Er is een groot tekort aan woningen in Nederland en dat is een van de belangrijkste thema's bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. Zo'n beetje alle partijen vinden dat er snel meer nieuwe huizen gebouwd moeten worden.

Die 390.000 huizen die er te weinig zijn, staan er natuurlijk niet zomaar. Experts laten hun licht schijnen over wat een nieuw kabinet kan doen om de woningbouw te stimuleren, aan de hand van vier problemen.

Corporaties moeten meer geld overhouden, zodat ze meer kunnen bouwen, vinden verschillende deskundigen. Daarvoor zou de vennootschapsbelasting voor corporaties afgeschaft kunnen worden. "Zo'n beetje als enige land in Europa belast Nederland de clubs die goedkope huurwoningen bouwen. In andere landen krijgen die juist subsidie, dus dat is een raar verhaal", zegt Frank Wassenberg van kennisnetwerk Platform31.

De belastingen voor corporaties zijn sinds dit jaar al verlaagd aangezien de verhuurdersheffing, die in 2013 werd ingevoerd, nu is afgeschaft. Dat scheelt corporaties zo'n 1,7 miljard euro per jaar. Afschaffing van de vennootschapsbelasting zou ze nog eens zo'n 1,1 miljard schelen.

"De vennootschapsbelasting is al een tijd een doorn in het oog van corporaties", zegt Berry Blijie van onderzoeksbureau ABF Research. "Het is ook een beetje raar dat organisaties zonder winstoogmerk door zo'n belasting hun werk niet goed kunnen doen." Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt TU Delft, is het daarmee eens: "Geef corporaties meer financiële ruimte".

Meerdere experts stippen aan dat grondeigenaren vanwege de dip in de nieuwbouwmarkt wachten op betere tijden, waarin ze meer geld kunnen krijgen voor hun grond. Daar is volgens hen iets aan te doen. "Zoals de invoering van een belasting voor grond die je onbebouwd laat", zegt Madeline Buijs, econoom bij vastgoedadviesbureau Colliers. "Dan wordt het aantrekkelijker om niet te wachten met bouwen."

Woningmarkteconoom Stefan Groot van Rabobank denkt ook aan grondmaatregelen, zoals invoering van een zogeheten planbatenheffing, een belasting op waardestijging bij een bestemmingswijziging van grond. "Die voer je niet zomaar in. Maar als je hem nu aankondigt, weten grondeigenaren dat daardoor de opbrengst van hun grond gaat dalen in de toekomst en zullen ze nu eerder woningbouw door laten gaan."

Dan de vrijehuursector. Volgens Mirjam Bani, econoom commercieel vastgoed bij ING, wachten investeerders en bouwers nu af, mede vanwege onduidelijkheid of de plannen van minister De Jonge voor maximumhuren doorgaan. De Eerste Kamer en de nieuwe Tweede Kamer moeten daar na de verkiezingen nog over stemmen.

"Investeerders kunnen nu moeilijk een rekensom maken hoeveel huur hun woningen straks opleveren." Duidelijkheid daarover is dus geboden, vindt ze. Ze denkt dat de plannen het voor investeerders niet makkelijker maken om meer woningen te bouwen. "Investeerders hebben al te maken met flink hogere rentes, wat ook al niet meehelpt om het woningtekort op te lossen."

"Zorg zo spoedig mogelijk voor zekerheid hierover", vindt Paul Bisschop, bouweconoom bij ABN Amro. "De onzekerheid is voor buitenlandse investeerders een reden om minder te investeren in de bouw van huurwoningen."

Nieuwbouwwoningen zijn vergeleken met bestaande bouw vaak duur. Er zijn daarom oproepen om de btw op nieuwbouw te verlagen, zodat die woningen goedkoper worden en daarmee aantrekkelijker voor kopers.

"Dat is niet de beste optie, want bij een btw-verlaging is de prikkel bij dure woningen hoger dan bij goedkopere", zegt Stefan Groot van Rabobank. De btw op een nieuwbouwhuis is nu 21 procent. Groot ziet wel iets in een vaste tijdelijke subsidie voor alle nieuwbouwwoningen van bijvoorbeeld enkele tienduizenden euro's.

Hoogleraar Boelhouwer denkt aan een fonds van 3 tot 5 miljard euro per jaar om woningbouw te stimuleren. "Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van het aanleggen van infrastructuur op plekken waar woningen moeten komen." Voor gemeenten en projectontwikkelaars zijn zulke projecten vervolgens makkelijker rond te rekenen.

Verschillende experts vinden wel dat er gewaakt moet worden dat overheidsgeld om de bouw te stimuleren terechtkomt bij grondeigenaren als extra winst. "De markt moet nu ook zijn verlies nemen", zegt ABN Amro-econoom Bisschop. "Het is een dilemma", zegt Groot. "Hoe meer geld de overheid beschikbaar stelt, hoe beter de bouw op peil blijft. Maar ook hoe minder grondeigenaren verliezen nemen en plannen aanpassen. Grondprijzen zullen ook moeten dalen."

Politiemedewerkers hebben een nieuwe CAO: zij krijgen er tot eind 2025 gemiddeld 9,5 procent bij. Die salarisverhoging komt boven op een loonstijging van 2 procent, die al eerder was afgesproken.

De afgelopen jaren gingen de onderhandelingen over nieuwe politie-CAO's niet zonder slag of stoot. Zo werd de vorige CAO, die ook een loonsverhoging van 9,5 procent opleverde, pas afgesloten na maandenlange onderhandelingen en protestacties . Dit keer gingen de bonden, politie en het ministerie van Justitie en Veiligheid vroegtijdig met elkaar in gesprek om die onrust te voorkomen.

"Politiemensen worden vandaag verrast met dit onderhandelaarsakkoord", zegt Maarten Brink, woordvoerder van de vier grootste politievakbonden. "Ze zijn het jammer genoeg al niet meer gewend dat het op deze manier gaat. Het is dus een bijzonder traject geweest."

De nieuwe CAO gaat 1 juli volgend jaar in, maar vanwege de hoge inflatie is afgesproken om medewerkers het komende halfjaar alvast 200 euro per maand extra uit te betalen. Daarnaast gaat de tegemoetkoming voor woon-werkverkeer omhoog.

Ook krijgen politiemedewerkers, net als bijvoorbeeld rijksambtenaren, een individueel keuzebudget. Daarmee kunnen werknemers zelf beslissen of ze dat uitgeven aan bijvoorbeeld verlof of een opleiding.

De precieze details van het onderhandelaarsakkoord zijn nog niet gepubliceerd, die krijgen leden van de politiebonden vanaf volgende week horen. Zij moeten er dan nog mee instemmen voordat het CAO-akkoord definitief is.

Het kabinet wil het UBO-register, waarin eigenaren van organisaties staan geregistreerd, definitief sluiten voor het publiek. Dat betekent dat alleen nog banken, notarissen en bepaalde autoriteiten mensen kunnen opzoeken in het register. Ook journalisten en maatschappelijke organisaties kunnen er onder bepaalde voorwaarden nog terecht.

In het UBO-register staan eigenaren van organisaties geregistreerd, waardoor je kan zien wie de belanghebbende is. Dat is bijvoorbeeld van belang bij de opsporing van fraude, witwassen en terrorismefinanciering, omdat criminelen bij dit soort activiteiten vaak proberen de daadwerkelijke eigenaar te verhullen.

Maar er is ook al jaren kritiek op het register, vooral van grote ondernemers en privacy-organisaties, omdat iedereen in het register kan opzoeken hoeveel vermogen iemand heeft. De critici kregen eind vorig jaar gelijk van het Europees Hof , dat oordeelde dat zo'n soort openbaar register in strijd is met de privacy.

Minister Kaag besloot daarom het register tijdelijk te sluiten , en onderzoek te doen naar de toekomst ervan. Vandaag viel het besluit om het register helemaal niet meer voor het publiek te openen. De Eerste en Tweede Kamer moeten nog wel instemmen met de wetswijziging.

Voor journalisten en maatschappelijke organisaties komt er in de nieuwe plannen een uitzondering. Zij kunnen alleen toegang krijgen tot het register als zij onderzoek doen naar fraude, witwassen en terrorismefinanciering. Hoe dat in de praktijk gaat werken, is nog onduidelijk.

Ook het Kadaster kreeg grote kritiek, omdat adressen en huiseigenaren te makkelijk te vinden waren voor iedereen. Vanaf volgende week is het ook daar niet meer mogelijk voor iedereen om informatie op te zoeken.

Alleen overheden, notarissen, deurwaarders en financiële ondernemingen kunnen dan nog zoeken op naam. Ook het Kadaster geeft bepaalde groepen hiervoor een uitzondering.

Het demissionaire kabinet verwacht dat er dit jaar in totaal zo'n 90.000 huizen bij komen in Nederland en dat zijn er dan evenveel als vorig jaar. Dat staat in het jaarlijkse 'Staat van de Volkshuisvesting'-rapport van de overheid. Het gaat dan niet alleen om nieuwbouwhuizen, maar ook om bijvoorbeeld voormalige kantoorpanden waar appartementen in komen, de splitsing van één groot huis tot twee kleine en de plaatsing van flexwoningen.

Het kabinetsdoel is om van 2022 tot en met 2030 981.000 nieuwe woningen erbij te krijgen. Dat is nodig om het woningtekort terug te dringen. Maar het wordt moeilijk om dat nog te halen. Want dan zouden er de komende zeven jaar zo'n 115.000 woningen per jaar bij moeten komen, 25.000 meer dus dan dit en vorig jaar.

De vrees is juist dat er de komende tijd niet meer, maar juist minder woningen gebouwd worden. Op basis van de daling in het aantal afgegeven bouwvergunningen verwacht het kabinet in 2024 en 2025 namelijk een dip in de bouw. Demissionair woonminister De Jonge waarschuwde daar eerder dit jaar al voor.

Die dip heeft verschillende oorzaken, maar de belangrijkste is de gestegen rente. Daardoor is investeren in woningbouw duurder en voor huizenkopers betekent het een hogere hypotheekrente. Nieuwbouwwoningen zijn in de regel een stuk duurder dan bestaande woningen. En potentiële kopers kiezen nu eerder voor bestaande huizen dan voor nieuwbouw, mede vanwege de hoge hypotheken.

"Voor 2024 blijft de belangrijkste inzet om snel te bouwen wat al vergund is en snel te vergunnen wat op korte termijn gebouwd kan worden. We zetten alles op alles om door te bouwen en de dip in de bouw als gevolg van de gestegen rente te beperken", zegt minister De Jonge.

Om de bouw te stimuleren heeft het kabinet allerlei maatregelen genomen, zoals de Startbouwimpuls en de Woningbouwimpuls . Ook zet het kabinet in op flexwoningen, transformatie van panden tot woningen en etages op bestaande huizen bouwen om snel woningen erbij te krijgen.

Bestaanszekerheid is een van de belangrijkste thema's deze verkiezingen. Iets minder dan de helft van de Nederlanders voelt zich bestaansonzeker, blijkt uit onderzoek van Ipsos . Bestaanszekerheid wordt gedefinieerd als de zekerheid dat iemand over de middelen beschikt om zichzelf van levensonderhoud te kunnen voorzien en te kunnen meedoen in de samenleving.

Vakbonden pleiten voor een verhoging van het minimumloon naar 16 euro. Is het verhogen van het minimumloon de oplossing om bestaanszekerheid te waarborgen?

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau zijn er in Nederland ruim 200.000 werkende armen, die hoewel ze werken niet kunnen rondkomen.

Amanda en Sjoerd (achternaam bekend bij de redactie) uit Zeist vallen met hun drie kinderen binnen deze groep. Ze werkten beiden fulltime, maar zeven jaar geleden veranderde hun leven toen Sjoerd van de trap viel. Hij is volledig afgekeurd, maar krijgt geen volledige WIA-uitkering vanwege wachtlijsten bij het UWV.

Amanda bleef gewoon in de kinderopvang werken, wel parttime, omdat Sjoerd vanwege zijn gezondheid niet altijd op de kinderen kan passen. Het liefst had zij fulltime gewerkt. "Dan val je best in een gat", vertelt Amanda. Ook bij de Voedselbank konden ze niet terecht, dus krijgen ze hulp van Stichting Burgerinitiatief Nederland, die het gezin elke week voorziet van een voedselpakket.

De stichting ondersteunt wekelijks 1258 gezinnen in de regio die in een vergelijkbare situatie zitten als Sjoerd en Amanda. "Ze bevinden zich net boven het bestaansminimum en vallen tussen wal en schip", zegt Jacco van den Essenburg van Stichting Burgerinitiatief Nederland. "Deze groep groeit al jaren. Daarnaast is het ook lastig, omdat verschillende instanties verschillende normen hanteren voor de armoedegrens."

Hij ziet dat er vaak alleen gekeken wordt naar inkomen en uitgaven, zonder rekening te houden met behoeften voor sociale participatie, zoals sport voor kinderen.

Ondanks de geplande stijging van het minimumloon naar 13,27 euro bruto per uur volgend jaar, vinden vakbonden zoals FNV dat dit niet voldoende is. De vakbond stelt dat het minimumloon de afgelopen veertig jaar geen gelijke tred heeft gehouden met de productiviteitsgroei van werknemers.

Als een nieuw kabinet de armoede wil verminderen, zijn er volgens het Sociaal en Cultuur Planbureau mogelijkheden als het verhogen van het minimumloon en de huurtoeslag. Ook zou de kinderbijslag of het kindgebonden budget omhoog kunnen, zegt het SCP. Maar het planbureau wijst erop dat het aan een nieuw kabinet is om dit door te voeren.

Volgens Daniël van Vuuren, hoogleraar economie aan Tilburg University, heeft de verhoging van het minimumloon verschillende effecten op de economie. "Een verhoging naar 16 euro per uur zou een stijging van 20 procent zijn", zegt hij. "Dat is een forse stap, die om aanpassingsvermogen van de Nederlandse economie vraagt. Ik zou persoonlijk pleiten voor tussenstappen. Probeer eerst eens 5 procent en dan kun je stapsgewijs kijken tot waar het verstandig is."

Daarnaast heeft het volgens Van Vuuren ook gevolgen voor de werkgelegenheid en de concurrentiepositie van bedrijven. "In bepaalde sectoren zullen ze die pijn meer voelen dan in andere. Bijvoorbeeld grote bedrijven als de VDL Groep en ASML, die betalen niet het minimumloon, dus die hebben daar minder last van dan bijvoorbeeld de land- en tuinbouw."

Hij denkt dat de werkgelegenheid afneemt bij een forse verhoging. "Sommige bedrijven gaan de productie verhuizen naar het buitenland of laten arbeidskrachten vervangen door goedkopere machines." Van Vuuren benadrukt dat deze gevolgen vooral optreden op de korte termijn. "Je kan niet op voorhand zeggen hoe schadelijk het is op de lange termijn."

Sjoerd en Amanda blijven worstelen met hun inkomen vanwege de stijgende kosten. Ze maken zich jaarlijks zorgen over de stijgende zorgverzekering en huurprijzen.

Het belangrijkste vinden zij dat hun kinderen goed eten. ''Mijn dochter moest een MacBook hebben voor school, vertelt Sjoerd. "Dan eten wij tweeën maar minder. Soms eten we niet, zolang de kinderen maar wel kunnen eten. Dat is het belangrijkst."

Het moeilijkst vinden ze dat ze vaak 'nee' moeten verkopen aan de kinderen als het gaat om uitjes, zoals naar de bioscoop of een pretpark. "Dan is het antwoord: nee, sorry dat gaat niet."

Het gezin van Natascha verdient net te veel om in aanmerking te komen voor allerlei toeslagen, maar houdt te weinig over om fatsoenlijk te kunnen rondkomen. Verslaggever Jeroen Gortworst ging met haar naar de supermarkt:

Loyaliteitsprogramma's van luchtvaartmaatschappijen, ook bekend als 'frequent flyer'-programma's, blijven groeien in populariteit. Dat blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd.

Vooral zakelijke reizigers maken gebruik van de acties: zij kunnen met vluchten punten sparen die ze (belastingvrij) privé kunnen uitgeven. Het kabinet wil de CO2-uitstoot en het aantal vluchten naar beneden brengen. Zijn dit soort programma's nog van deze tijd?

Uit een rapport van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) uit 2021 blijkt dat 15 procent van de volwassen Nederlanders die vliegen (zakelijk of privé) lid is van zo'n loyaliteitsprogramma.

Om hoeveel leden gaat dat in Nederland? In tien jaar tijd is het ledenaantal van Miles & More (Lufthansa) gegroeid van 21.000 naar 400.000. Skywards (Emirates) heeft 360.000 Nederlandse leden, van wie een derde er de afgelopen vijf jaar bij is gekomen.

Privilege Club (Qatar Airways) deelt geen cijfers, maar zegt wel dat "de Nederlandse markt belangrijk is", en dat het ledenbestand in Nederland de afgelopen tien jaar is vertienvoudigd.

Bij KLM is het aantal leden van zijn Flying Blue-programma toegenomen. Onlangs maakte de luchtvaartmaatschappij bekend financiering te hebben aangetrokken waardoor het programma kan groeien.

Avios (British Airways, Iberia, Aer Lingus en Vueling), Miles&Smiles (Turkish Airlines) en SkyMiles (Delta Air Lines) hebben niet gereageerd op vragen van de NOS.

Uit het KiM-rapport blijkt dat degenen die het meest vliegen ook het vaakst gebruikmaken van spaarprogramma's. Vrijwel iedereen die acht of meer vluchten per jaar maakt, doet ergens aan mee. En dat zijn vooral zakelijke reizigers. Bijna een kwart van de reizigers op Schiphol reist met een zakelijk motief.

Vliegt iemand zakelijk, dan gaat de kans dat iemand dat jaar ook nog privé vliegt aanzienlijk omhoog. Het KiM spreekt van een zelfversterkend effect.

Toch zei demissionair minister Harbers van Infrastructuur vorige maand in antwoord op Kamervragen dat "het minder aantrekkelijk maken van Nederlandse Frequent Flyer Programma's niet noodzakelijkerwijs zal bijdragen aan het reduceren van de CO2-uitstoot van de luchtvaart".

Terug naar de miles. Je mag je zakelijk gespaarde punten dus privé uitgeven. Volgens onderzoek dat het KiM aanhaalt, doet 80 procent van de spaarders dat ook.

Daar zegt Harbers in de beantwoording van de Kamervragen het volgende over: "Een vliegticket wordt wel belast door middel van de vliegbetaling. (...) De effecten van een belastingheffing op frequent flyer-programma's op het aantal bespaarde vluchten zijn onbekend." Ook schreef Harbers dat het organisaties vrij staat om hier eigen beleid op te voeren. "Daar heeft de overheid geen zeggenschap over."

Dat zien werkgevers anders, zegt Hugo Houppermans van de Coalitie Anders Reizen, die grote bedrijven begeleidt naar groene mobiliteit. "Werkgevers met klimaatambities staan met hun rug tegen de muur. Zij krijgen geen middelen om dit tegen te gaan of te verminderen. Door dit soort miles-programma's houd je werknemers in de lucht."

In Duitsland is dat al anders: "Daar zien ze miles als loon in natura en worden ze belast", zegt Houppermans, "Je kan ook bepalen dat de punten alleen uit te geven zijn aan duurzame zaken zoals isoleren of een elektrische fiets. Zoals het systeem nu werkt, stimuleert het meer vliegen en worden eigenlijk vooral luchtvaartmaatschappijen als KLM en hun partners er rijk van."

KLM zegt dat de klant hierin leidend is. "Met Flying Blue willen we bereiken dat klanten die al besloten hebben te vliegen, voor KLM, Transavia of Air France kiezen. Punten zijn ook uit te geven bij onze partners", zegt een woordvoerder.

Odete Pimenta da Silva van de Nederlandse Associatie voor Travel Management (NATM), belangenbehartiger van travel managers in de zakenwereld, is niet enthousiast over een belasting op miles. De organisatie wijst op "de vermoeienissen en privétijd die vaak met zakenreizen gepaard gaan, waarbij reizigers het waarderen om iets terug te zien voor hun inspanningen".

Ook zijn er vragen wie er belast wordt - de reiziger of het bedrijf - en hoe privacy gewaarborgd wordt. Wel zijn er leden die erop aandringen dat luchtvaartmaatschappijen meer moeten doen om punten in te kunnen zetten voor groene initiatieven.

De Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) is van mening dat dergelijke programma's opnieuw gedefinieerd moeten worden. "Ze zijn enigszins gedateerd. Het zou beter zijn als er gespaard kan worden voor bijvoorbeeld gratis een koffer bijboeken of een extra maaltijd."

Nederland moet de pensioenwet aanpassen. Het wordt mensen die binnen de Europese Unie verhuizen te moeilijk gemaakt om hun opgebouwde pensioen mee te nemen, oordeelt het Europese Hof van Justitie.

De Nederlandse wet bepaalt dat wanneer iemand zijn pensioenkapitaal wil overdragen naar een pensioeninstelling in een ander EU-land, de mogelijkheden om dit geld vroegtijdig op te nemen (afkoop) niet ruimer mogen zijn dan in Nederland.

Het vroegtijdig uitkeren van pensioen is in Nederland slechts in een beperkt aantal situaties mogelijk, bijvoorbeeld als je nog maar weinig pensioen hebt opgebouwd.

Als in het andere land de afkoopregels soepeler zijn, moet de persoon in Nederland belasting betalen over de overdracht. Omdat Nederland relatief strikte regels kent, is dit voor veel landen het geval.

De belasting die betaald moet worden kan mensen ervan weerhouden om voor werk naar andere EU-landen te verhuizen. Het Europees Hof oordeelt dat Nederland daarmee niet voldoet aan de Europese afspraken voor vrij verkeer van werknemers en kapitaal.

Het geschil tussen Nederland en de Europese Commissie speelde al ruim tien jaar.

De staat New York klaagt drank- en snackproducent PepsiCo aan wegens zwerfafval. Het bedrijf wordt beschuldigd van milieuvervuiling en het in gevaar brengen van de volksgezondheid.

Volgens de aanklager doet PepsiCo te weinig om te voorkomen dat rondslingerend plastic afval terechtkomt in de Buffalo-rivier in de staat New York. Die rivier is belangrijk voor de watervoorziening, maar wordt nu vervuild met minieme plastic deeltjes.

Het is de eerste keer dat een Amerikaanse staat een zaak aanspant tegen een groot bedrijf dat veel plastic gebruikt. "Alle New Yorkers hebben recht op schoon drinkwater", zegt de aanklager. "De onverantwoordelijke verpakkingen en marketing van PepsiCo brengen de watervoorziening, het milieu en de volksgezondheid van Buffalo in gevaar."

Het Openbaar Ministerie heeft gekozen voor Pepsi omdat verreweg het meeste zwerfafval in de rivier van dat bedrijf afkomstig is. Van al het afval dat kon worden herleid was meer dan 17 procent afkomstig van een van de meer dan honderd merken van het bedrijf, zoals Pepsi Cola, Cheetos en Doritos. Voor nummer twee, McDonald's, was dat nog geen 6 procent.

De staat New York vindt dat PepsiCo mensen moet waarschuwen voor de mogelijke gezondheids- en milieurisico's. De aanklager meent ook dat het bedrijf het publiek heeft misleid over de inspanningen om plasticvervuiling tegen te gaan.

Met de rechtszaak wil de staat Pepsi dwingen om te stoppen met het veroorzaken van overlast. Het bedrijf zou het plastic afval moeten opruimen en een schadevergoeding betalen. PepsiCo zegt in een reactie aan persbureau Reuters dat het bedrijf recycling en opruimen van plastic al heel serieus neemt.

Milieubeschermers volgen de zaak met interesse, omdat dit een manier kan zijn om bedrijven verantwoordelijk te houden voor hun afval. Eerder kondigde de staat Californië al een onderzoek aan naar de rol van fossiele brandstoffen en de petrochemische industrie in de plasticvervuiling.

Het kabinet wil dat de Europese Unie het mogelijk maakt dat lidstaten deurverkoop en telemarketing kunnen verbieden. Daarover gaat minister Adriaansens van Economische Zaken vandaag in gesprek met de Europese Commissie in Den Haag.

Ondanks de strengere regels die Nederland heeft ingevoerd, krijgen veel mensen nog altijd ongewenste telefoontjes en huisbezoekjes van opdringerige verkopers.

Het kabinet werkt de laatste jaren hard aan strengere regels voor telemarketing en deurverkoop. Zo mogen bedrijven consumenten alleen bellen als die daar expliciet toestemming voor hebben gegeven en is een contract pas geldig als een consument schriftelijk heeft ingestemd met het aanbod.

Minister Adriaansens wil nu in de wet vastleggen dat deze regel ook voor deur-tot-deurverkoop geldt. Zo krijgen consumenten ook recht op bedenktijd nadat een deurverkoper langs is geweest.

Toch zijn deze regels niet goed genoeg, zegt Adriaansens tegen de NOS. "We zien dat veel mensen nog ongevraagd opgebeld worden en dat consumenten niet altijd afgewogen beslissingen kunnen nemen als er een opdringerige verkoper voor de deur staat."

Afgelopen augustus berichtte ook de Consumentenbond dat de telemarketingwet niet goed werkt. Zo zou 80 procent van de consumenten weleens lastiggevallen worden door telefoontjes van marketeers. De meeste telefoontjes werden in opdracht van energieleveranciers gedaan, gevolgd door loterijen en goede doelen.

In verband met de vrije markt die in Europa geldt, kan er niet een zomaar een algeheel verbod op telemarketing en deur-tot-deurverkoop ingevoerd worden. "We willen alleen een verbod op producten of contracten waarbij de consumenten geen goede afwegingen kunnen maken, zoals bij complexe energiecontracten", zegt Adriaansens.

Het kabinet vraagt hiermee niet om een Europees verbod op telemarketing en deurverkoop, maar om een uitzondering op de regel voor Nederland.

Volgend jaar worden de Europese regels voor consumentenbescherming geëvalueerd. De Europese Commissie bezoekt daarom alle lidstaten in Europa om te vragen welke onderwerpen zij belangrijk vinden.

Adriaansens spreekt met het Europese orgaan ook over andere onderwerpen om consumenten beter te beschermen. Zo pleit ze voor strengere regels voor kortingsacties: bedrijven zouden alleen de adviesprijzen van fabrikanten mogen vermelden als deze prijzen daadwerkelijk eerder zijn gehanteerd. Ook moeten er hogere eisen komen aan duurzaamheidsclaims en keurmerken, om bijvoorbeeld greenwashing tegen te gaan.

Na tabak- en alcoholreclames worden ook steeds vaker vlees-, vlieg- en zuivelreclames aan banden gelegd. Een groeiend aantal gemeentes verbiedt dit soort reclames op de eigen bushokjes en reclameborden vanwege de impact op het klimaat.

Begin deze maand stemde de Utrechtse gemeenteraad voor een verbod op vleesreclames, na eerder al advertenties van 'fossiele reclames' in de ban te hebben gedaan, waaronder bijvoorbeeld advertenties voor benzine, auto's en vliegreizen vallen. De gemeente Bloemendaal kondigde eind oktober aan om geen reclames voor vlees, zuivelreclames en producten met fossiele brandstoffen als energiebron meer te plaatsen.

Ook gemeentes als Zwolle, Haarlem, Amsterdam en de provincie Noord-Holland zijn bezig met het verbieden van dit soort advertenties vanuit klimaatoogpunt.

Het gaat hierbij niet om een totaalverbod, maar om een verbod op de reclameplekken in eigen bezit, zoals bushokjes, reclamemasten of andere reclameborden. Een slager mag dus nog steeds reclame maken voor zijn vlees op een eigen bord voor de deur, in de etalage of in de krant.

In Utrecht nam de Partij voor de Dieren het initiatief. Op zo'n 850 reclameframes in onder andere bushokjes en twee reclamemasten langs de snelweg zijn geen fossiele en vleesreclames meer te zien. "De voornaamste reden is dat vleesproductie leidt tot klimaatverandering", zegt fractieleider Maarten van Heuven. "Een andere reden is dierenwelzijn. Want minder vlees consumeren is goed voor dieren."

Net als in de meeste andere gemeentes gaat het verbod pas in als de bestaande contracten met reclame-exploitanten aflopen. Van Heuven verwacht dat het dan wel gaat leiden tot minder vleesconsumptie van Utrechters. "Als een hamburgergigant adverteert met een plantaardige kipburger dan zullen mensen denken: ik ga 'm eens proberen. Je maakt het bekender en normaler."

Jan Willem Bolderdijk, hoogleraar duurzaamheid en marketing aan de Universiteit van Amsterdam, verwacht geen direct effect. "Dit gaat op gemeentelijk niveau niet zorgen dat inwoners meteen hun gedrag aanpassen. Daar is meer voor nodig", zegt Bolderdijk. "Tegelijkertijd: als je de reclames niet verbiedt, houd je het beeld in stand dat dit de norm is. Dat demotiveert mensen om zich anders te gedragen."

Volgens de hoogleraar is het effect vooral indirect. "Het stimuleert het maatschappelijke debat. Haarlem was vorig jaar wereldnieuws als eerste stad met een verbod op vleesreclames." Daarbij is er sprake van een olievlekwerking, zegt hij. "Steeds meer gemeentes doen dit. Dus indirect heeft het wel zin en kun je als individuele gemeente uiteindelijk veel meer mensen beïnvloeden."

De reclamebranche is kritisch op de nieuwe trend. "Wij zeggen: blijf weg van lokale verboden. Als je iets wilt: zorg dat je dat op landelijk niveau regelt en dat duidelijk is om welke reclames het precies gaat", zegt Hannelore Majoor, directeur van JCDecaux, een grote speler op het gebied van buitenreclame. "Nationaal gezien hebben we wet- en regelgeving die bepaalde voorwaarden stelt aan reclamevoering."

Volgens Majoor is het de vraag of het uiteindelijk zo'n vaart zal lopen, omdat gemeentes niet beseffen hoeveel geld ze mislopen door dit soort verboden. "Gemeentes ontvangen een groot deel van de reclame-inkomsten van de bushokjes. Dit soort maatregelen heeft invloed op de contracten die we met gemeentes hebben. Onze omzet gaat hierdoor omlaag en dat vertaalt zich weer in lagere reclame-inkomsten voor de gemeentes."

Ook de Bond van Adverteerders (BVA), die adverteerders vertegenwoordigt als Albert Heijn, Jumbo en Heineken, ziet liever landelijke regels. "Het zorgt voor onduidelijkheid en verwarring voor consumenten en bedrijven om dit op lokaal niveau te regelen", zegt directeur Henriette van Swinderen.

Dit moet volgens de adverteerders niet opgelegd worden, maar uit de branche zelf komen. "Wij zijn in gesprek met de reis- en autobranche om na te denken over bijvoorbeeld een waarschuwing te vermelden om niet te veel te vliegen, en de focus te leggen op duurzame alternatieven in plaats van op maximale consumptie. We moeten duurzaam gedrag als de norm neerzetten." Wanneer dit concreet vorm krijgt, is niet duidelijk. "Uiteindelijk gaat het lukken, al merken we wel dat het langzaam gaat."

Eind oktober liet minister Jetten voor Klimaat en Energie in een Kamerbrief weten een beslissing over een eventueel landelijk verbod aan een volgend kabinet over te laten. Sociale wetenschappers concludeerden in een advies aan Jetten dat een reclameverbod alleen niet voldoende is om een duurzame transitie te bevorderen en te versnellen. Een disclaimer zoals de adverteerders voorstellen, heeft volgens deze wetenschappers geen effect, zo is eerder al bij tabakreclames gebleken. Zo'n waarschuwing kan zelfs averechts werken.

De Europese Commissie wil het makkelijker maken om arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie te halen. Hiervoor wordt een online platform opgezet, dat in de Brusselse wandelgangen al de Tinder voor arbeidsmigratie wordt genoemd. De arbeidsmigranten zouden op uitnodiging door werkgevers en lidstaten legaal naar de EU kunnen reizen.

Door vergrijzing zijn er niet genoeg mensen om alle banen te vullen. Dat probleem is in geheel Europa zichtbaar, waar drie procent van de vacatures open blijft staan. In Nederland is het percentage zelfs 4,7. Vooral sectoren als de gezondheidszorg, tech-industrie en de bouw hebben een groot tekort aan personeel.

Groot arbeidstekort

Veel werknemers zijn nodig voor de duurzame transitie en digitalisering. Landen kampen met een tekort aan technici om bij te dragen aan deze grote overgang. De Commissie hoopt dat het met de matchingsite makkelijker wordt om tekorten terug te dringen.

De site kan alleen gebruikt worden in sectoren waarin vacatures langdurig open blijven staan. Lidstaten mogen zelf beslissen of ze het platform gebruiken en hoeveel arbeidsmigranten ze toelaten. "Als er een match is tussen een individu en een vacature, moet er nog een beslissing worden genomen door de lidstaten om een visum uit te geven", zegt Eurocommissaris Ylva Johansson.

De matchingsite is onderdeel van een groter plan van de Europese Commissie om illegale migratie terug te dringen. Het doel is de komende jaren het aantal migranten dat illegaal via de Middellandse Zee de EU binnenkomt te verminderen en het tegelijkertijd makkelijker maken voor arbeidsmigranten om in de EU te komen werken zonder een illegale en gevaarlijke route af te hoeven leggen. Eurocommissaris Schinas benadrukte wel meerdere keren dat landen zelf mogen kiezen of ze wel of niet aan de matchingsite meedoen.

Terugdringen illegale migranten

Migratie is in veel EU-landen een belangrijk politiek thema. Het is een onderwerp dat ook tijdens de verkiezingscampagne in Nederland veel terugkomt. Zo willen NSC, PVV en SP dat het aantal arbeidsmigranten omlaag gaat. Er zijn zorgen dat nog meer migranten de krapte op de woningmarkt alleen maar groter maakt. Daarnaast vinden sommigen dat arbeidsmigranten de positie van Europese werknemers verzwakt.

Ook het CDA maakt zich hier zorgen over. "Zolang we in Nederland nog steeds kampen met krapte op de woningmarkt is het onverstandig om nog meer mensen in Nederland toe te laten", zegt Europarlementariër Jeroen Lenaers. Volgens GroenLinks Europarlementariër Tineke Strik is het tekort op de arbeidsmarkt een te groot probleem, zij verwelkomt het voorstel van de Commissie. "Grijp de kans om nu ook mee te doen om ook in Nederland knelpunten aan te pakken", zegt zij.

Een internationale groep grote beleggers roept de vijftig grootste beursgenoteerde chemische bedrijven op te stoppen met de productie van pfas. De ruim vijftig beleggers beheren gezamenlijk 10.000 miljard dollar. In een brief aan de top van de chemische bedrijven noemen zij pfas "het nieuwe asbest".

De beleggers willen dat bedrijven als Chemours, DuPont, BASF en Bayer het voorbeeld volgen van het Amerikaanse chemiebedrijf 3M. Dat besloot eind vorig jaar uiterlijk in 2025 te stoppen met de productie van de slecht afbreekbare pfas. Ook in Nederland zijn de gevolgen van deze uitstoot van 3M merkbaar.

De oproep met pfas te stoppen lijkt vooral financieel gemotiveerd. De als Investor Initiative on Hazardous Chemicals (IIHC) verenigde beleggers waarschuwen voor de ineenstortende waarde van de chemische bedrijven door de pfas-uitstoot. Zij verwijzen naar diverse rechtszaken die wereldwijd spelen, zoals tegen Chemours in Nederland.

"Dit jaar ging het eerste chemische bedrijf failliet, en er worden er meer verwacht", waarschuwen de aandeelhouders. Zij rekenden uit dat chemische bedrijven in de Verenigde Staten alleen al 64,5 tot 248 miljard dollar kwijt zullen raken aan het verwijderen van pfas uit het drinkwater, en meer dan 400 miljard dollar aan de totale schoonmaak.

In de groep beleggers zitten onder meer vermogensbeheerders als Robeco en de vermogensbeheerdivisies van verzekeraars als AXA en banken als BNP Paribas en Triodos. Afgevaardigden zouden dit jaar zestien gesprekken hebben gevoerd met de top van de vijftig chemische bedrijven over pfas. Per brief doen zij vandaag nu ook een officieel verzoek om zo snel mogelijk te stoppen met de productie.

In de brief wordt de vergelijking gemaakt tussen pfas en asbest, goedkope vezels die veel gebruikt werden in de bouw. Het werd in Nederland in 1993 verboden toen bleek dat in de lucht circulerende asbestvezels kankerverwekkend waren.

In een persbericht zegt Sonja Haider namens de groep beleggers dat het "duidelijk is dat pfas het nieuwe asbest is". Zij stelt dat het "game over" is voor pfas: "De volledige impact van dit gevaar is nog niet ingeprijsd in de aandelen van deze chemische bedrijven. Dat sommige bedrijven pfas nog blijven verdedigen is zowel cynisch als kortzichtig."

Nederland en Duitsland trekken samen op bij de toekomstige import van groene waterstof. Dat maakte het ministerie van Economische Zaken en Klimaat vandaag bekend tijdens een werkbezoek van koning Willem-Alexander aan de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen.

Beide landen leggen 300 miljoen euro apart voor de import van hernieuwbare waterstof. Dat is waterstof die geproduceerd wordt met bijvoorbeeld wind- of zonne-energie. De waterstof moet een grote rol gaan spelen in de verduurzaming van de industrie en de transportsector.

De gezamenlijke import gaat beginnen in 2027. Hiermee haakt Nederland aan bij het Duitse subsidieproject H2Global. Sinds vorig jaar koopt de Duitse overheid samen met enkele grote energiebedrijven op de wereldmarkt leveringscontracten voor groene waterstof met een looptijd van tien jaar.

Zo proberen de samenwerkingspartners een zo laag mogelijke prijs te betalen. De waterstof wordt vervolgens doorverkocht aan bedrijven die de waterstof nodig hebben voor hun productie. Die moeten zo meeprofiteren van de gunstige inkoop.

De Nederlandse overheid vindt het H2Global-project een mooie aanvulling op het huidige importbeleid. Het past bovendien bij het voornemen om meer samen op te trekken met Duitsland op het gebied van waterstof. De twee landen hebben binnen Europa de meeste waterstof nodig.

Voor een deel gaan de buurlanden zelf waterstof produceren. Maar import is ook nodig. Vanwege de belangrijke havens in Nederland, zal die import - ook voor Duitsland - voor een groot deel via Nederland lopen. "Zodoende ontstaat er op termijn een Noordwest-Europese waterstofmarkt waarbij Nederland zich tot een van de belangrijkste waterstofhubs van de regio kan ontwikkelen", schrijft het Nederlandse ministerie.

Dat Nederland op zoek is naar groene waterstof was goed te zien aan het reisschema van de koning in de afgelopen maanden. Een maand geleden vloog hij samen met demissionair klimaatminister Jetten naar Zuid-Afrika om onder meer te praten over de levering van groene waterstof aan Nederland. In juni stond dat ook op het programma tijdens een bezoek aan Spanje.

In diezelfde maand spande ook demissionair premier Rutte zich in voor de waterstofdiplomatie. Hij bezocht toen Marokko, Namibië en Zuid-Afrika , met ook hier de export van groene waterstof als belangrijk onderdeel van de gesprekken tussen de regeringsleiders.

De overheid is begonnen met proefboringen naar aardwarmte, voor de duurzame verwarming van woonwijken. Nu wordt 90 procent van alle huizen in Nederland nog verwarmd met behulp van aardgas. Een kwart van de huizen kan voor 2050 over op aardwarmte, denkt Energie Beheer Nederland (EBN), dat de proefboringen namens de overheid uitvoert.

Bij aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, wordt op een diepte van rond de 2000 meter heet water gewonnen. De warmte wordt gebruikt voor warmtenetwerken en het water gaat weer de grond in via een tweede verbinding.

Anders dan bij gaswinning wordt de samenstelling van de bodem niet blijvend veranderd. De kans op aardbevingen is daarom gering. Een reëler gevaar is de verontreiniging van zoetwatervoorraden, die gebruikt worden voor drinkwater. Op plaatsen waar die liggen, mag niet naar aardwarmte worden geboord.

EBN brengt "de witte vlekken" in de Nederlandse bodem in kaart. In die gebieden is in het verleden nooit naar olie of gas gezocht, waardoor er nauwelijks kennis was van de samenstelling van de bodem.

De afgelopen jaren is er een eerste inventarisatie gemaakt met behulp van het zogenoemde 'seismiek schieten'. Met behulp van explosieven en meetapparatuur wordt dan een soort echo gemaakt, waardoor de verschillende lagen van de bodem zichtbaar worden.

De komende tijd wordt er op verschillende plaatsen met behulp van boortorens geboord naar heetwaterbronnen. De proefboringen moeten kennis opleveren over welke plekken in Nederland geschikt zijn om aardwarmte te gebruiken voor de verwarming van woningen en gebouwen. Het boren gebeurt nu onder meer in de buurt van Amsterdam.

In deze video zie je hoe de boring er van dichtbij uitziet.

In Den Haag worden in het zuiden van de stad al zo'n 2500 woningen verwarmd met behulp van aardwarmte. Het is de eerste plek in Nederland waar aardwarmte voor de verwarming van huizen gebruikt wordt. Het was een project van lange adem, maar inmiddels krijgen de bewoners duurzame warmte zonder dat ze een cv-ketel of een dure warmtepomp nodig hebben.

Bewoners waarvan het huis met behulp van aardwarmte wordt verwarmd, merkten daar in Den Haag niets van. De woningen waren al aangesloten op een bestaand warmtenetwerk van Eneco en het betekent alleen dat ze in plaats van een cv-ketel een compacte warmtewisselaar in de meterkast hebben.

De aanleg van warmtenetten is een kostbare langetermijninvestering. Het overleg tussen overheden en energiebedrijven loopt daardoor regelmatig vast. Het afgelopen jaar leidde de koppeling tussen de gasprijzen en de prijzen voor warmte tot onvrede bij bewoners en politici. Ook bij mensen die aangesloten waren op een warmtenetwerk ging de energierekening fors omhoog.

Minister Jetten voor Klimaat en Energie heeft in de nieuwe Warmtewet laten vastleggen dat toekomstige warmtenetten voor meer dan 50 procent in handen moeten zijn van de overheid. Gemeenten zijn dan de baas over het warmtenet en niet de commerciële energiebedrijven.

Ook heeft de minister besloten dat de koppeling tussen de gasprijs en de prijs voor warmte wordt losgelaten. EBN ziet dat als groot voordeel voor burgers die gebruik maken van een warmtenet. De prijs van aardwarmte kan in tegenstelling tot die van gas voor lange tijd worden vastgesteld. Consumenten hebben daardoor geen last meer van de extreme prijsschommelingen op de internationale gasmarkt.

Warmtenetten zorgen er ook voor dat er minder druk op het overvolle elektriciteitsnet komt. Woningen hoeven dan niet over op een elektrische warmtepomp.

De warmtewet, die begin volgend jaar door de Tweede Kamer behandeld moet worden, veroorzaakt bij energiebedrijven onrust. Zij vragen zich af of ze nog genoeg te zeggen hebben over de warmtenetwerken om grote investeringen te doen. Sommige bedrijven hebben vanwege die onzekerheid hun deelname aan de ontwikkeling van warmtenetten voorlopig stilgelegd.

In de Tweede Kamer is weinig discussie over de noodzaak van warmtenetten en aardwarmte. De discussie zal vooral gaan over de uitvoering en de rol van gemeenten en energiebedrijven. De vraag is ook hoeveel geld de overheid aan subsidie verstrekt om de kosten van de warmte voor burgers betaalbaar te houden. Het uitgangspunt zal in ieder geval zijn dat burgers niet meer gaan betalen dan ze nu gemiddeld voor gas betalen.

Hotel- en restaurantketen Van der Valk heeft in een rechtszaak over coronasteun achter het net gevist. Het bedrijf vindt dat het recht heeft op 123 miljoen euro extra coronasteun, maar de rechter gaat er niet in mee.

Volgens Van der Valk werd het ten onrechte als één concern gezien, in plaats van als een groep zelfstandige ondernemingen. Het bedrijf ontving ruim 80 miljoen euro aan coronasteun in de vorm van tegemoetkoming voor vaste lasten (TVL) en loonsteun (NOW). Dat was volgens het bedrijf niet genoeg, omdat de TVL te laag was. De loonsteun klopte wel.

De TVL-steun betrof ruim twee miljoen euro per bedrijf en alleen mkb-ondernemingen konden hier aanspraak op maken. Van der Valk is zich ervan bewust dat het in letterlijke zin niet voldoet aan de definitie van een mkb-onderneming, maar vond dat ieder hotel en restaurant apart steun moest krijgen alsof het een zelfstandig klein bedrijf is.

Het College van Beroep gaat hier dus niet in mee en oordeelt dat Van der Valk niet aan de definitie van een mkb-bedrijf voldoet, wijzend op de onderlinge aandeelhoudersrelaties binnen het concern. De rechter benadrukte ook dat het hier om een subsidieregeling ging en niet om een compensatieregeling.

De uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven is definitief: hoger beroep is niet mogelijk.

De voorgenomen krimp van Schiphol naar 460.000 vluchten per jaar gaat voorlopig niet door. Dat heeft demissionair minister Harbers van Infrastructuur besloten, na kritiek van de Europese Unie en de Verenigde Staten. Volgend jaar kunnen er dus nog 500.000 vluchten via Schiphol gaan.

Gisteren was er overleg over de plannen. De Amerikanen waren het niet eens met de krimp en dreigden met tegenmaatregelen, die vooral KLM zouden raken.

Vorige week werd bekend wat voor gevolgen de krimp zou hebben voor de start- en landingsrechten (de zogeheten 'slots') van luchtvaartmaatschappijen. Een van de gevolgen was dat nieuwe maatschappijen hun slots zouden verliezen. Dat zou onder meer de Amerikaanse maatschappij JetBlue treffen.

Al eerder spanden luchtvaartmaatschappijen in ons land een zaak aan tegen de regering vanwege de voorgenomen krimp. Volgens hen probeerde het ministerie eenzijdig de vermindering op te leggen. Daar waren ze het niet mee eens.

Verschillende belangenbehartigers in de luchtvaart steunden de rechtszaak. De zaak werd eerst gewonnen door de maatschappijen, maar in het hoger beroep kreeg het ministerie gelijk . De zaak ligt nu nog bij de Hoge Raad, de hoogste rechter in ons land.

In een brief aan de Tweede Kamer meldt minister Harbers nu dat er meer landen, waaronder Canada, hun zorgen hebben geuit over de krimpplannen. De voorgenomen krimp wordt opgeschort tot in elk geval de uitspraak van de Hoge Raad.

Harbers erkent dat dat een "een bittere pil voor de omgeving" is, maar benadrukt dat "het kabinet vasthoudt aan het herstellen van de balans tussen Schiphol en haar leefomgeving".

Dat kan ook, want er is inmiddels een Europese procedure bezig om de krimp toch uit te voeren. De zogeheten balanced approach verzamelt ideeën vanuit alle hoeken, waaronder omwonenden, maatschappijen en andere partijen. Uit die plannen moeten maatregelen komen die voldoende zijn om bijvoorbeeld geluidsoverlast te verminderen.

Omwonendenorganisatie Schiphol Watch zegt verbijsterd te zijn door de beslissing. "Eigenlijk is het kabinet gechanteerd door de Amerikanen. Een ander land gaat nu bepalen hoe groot onze luchthaven moet zijn", zegt Alfred Blokhuizen van Schiphol Watch. "Het voelt ook als een een-tweetje tussen het kabinet, KLM en Schiphol om eronder uit te komen. Het is minachting van het probleem dat is ontstaan door luchthaven. De overlast en luchtvervuiling zijn zo gigantisch."

Sijas Akkerman van de Natuur en Milieufederatie Noord-Holland noemt de situatie onbegrijpelijk: "Wij roepen alle politieke partijen op dit besluit op dag 1 na de verkiezingen terug te draaien."

Schiphol zelf zegt ook teleurgesteld te zijn. "Met deze ontwikkeling trekken omwonenden aan het kortste eind. Vermindering van het aantal vluchten is voor ons geen doel op zich, maar eindelijk was er duidelijkheid en zekerheid voor omwonenden. Het is echt de hoogste tijd dat omwonenden merkbaar minder hinder krijgen."

KLM deed mee aan de rechtszaak tegen het krimpplan en is dan ook blij. "We zijn tevreden dat de overheid dit heeft besloten. Het is een belangrijke stap om tegenmaatregelen te voorkomen en te kunnen blijven vliegen op de VS."

KLM-topvrouw Marjan Rintel zei eerder op de dag op een luchtvaartcongres in Amsterdam nog te hopen op een oplossing voor de ruzie met de VS over de krimp van Schiphol. In een reactie zegt KLM verder dat "is afgesproken met een aantal aangekondigde maatregelen, zoals schoner, stiller en zuiniger vliegen, versneld aan de slag te gaan om vermindering van geluidshinder te realiseren".

De maatschappij vindt dat geluidsvermindering ook bereikt kan worden door nieuwere, stillere toestellen in te zetten en dat een vermindering van het aantal vluchten niet nodig is. "In de komende maanden zullen wij de eerste Airbus A320neo-toestellen in gebruik nemen, met een geluidsreductie van gemiddeld 33 procent."

Het Amerikaanse JetBlue spreekt van een "goede eerste stap" van de Nederlandse regering. De maatschappij begon eind augustus met vluchten tussen de VS en Schiphol. "We blijven pleiten voor een langetermijnoplossing die nieuwe toetreders en concurrenten op de markt zoals JetBlue mogelijk maakt", aldus het luchtvaartbedrijf.

De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van dit jaar opnieuw gekrompen. Dat blijkt uit een voorlopige raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De krimp van 0,2 procent is kleiner dan in de eerste twee kwartalen van dit jaar, toen de economie met respectievelijk 0,5 en 0,4 procent kromp. Toch zit Nederland met drie krimpkwartalen op rij nog steeds in een recessie .

Ondanks de afzwakkende economie hebben consumenten er nog wel vertrouwen in. In het derde kwartaal gaven zij net zo veel uit als de drie maanden daarvoor. Toch lijkt het vertrouwen op langere termijn gezien wat af te nemen. Vergeleken met een jaar geleden gaven consumenten in september liefst 2 procent minder uit. Er ging vooral minder geld naar schoenen, kleding en spullen voor in de woning. Wel werden meer auto's verkocht.

Voor het gehele kwartaal waren het vooral het dalend aantal investeringen in vervoersmiddelen, machines en gebouwen die de kleine krimp veroorzaakten. Bij energiebedrijven en in de sectoren cultuur, sport, recreatie en overige diensten nam de toegevoegde economische waarde in het derde kwartaal het sterkst af.

Het CBS sprak vorig kwartaal al van een milde recessie. Daar verandert met de huidige kleine krimp niets aan. Hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen noemt het economisch beeld een beetje dubbelzinnig: "Aan de ene kant krimpt de economie en is het vertrouwen van consumenten en bedrijven ook vrij laag, aan de andere kant gaat de arbeidsmarkt nog altijd heel goed. Er zijn opnieuw heel veel meer banen bij gekomen."

Volgens Van Mulligen maakt dit de huidige recessie toch wel bijzonder. "Meestal zie je bij een aanhoudende recessie dat er veel banen verdwijnen. Dat is nu niet zo."

De Consumentenbond heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gevraagd om in te grijpen bij de premies en voorwaarden van nieuwe zorgverzekeringen. Zorgverzekeraars moeten jaarlijks op 12 november hun premies en voorwaarden bekendmaken, maar grote verzekeraars hebben met veel zorgaanbieders nog helemaal geen contracten afgesloten, zo ontdekte de Consumentenbond .

Hierdoor lopen consumenten het risico dat pas na het afsluiten van hun nieuwe zorgverzekering blijkt dat zij helemaal niet bij hun vaste ziekenhuis of andere zorgaanbieder terechtkunnen. "Verzekeraars vragen consumenten feitelijk om blind te tekenen, want hoe kun je een passende zorgverzekering kiezen als essentiële informatie ontbreekt?", zegt directeur Sandra Molenaar van de Consumentenbond.

Volgens de Consumentenbond is verzekeraar DSW bijvoorbeeld nog in onderhandeling met 41 procent van de ziekenhuizen. Zilveren Kruis zou nog met de helft praten, Menzis nog met 86 procent en VGZ zelfs met 89 procent. Bij CZ zou het gaan om 71 procent, maar die verzekeraar heeft volgens de Consumentenbond wel een garantie afgegeven voor vergoeding van de ziekenhuizen waarmee de verzekeraar nog in onderhandeling is.

De Consumentenbond beklaagt zich al langer over de zorgcontracten en polissen, maar vraagt nu voor het eerst aan de NZa om in te grijpen. "En als dat niet tot een oplossing leidt, schromen we niet om andere, juridische maatregelen te treffen."

Brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland zegt in een reactie dat de Consumentenbond "onnodige onrust bij verzekerden zaait" met het handhavingsverzoek aan de NZa. "Verzekerden hebben de tijd tot 31 december om hun zorgverzekering eventueel op te zeggen en hebben tot 31 januari om een nieuwe verzekeraar te kiezen", benadrukt directeur Petra van Holst.

Zorgverzekeraars Nederland stelt dat de verzekeraars al sinds 1 april bezig zijn met het afsluiten van contracten met zorgaanbieders voor volgend jaar. Dat kost volgens Van Holst tijd: "Tijdige contractafspraken zijn de verantwoordelijkheid van twee partijen: zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Het aanleveren van tijdige offertes door de zorgaanbieders is daarvoor een belangrijke randvoorwaarde."

Bedrijven hoeven gemiddeld genomen minder hard hun best te doen om nieuw personeel te vinden. In juli, augustus en september waren er in Nederland 12.000 minder vacatures dan in de drie maanden daarvoor, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is het vijfde opeenvolgende kwartaal dat het aantal vacatures daalt, en daarmee ook de krapte op de arbeidsmarkt.

In het derde kwartaal van dit jaar waren er 114 vacatures voor iedere honderd werklozen. In de voorgaande periode was dit nog 122 vacatures voor honderd werklozen. In de handel, horeca en de industrie nam het aantal vacatures het sterkst af. Alleen in de sectoren openbaar bestuur en de landbouw groeide het aantal vacatures nog licht.

Eerder meldde het CBS al dat in dezelfde periode de werkloosheid in Nederland voor de vijfde maand op rij is toegenomen. Vooral jongeren verloren in de maanden juli, augustus en september hun baan.

Dat kan samenhangen met het teruglopende aantal arbeidskrachten met een flexibel contract. Dat waren er in het derde kwartaal 29.000 minder dan een kwartaal eerder. Het aantal mensen met een vast contract nam juist met 32.000 toe, tot 5,4 miljoen.

Het CBS ziet dat in het derde kwartaal vooral veel tijdelijke contracten niet werden verlengd. Met name jongeren van 15 tot 25 jaar kregen geen verlenging van hun tijdelijke arbeidscontract. In Nederland werkt bijna 76 procent van de jongeren met zo'n tijdelijk contract. In de hele Europese Unie is dat gemiddeld maar 35 procent van de jongeren.

Nederland zit sinds deze zomer in een recessie . In het tweede kwartaal van dit jaar kromp de economie met 0,2 procent ten opzichte van het kwartaal ervoor. Later vandaag komt het CBS met cijfers over de economisch groei (of krimp) in het derde kwartaal.

Webwinkels misleiden consumenten nog steeds met nepaanbiedingen, ondanks de strengere maatregelen tegen prijsmisleiding die begin dit jaar van kracht werden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De toezichthouder wil de websites met nepkortingen aanpakken.

Sinds 1 januari 2023 gelden er strengere regels voor zogenoemde 'van-voorprijzen'. Verkopers mogen niet langer de prijs van een product tijdelijk verhogen om het daarna met een schijnbaar hoge korting in de etalage te zetten. Dat is een nepaanbieding: een aangegeven korting die in werkelijkheid geen korting is. De regel is nu dat de 'van-prijs' de laagste prijs moet zijn die in de afgelopen dertig dagen voor een product is gevraagd.

De ACM controleerde de afgelopen maanden of de webshops van moderetailers, beddenspeciaalzaken en winkels in consumentenelektronica zich houden aan de regels voor prijskortingen. Van de gecontroleerde bedrijven blijkt een groot gedeelte die regels structureel te overtreden. ''We zien dat veel verkopers hun van-prijzen in de afgelopen dertig dagen niet als verkoopprijs hebben gehanteerd, of zelfs helemaal verzinnen. Dat is verboden.''

Misleidende adviesprijzen

Al jaren kaart de Consumentenbond aan dat bedrijven bovendien veelvuldig gebruikmaken van misleidende adviesprijzen. De ACM ziet dat ook.

Volgens de ACM is het gebruik van misleidende adviesprijzen problematisch: ''Adviesprijzen zijn een schijnvoordeel. Toch blijkt uit gedragsonderzoek dat consumenten adviesprijzen interpreteren als gevoerde prijzen en sneller geneigd zijn een aankoop te doen als de korting op de adviesprijs hoog lijkt.''

Daarnaast kennen adviesprijzen een ander probleem. ''Het is moeilijk te achterhalen of verkopers de adviesprijzen wel juist opgeven. In het verleden zagen we dat handelaren zelf adviesprijzen verzonnen en dat adviesprijzen bewust hoog in de markt werden gezet door de leveranciers zodat handelaren een schijnbaar hoge korting konden geven.''

'Boetes en sancties'

Edwin van Houten, directeur consumenten bij de ACM, verklaart waarom bedrijven al jaren gebruikmaken van nepkortingen en adviesprijzen: ''Bedrijven weten als geen ander dat consumenten gevoelig zijn voor kortingen. De verleiding om te spelen met aanbiedingen is blijkbaar zo groot dat veel verkopers het waard vinden om de regels te blijven overtreden.''

Door hard op te treden wil de directeur aan bedrijven laten zien dat misleidende aanbiedingen niet lonen. ''We willen gaan handhaven. Dit betekent dat de bedrijven waarbij we een overtreding vaststellen een sanctie krijgen opgelegd. Dat kan een boete zijn van maximaal 900.000 euro per overtreding of een last onder dwangsom.''

Ook heeft Van Houten een tip voor de consument: ''Vergelijk altijd de prijs van een product op verschillende websites en let nooit op de adviesprijzen. Een consument moet zichzelf ook altijd afvragen: 'is dit de prijs die ik voor het product over heb'?''

Onbekend welke bedrijven fout zitten

De ACM en de Consumentenbond zijn niet blij met de regels voor adviesprijzen. Begin 2022 schreef de ACM in een brief aan het ministerie van Economische Zaken dat de regels voor van-voorprijzen ook zouden moeten gelden voor het gebruik van adviesprijzen. De bond wil dat de wet volgend jaar geëvalueerd wordt.

Welke bedrijven precies de fout in zijn gegaan, kan de ACM nog niet zeggen. De toezichthouder wil eerst zelf contact opnemen met de bedrijven om te melden dat hun aanbiedingen niet kloppen.