor sectoren waarbij de hoge inflatie nog niet was gecompenseerd.

AWVN verwacht dat de komende maanden lagere loonsverhogingen worden afgesproken.

Het aantal zelfstandig ondernemers in de zorg is het vorige jaar met zo'n 22.000 mensen toegenomen, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek . Waren er in 2021 afgerond nog 156.000 zelfstandigen in de zorg, een jaar later waren dat er 178.000. De meesten van hen (drie kwart) zijn zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers), de rest bestaat uit ondernemers met personeel en meewerkende familieleden.

Het aantal zelfstandigen in de zorg steeg daarmee met 14 procent, veel sneller dan in de rest van de arbeidsmarkt (7 procent). Maar dat lijkt vooral een inhaalslag: het aandeel zelfstandigen in de zorg is met zo'n 11 procent nog altijd lager dan in de totale beroepsbevolking (16 procent).

De toename van het aantal zelfstandig ondernemers in de zorg gaat deels ten koste van het aantal flexwerkers, dat daalde van 412.000 naar 406.000. Flexwerkers zijn mensen met een tijdelijk contract of met een flexibel aantal uren per week.

Het CBS onderzocht ook waarom veel meer mensen als zelfstandig ondernemer gingen werken in de zorg: de voornaamste genoemde reden is het feit dat je als zelfstandige kunt bepalen hoeveel en wanneer je werkt. Ook een hoger salaris wordt vaak genoemd (vooral door mannen) en het beter kunnen combineren van werk en privé (vooral door vrouwen). Bijna alle zelfstandigen in de zorg (94 procent) hadden eerder een baan als werknemer in dezelfde sector. Ongeveer 1 op de 10 van hen zegt ook liever weer naar die situatie terug te willen keren.

Verschillende ziekenhuizen meldden eerder dit jaar aan Nieuwsuur dat het aantal zzp'ers in de zorg bij hen te sterk steeg, waardoor de kosten de pan uit rezen. Zzp'ers krijgen vaak een hoger uurloon dan mensen in loondienst, maar werken ook vaak via bemiddelingsbureaus, die ook commissie vragen aan zorginstellingen.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) geeft geen toestemming voor de overname van twee huisartsenpraktijken in Bergen op Zoom door huisartsenketen Co-Med. Volgens de NZa kan Co-Med niet garanderen dat er voldoende huisartsen bij de praktijken actief blijven.

"De huisartsen zijn van plan om met pensioen te gaan en Co-Med heeft onvoldoende concreet gemaakt hoe de zorg voor de patiënten na 1 januari wordt voortgezet", aldus de NZa. "Wanneer er geen garantie is dat er voldoende huisartsen zijn, brengt dit risico's met zich mee voor de voortzetting van de zorg voor patiënten. Bij deze afwijzing speelt mee dat twee eerdere overnameplannen niet goed zijn verlopen."

Zo werd in mei een praktijk in Reusel per direct gesloten , omdat het de keten niet lukte om een geschikte arts te vinden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd kreeg ook over andere vestigingen van Co-Med in Brabant klachten binnen. Die gingen vaak over de bereikbaarheid of dat een praktijk een dag sluit als er geen personeel beschikbaar is.

De NZa zegt nu contact op te nemen met de grootste zorgverzekeraar in Bergen op Zoom. Die moet ervoor gaan zorgen dat er genoeg huisartsenzorg is voor mensen in de regio. "De verzekeraar moet patiënten bemiddelen naar een andere huisarts wanneer dat nodig is, in afstemming met de praktijkhouders die daar ook een verantwoordelijkheid in hebben."

Het is een bedrijfssoap van ongekende proporties. Investeerders probeerden een weekend lang om Sam Altman terug te laten keren als ceo van OpenAI, het bedrijf dat onder meer de geavanceerde tekstgenerator ChatGPT ontwikkelde.

Dat mislukte, maar vanochtend kreeg het verhaal een nieuwe wending: Altman stapt over naar Microsoft. Hij neemt vertrouweling Greg Brockman, tot vrijdag president bij OpenAI, mee.

Altman, die het gezicht is geworden van de ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) dit jaar, werd vrijdag compleet onverwacht ontslagen . Hij was "niet consequent openhartig" in zijn communicatie, luidde het oordeel van het bestuur.

Altmans ontslag veroorzaakte vrijdag een schok onder medewerkers van OpenAI, investeerders en de bredere techgemeenschap. OpenAI zat tot nu toe in de voorhoede als het gaat om AI-ontwikkelingen.

Normaal gesproken wordt een oprichter en ceo van een bedrijf niet zo makkelijk aan de kant gezet. Zeker als het bedrijf enorm succesvol is; dat gaat tegen alle Silicon Valley-wetten in.

OpenAI is alleen geen normaal bedrijf. Het is opgericht als non-profitorganisatie, met een commerciële tak die bedoeld is om makkelijker geld op te halen. AI ontwikkelen is kostbaar.

Het bestuur van de non-profitorganisatie heeft het in de praktijk voor het zeggen, waardoor Altman in feite vrijwel geen macht had. Dat is een groot verschil met bijvoorbeeld Meta - het moederbedrijf van Facebook en Instagram - waar oprichter Mark Zuckerberg een meerderheidsstem heeft in het bestuur.

Ondanks 48 uur onderhandelen zag het bestuur van OpenAI, dat zelf nog niet heeft gereageerd op de nieuwste ontwikkelingen, afgelopen weekeinde niks in een terugkeer van Altman. Mira Murati (technisch directeur bij het bedrijf) is inmiddels ook aan de kant gezet als interim-baas. Het bestuur heeft nu de medeoprichter van livestreamplatform Twitch aangesteld als nieuwe bestuursvoorzitter.

Het definitieve vertrek van Altman stort het bedrijf in verdere chaos. Altman was geliefd onder medewerkers. Technieuwssite The Information meldt dat tientallen medewerkers hun vertrek inmiddels hebben aangekondigd. Zij zullen met groot gemak een nieuwe baan vinden, al dan niet bij Altmans nieuwe werkgever Microsoft.

Daar komt hij aan het hoofd van een nieuw AI-onderzoekslab, waar hij alles krijgt wat hij nodig heeft voor succes, zo zegt Microsoft-topman Satya Nadella op X .

In eerste instantie waren er berichten dat Altman overwoog z'n eigen startup te beginnen. Bloomberg meldde daarnaast dat hij bezig was met een startup die moet concurreren met chipmaker Nvidia; Altman wilde hiervoor een miljardeninvestering ophalen in het Midden-Oosten.

Of zijn plannen buiten OpenAI een rol hebben gespeeld in het besluit hem plotsklaps te ontslaan, is vooralsnog onduidelijk.

Het lijkt er in ieder geval op dat er een interne richtingenstrijd gaande was. Een van de andere oprichters van OpenAI en bestuurslid, Ilya Sutskever, was volgens The New York Times in toenemende mate bezorgd dat de technologie die het bedrijf ontwikkelde gevaarlijk kon zijn en dat Altman hier onvoldoende aandacht voor had.

Volgens de nieuwe ceo was een meningsverschil over veiligheid niet de reden van het ontslag. Wat dan wel de reden was, zei hij ook niet.

Altman kreeg vrijdag rond het middaguur in San Francisco het verzoek deel te nemen aan een videogesprek, waarin Sutskever een tekst zou hebben voorgelezen met als strekking dat hij was ontslagen.

OpenAI's belangrijkste partner en investeerder, Microsoft, werd een minuut voor publicatie van het persbericht geïnformeerd. Dat viel bij de techgigant allesbehalve goed.

De softwaregigant heeft 13 miljard dollar gestoken in OpenAI, voornamelijk in rekencapaciteit voor het trainen van AI. Het bedrijf bezit 49 procent van de aandelen in de commerciële tak. Het heeft alleen geen zetel in het bestuur en daardoor dus ook maar beperkte invloed.

Hoe het nu verder gaat met OpenAI, is de grote vraag. Het is duidelijk dat de organisatie in een crisis verkeert. Op korte termijn zullen gebruikers daar niet zoveel van merken. ChatGPT zal gewoon blijven werken.

Voor de lange termijn dreigen er wel degelijk problemen. Het bestuur heeft laten zien onberekenbaar te zijn. Dat kan het moeilijker maken voor OpenAI om aan AI-talent te komen, geld op te halen (daar was men mee bezig, tegen een waardering van omgerekend 78 miljard euro) of belangrijke partnerschappen af te sluiten.

In een markt waar de concurrentie enorm is, kan dat verder succes behoorlijk in de weg staan.

Het is maar de vraag of de Wet betaalbare huur woningzoekenden helpt en of deze leidt tot voldoende betaalbare huurwoningen. Dat staat in een advies van de Raad van State, een onafhankelijk adviseur van de overheid.

De Wet betaalbare huur zou volgend jaar moeten ingaan en zorgt voor maximale huurprijzen in de particuliere sector, om woekerprijzen te voorkomen. Maar het risico is volgens de Raad van State dat door de nieuwe wet het aantal huurwoningen in de middensector juist sterk afneemt.

Verhuurders krijgen namelijk niet alleen te maken met maximale huren, maar met een heel pakket aan maatregelen. Zo moeten zij bijvoorbeeld ook al meer vermogensbelasting betalen. Het risico is volgens de Raad van State dat verhuurders daardoor niet genoeg rendement meer behalen en hun huizen zullen verkopen.

Het bedrijf CBRE zegt vandaag in een rapport die beweging nu al te zien. Volgens de commerciële vastgoedadviseur verdwijnen er 1300 huurwoningen per kwartaal, vooral in Almere, Amersfoort en Zaanstad. Dit aantal kan komende jaren oplopen tot tienduizenden huizen.

De Raad van State denkt dat dankzij de nieuwe huurwet op de korte termijn de huren in de particuliere sector inderdaad omlaag gaan. Maar er kunnen ook nadelige gevolgen zijn voor de samenleving en de economie.

Zo kunnen volgens het adviesorgaan de problemen die nu bestaan bij de sociale huur ook in de middenhuur gaan spelen, zoals scheefwonen of lange wachtlijsten. Daardoor kunnen mensen minder snel verhuizen als ze bijvoorbeeld een baan ergens anders krijgen.

Ook mengt de overheid zich volgens de Raad van State in het eigendomsrecht van verhuurders en investeerders. Daarom moet extra toegelicht worden of de nieuwe wet echt helpt om huurwoningen betaalbaarder te maken.

Het adviesorgaan adviseert demissionair De Jonge voor Wonen daarom het voorstel "nader te bezien op de gevolgen voor het volkshuisvestingsbeleid als geheel" en het niet aan de Tweede Kamer voor te leggen voordat het op punten is aangepast.

Minister De Jonge zegt in een reactie al een aantal maatregelen getroffen te hebben die volgens hem de zorgen van de Raad van State ondervangen. Zo kunnen woningen die gebouwd worden in 2024 en 2025 10 procent extra huur vragen.

De Jonge: "De investeringsbereidheid houden we zo overeind. Het meest zijn marktpartijen gebaat bij duidelijkheid op korte termijn, daarom zullen we het wetsvoorstel op basis van de aandachtspunten van de Raad van State afronden en in het begin van het jaar aan de Kamer sturen."

De recente verhoging van het minimumloon heeft bij enkele cao's een onbedoeld bijeffect voor personeel dat al langer in dienst is. Iemand met meerdere jaren werkervaring of een hogere functie verdient nu soms evenveel als nieuwere collega's in een lagere functie. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij verschillende Nederlandse poppodia.

Het minimumloon komt daar plotseling boven de onderste cao-lonen uit. Dat betekent dat horeca- en schoonmaakpersoneel, dat al vier jaar in dienst is bij deze poppodia, hetzelfde verdient als nieuwere collega's. Ze verdienen namelijk allemaal het minimumloon.

Vooraf was de verwachting dat 40 procent van alle werknemers zou meeprofiteren van een grote minimumloonstijging, berekende het Centraal Planbureau (CPB) in 2020. Want ervaren krachten zijn vaak productiever en ook werkgevers hebben er belang bij dat meer ervaren krachten beter beloond worden, is de redenering.

Bijna een jaar na de eerste flinke stijging van het minimumloon is te zien dat het sterk verschilt per sector in hoeverre medewerkers meeprofiteren. In de cultuursector is er weinig ruimte om het minimumloon door te laten werken, maar ook andere sectoren houden de stijging moeilijk bij.

Jacqueline Twerda van CNV waarschuwt voor de gevolgen. "In twee jaar is het minimumloon met zo'n 25 procent gestegen. Als die stijging doorzet, verdient een verkoopmedewerker straks hetzelfde als de filiaalmanager." Volgens Twerda is er dan geen prikkel meer om een moeilijkere opleiding te volgen. "Als je de koopkracht wil vergroten en zwaarder werk wil blijven belonen, dan moet belasting op werk omlaag."

Na de stijging van ruim 10 procent in januari van dit jaar, kwam er per 1 juli nog eens ruim 3 procent bij. Per 2024 stijgt het minimumloon verder met bijna 4 procent tot 13,27 euro per uur. En een behoorlijk aantal politieke partijen willen het daarna verder verhogen.

Bij poppodium Doornroosje in Nijmegen herkennen ze de situatie. Eline van Doesburg werkt al een aantal jaar in de horeca bij Doornroosje. Ondanks haar werkervaring en haar functie als barhoofd, verdient ze nu evenveel als collega's die ze dit jaar heeft ingewerkt. "Ik vind het zuur", zegt ze. Dat werkervaring met slechts een paar cent wordt beloond, vindt ze begrijpelijk. "Maar dat er geen progressie is, is onacceptabel."

"Met de stijging van het minimumloon gaat een grote groep erop vooruit", vertelt adjunct-directeur Joris Holter. "Die stijging kun je niet zomaar doortrekken. Dan zouden bezoekers meer moeten gaan betalen voor een kaartje en een drankje."

Pepijn ten Kate van de Kunstenbond, de vakbond van de cultuursector, vindt het jammer dat werkervaring niet altijd kan worden beloond. "In onze cao-onderhandelingen gaan de laagste lonen er het hardst op vooruit. Daardoor zijn de kosten voor de werkgever enigszins beperkt."

Theater de Kampanje in Den Helder kiest voor een andere aanpak. Volgens directeur Arjaen Kersten is het belangrijk om mensen met meer werkervaring hoger in te schalen. "Ook als dat volgens onze cao niet hoeft. We kunnen namelijk positief afwijken van de cao en dat vereist maatwerk."

FNV kijkt anders naar de situatie dan CNV. "Cao-onderhandelingen zullen volgend jaar moeilijker zijn", verwacht FNV. Maar de vakbond maakt zich geen zorgen dat hogere lonen niet mee kunnen profiteren van een stijgend minimumloon. "Wij zijn er om te zorgen dat dat wel gebeurt.", vertelt vicevoorzitter Zakaria Boufangacha.

"Wij gaan in overleg om het geheel van loonschalen zo veel mogelijk in stand te houden." Die noodzaak ziet hij onder andere bij de cao's voor zwembaden, schoonmakers en bijvoorbeeld callcenters. Daar gaat het minimumloon voorbij aan de laagste cao-lonen, als er niet ingegrepen wordt. "Andere cao's passen zich weer automatisch aan aan het minimumloon. Bijvoorbeeld in de detailhandel en de agrarische sector."

Bij het hoofdkantoor van familiebedrijf VDL hangt de vlag halfstok . Vannacht overleed de man die het bedrijf heeft grootgemaakt onverwachts in zijn woning in Duizel. Wim van der Leegte is 76 jaar geworden.

Een tijdlang kon hij zich de rijkste Brabander noemen, in de jongste Quote 500 eindige hij met een geschat vermogen van 2 miljard euro op de 18e plaats van de lijst van rijkste Nederlanders. Maar een hoge notering in deze ranglijst interesseerde hem naar eigen zeggen niet veel. Wie was deze markante ondernemer?

In 1966 begon hij als 19-jarige student als stagiair in zijn vaders bedrijf. Vader Pieter had in 1953 'Metaalindustrie en Constructiewerkplaats P. van der Leegte' opgericht. Onder de eerste klanten bevonden zich Philips en DAF Trucks.

Kort nadat Van der Leegte was begonnen bij het bedrijf raakte zijn vader overspannen, waardoor hij al snel veel verantwoordelijkheden kreeg. In 1972 nam hij alle aandelen van zijn vader over en bleef vervolgens 44 jaar aan het roer. Onder zijn bewind werden er steeds meer bedrijven overgenomen en opgestart, allemaal onder de paraplu van de VDL Groep, met zijn initialen in de bedrijfsnaam.

Van der Leegte kocht een aantal slechtlopende bedrijven in Brabant op, waaronder twee belangrijke partners: DAF Bus International in 1993 en Philips Enabling Technologies Groep in 2006. Ook is een van de dochterbedrijven een belangrijke leverancier van de eveneens uit Brabant afkomstige chipmachinefabrikant ASML.

VDL Groep is actief in 19 landen, maar thuismarkt Nederland bleef het belangrijkst voor Van der Leegte. Hij was tegenstander van uitbesteding naar lagelonenlanden en wilde de werkgelegenheid voornamelijk hier houden. Toen hij in 2016 met pensioen ging en het stokje overdroeg had het bedrijf 14.000 werknemers en een omzet van ruim drie miljard euro.

Een van de zaken waar Van der Leegte om herinnerd zal worden was de deal die VDL Groep wist te sluiten met BMW. In 2012 nam VDL de noodlijdende autofabrikant NedCar in Born over, de enige grote autofabrikant van Nederland. Hij betaalde daarvoor het symbolische bedrag van 1 euro aan Mitsubishi.

De NOS maakte toen dit portret over hem:

Met enkele belangrijke garanties van de Nederlandse overheid kon VDL Nedcar redden en vervolgens BMW binnenhalen. De fabriek verzorgde de productie van de Mini, één van de merken van BMW. Later volgde ook de BMW X1.

De opening van de nieuwe lijn ging werd opgeluisterd door de nog niet zo lang daarvoor aangetreden koning Willem-Alexander, die een ritje kwam maken in een oranje Mini.

Maar de relatie met BMW had geen happy end. Door de coronapandemie zakte de verkoop van nieuwe auto's in en BMW wilde weer in eigen huis gaan produceren. Inmiddels is bekend dat van de oorspronkelijke bijna 4000 medewerkers van VDL Nedcar er slechts 435 kunnen blijven. Er is nog geen nieuwe opdrachtgever gevonden en het contract met de Beierse autofabrikant loopt in maart volgend jaar af.

De samenwerking met BMW eindigde overigens niet meer onder bestuur van Wim van der Leegte, want in 2016 trad de derde generatie toe tot de hoofddirectie: zijn kinderen Pieter, Jennifer en Willem van der Leegte, de laatste als president-directeur.

"We zijn diep bedroefd door dit plotselinge verlies. Wim is allereerst een geweldige echtgenoot, vader en grootvader voor ons geweest", schrijven ze in een verklaring namens de familie. "Wij voelen ons gesterkt door de vele blijken van medeleven en willen daar iedereen hartelijk voor bedanken. Ons pa heeft voor velen grote betekenis gehad."

Wim van der Leegte hield niet van publiciteit, maar hij kreeg in zijn rol als werkgever en als vooraanstaande Brabander veel waardering. Vanaf 2013 mocht hij zich ereburger van Brabant noemen.

In 2014 werd hij benoemd tot commandeur in de Orde van Oranje-Nassau, een hoge onderscheiding vanwege zijn verdiensten voor de Nederlandse maakindustrie. Twee jaar later volgde de onderscheiding Boegbeeld Nederlands Ondernemerschap. Hij werd geprezen om zijn staat van dienst binnen en buiten het Nederlandse bedrijfsleven.

De Brabantse commissaris van de Koning, Ina Adema, zegt tegen Omroep Brabant geraakt te zijn: "Wim was een ondernemer in hart en nieren die veel voor Brabant heeft betekend. Hij zag kansen waar anderen problemen zagen en wist successen te behalen. Hij was benaderbaar voor iedereen en had een warm hart voor de mensen die voor hem werkten."

"Hij is altijd een echte Brabander gebleven", zegt burgemeester Dijsselbloem van Eindhoven tegen de omroep. "Hij is erg belangrijk geweest voor de maakindustrie in de regio en daarbuiten. Hij is hierdoor een belangrijke man achter het succes van Brainport."

VDL Groep sponsorde verschillende sportclubs, verenigingen en culturele organisaties, zoals het Noord-Brabants Museum, het Frits Philips Muziekgebouw en voetbalclubs FC Eindhoven en PSV.

Van der Leegte was actief in de raad van commissarissen van PSV en werd recent bij het 110-jarig bestaan van die club benoemd tot erelid. Sinds 1995 heeft VDL Groep een skybox in het Philips Stadion. VDL levert ook al jaren de spelersbussen.

De club zegt in een reactie met verdriet kennis te hebben genomen van het overlijden van Van der Leegte.