Frits van Eerd, voormalig algemeen directeur van supermarktketen Jumbo, moet 24 maanden de cel in. De rechtbank in Groningen oordeelde vanmiddag dat de gevallen supermarktdirecteur zich schuldig heeft gemaakt aan witwaspraktijken. Door valsheid in geschrifte lichtte hij zelfs zijn eigen bedrijf op.

De straf is hoger dan de eis van het Openbaar Ministerie: dat had ook twee jaar geëist, maar wel met acht maanden voorwaardelijk. Medeverdachte Theo E. kreeg van de rechtbank 3,5 jaar cel opgelegd.

De politie vond in 2022 bij huiszoekingen 4,5 ton aan contanten in het huis van Van Eerd, die hij in de loop der jaren had ontvangen van autohandelaar E. De rechtbank oordeelde dat Van Eerd wist dat die grote som geld uit criminele activiteiten afkomstig was.

Tijdens de rechtszaak diende zijn advocaat verklaringen in van vrienden en familie over de herkomst van de 446.000 euro aan cash die bij hem thuis was gevonden. De rechter vond die verklaringen alleen ongeloofwaardig en niet te verifiëren. Waar het wel geverifieerd kon worden, bleken de verklaringen in de meeste gevallen niet te kloppen.

Geen goede uitleg

De rechter vond eveneens de uitleg van Van Eerd dat hij zo veel geld in huis heeft omdat hij een vermogend man is met dure racehobby's niet geloofwaardig. Ook omdat het geld op ongebruikelijke plekken lag verstopt, zoals in enveloppen achter boeken, een houten doosje en zelfs in een koelkast. Daarbij zaten er verdachte biljetten van 500 euro tussen en was het geld niet opgegeven bij de belasting.

Volgens de rechter is er daarom geen andere conclusie dan dat het aangetroffen geld "uit enig misdrijf afkomstig is". "En dat wist Van Eerd", zei de rechter. Daarvoor had de rechter het al "overtuigend bewezen" verklaard dat Van Eerd zich had laten omkopen door E. Die had hem contant geld en spullen gegeven voor valse sponsorfacturen voor Jumbo: "Hij heeft zo spullen gekregen die in feite door Jumbo werden betaald".

De rechter oordeelde daarom dat Van Eerd zijn positie als topman van Jumbo heeft misbruikt: "Hij heeft zich ten koste van Jumbo verrijkt. Niet alleen heeft hij de wet, maar ook de interne regels van Jumbo geschonden." De rechter noemde het "buitengewoon kwalijk" dat de topman juist deze regels aan zijn laars lapte. "In een filmpje wijst hij nieuwe medewerkers zelfs op deze regels."

Gevallen topman

Van Eerd was sinds 2002 gevierd topman van Jumbo. Onder zijn leiding groeide het familiebedrijf uit van zaak met 54 vestigingen met zo'n 2000 medewerkers tot een landelijke supermarkt met ruim 700 filialen met ruim 41.000 personeelsleden.

In zijn eerste jaar als algemeen directeur boekte Jumbo nog een omzet van 425 miljoen euro. Toen Van Eerd drie jaar geleden vertrok als directeur was die omzet gegroeid tot meer dan 10 miljard euro. In 2016 werd ook restaurantketen La Place ingelijfd.

Onder leiding van Van Eerd groeide Jumbo door tot de tweede supermarktketen van het land. Het bedrijfslogo stond op de tenues van sporters die de Tour de France en de Formule 1 Grand Prix op Zandvoort wonnen. De supermarktdirecteur zelf reed in zijn vrije tijd diverse malen de 24 uur van Le Mans.

Inval

Alles veranderde toen de politie en de opsporingsdienst FIOD in september 2022 met veel machtsvertoon het huis van Van Eerd in Heeswijk-Dinther binnenvielen. De Jumbo-topman bleek verdachte in een grote witwaszaak met sponsorcontracten en motoren door autohandelaar Theo E.

Van Eerd zat vier dagen vast voor verhoor. Na zijn vrijlating legde hij tijdelijk zijn taken bij Jumbo neer, om uiteindelijk definitief als directeur te vertrekken. Wel is Van Eerd met een derde van de aandelen nog altijd mede-eigenaar van Jumbo.

Jumbo noemt de veroordeling een "ingrijpend moment" voor de familie Van Eerd "en daarmee voor Jumbo als familiebedrijf". "Daarbij willen we benadrukken dat Jumbo geen partij is in deze zaak, omdat het een zaak is waarbij Frits van Eerd privé betrokken is", laat de supermarktketen in een reactie weten. Jumbo gaat ook niet inhoudelijk in op de uitspraken van de rechter over de rol van Van Eerd binnen het bedrijf.

Tijdens de inhoudelijke behandeling werd Van Eerd stevig ondervraagd door de rechtbank. Luister in deze podcast hoe de voormalig Jumbo-baas daarop reageerde en wat tot deze celstraf heeft geleid.

Vanaf vandaag gelden er in de Verenigde Staten weer nieuwe invoerbelastingen op producten uit het buitenland. De EU en de VS sloten vorige week net op het nippertje een akkoord. Voor de meeste Europese producten zal voortaan een 15 procent invoerbelasting worden geheven in de VS. Omdat nog veel onduidelijk is hier vijf basisvragen over de Amerikaanse heffingen.

Wat is een invoerheffing?

Een invoerheffing is een belasting die bedrijven moeten betalen voor spullen die ze uit het buitenland halen. Zo'n belasting is vaak bedoeld om de eigen markt te beschermen tegen goedkopere producten uit het buitenland. De afgelopen decennia zijn heffingen wereldwijd verlaagd. Ook is het aantal handelsakkoorden tussen landen, waarin is afgesproken geen invoerheffingen te hanteren, fors toegenomen.

In deze video leggen we uit hoe importheffingen werken:

Wie betaalt de invoerbelasting?

Als je de afgelopen maanden de Amerikaanse president Trump hoort praten, dan lijkt het soms net alsof dit een belasting is op landen of buitenlandse bedrijven, maar dat is niet zo. In feite is het invoeren van deze importbelastingen gewoon een forse belastingverhoging voor Amerikaanse bedrijven die spullen uit het buitenland halen. Zij betalen de heffing dan ook.

Het kan zijn dat bedrijven die naar Amerika exporteren, hun prijzen iets omlaag gaan doen om toch nog spullen aan Amerikaanse klanten te kunnen verkopen. Maar dat verschilt per sector en zelfs per bedrijf.

Tot nu toe blijkt dat Amerikaanse bedrijven verreweg het grootste deel voor hun eigen rekening nemen. Omdat Trump geen geheim heeft gemaakt van zijn plannen om de heffingen in te voeren, hebben veel bedrijven dit jaar gigantische voorraden ingeslagen voordat de heffingen ingingen. Op dit moment merken de Amerikanen daarom nog niet zo heel veel van de belastingverhoging. Ook hebben veel bedrijven gewacht met het doorrekenen van de belasting naar hun klanten. Er was nog hoop dat Trump de heffingen niet of in mindere mate zou doorvoeren, maar nu de eerste akkoorden zijn gesloten is de verwachting dat de Amerikanen het over een aantal maanden wel zullen gaan merken in de portemonnee.

Gaan wij er dan niets van merken?

Europese bedrijven die naar Amerika exporteren merken er al wel degelijk wat van. Sinds april geldt er al een invoerheffing van 10 procent op producten uit Europa. Op staal, ijzer en aluminium is dat zelfs 50 procent. Het verschilt per sector en ook per bedrijf hoeveel ze ervan merken, maar bedrijven die producten maken waar een Amerikaans alternatief voor is, zullen wel voelen dat hun producten door de heffingen opeens een stuk duurder zijn.

Wij als consument merken er vrij weinig van. De heffingen worden immers betaald in de Verenigde Staten, maar het kan zo zijn dat we op een gegeven moment ook sommige producten duurder zullen zien worden. Bedrijven in de VS kunnen ervoor kiezen hun producten wereldwijd een beetje duurder te maken, zodat ze voor de heffingen kunnen betalen en zo niet de rekening volledig bij de Amerikaanse consument neerleggen. Vooralsnog is het nog te vroeg om vast te stellen of dit daadwerkelijk gaat gebeuren.

Is er een manier om de heffingen te omzeilen?

Er is geen legale manier om de Amerikaanse belastingdienst te omzeilen. Bedrijven die hun product via een land met een lagere heffing naar de VS proberen te verschepen, overtreden de wet. Trump heeft ook aangekondigd de heffingen met 40 procent te verhogen als er gebruik wordt gemaakt van zo'n constructie.

Veel bedrijven hebben wel een manier gevonden de pijn een beetje te verspreiden. Ze slaan hun producten achter slot en grendel op in magazijnen in de Verenigde Staten. Pas als zij de producten daadwerkelijk nodig hebben, geven ze de goederen aan bij de douane en worden ze vrijgegeven. Op deze manier kunnen bedrijven de kosten van de heffingen over een aantal maanden verspreiden in plaats van een keer heel veel.

Wat gaat dit betekenen voor de Amerikaanse economie?

De verwachting is dat de komende maanden veel producten in de VS duurder gaan worden. Zelfs dingen die Amerika worden gemaakt, bestaan vaak uit grondstoffen van buiten de VS.

Ook op de langere termijn gaan het gevolgen hebben. Trump hoopt dat steeds meer bedrijven weer in Amerika gaan produceren, maar dat kost tijd en zal zeer waarschijnlijk niet direct leiden tot lagere prijzen. Voor alle andere landen zal het betekenen dat Amerika een andere rol gaat spelen in de wereldhandel en wat dit precies zal betekenen, is nog niet duidelijk.

Voor de Nederlandse banken zitten de recordjaren er voorlopig op. Na ING en ABN AMRO maakte ook Rabobank vanmorgen een lagere winst bekend over de eerste zes maanden van dit jaar. Toch betekent dat niet dat het nu slecht gaat: de winsten van banken zijn nog altijd hoog, terwijl consumenten en bedrijven onverstoord geld blijven lenen.

Zo daalde bij Rabobank de winst in het afgelopen halfjaar met 4 procent. Toch bleef er onder aan de streep nog altijd een bedrag van een kleine 2,7 miljard euro over. ING en ABN AMRO verdienden in dezelfde periode zo'n 7 procent minder, met toch een winst van respectievelijk 3,1 en 1,2 miljard euro.

Daarbij daalt de winst niet omdat klanten minder geld lenen. Zowel bedrijven als consumenten leenden het afgelopen half jaar juist meer. Marktleiders Rabobank en ABN AMRO meldden in hun cijfers bijvoorbeeld meer verstrekte hypotheken en kredieten aan het midden- en kleinbedrijf.

Bij alle banken daalde de winst met name door de dalende inkomsten van rente. Dat komt door de snel verlaagde rente bij de Europese Centrale Bank.

Veerkracht

Bestuursvoorzitter Stefaan Decraene van Rabobank stelt dat klanten voorzichtig zijn door alle economische en politieke onzekerheid. Toch zorgt dat volgens hem niet dat consumenten en bedrijven al hun plannen ook uitstellen. "We kijken vooruit. En dat is mooi", constateert bij. "Je ziet bijvoorbeeld dat mkb-bedrijven in dit land blijven investeren om zich verder te ontwikkelen."

Toch is het opvallend dat banken niet uit voorzichtigheid de geldkraan dichtdraaien. Dat was bij de internetbubbel rond de eeuwwisseling en de kredietcrisis in 2008 nog heel anders.

Enerzijds zijn de buffers van banken sindsdien flink verhoogd. Tegelijk kan de economie volgens Decraene beter tegen een stootje. "We zien veerkracht en assertiviteit van bedrijven, ondernemerschap. En je ziet dat mensen grotere buffers hebben aangelegd om moeilijke periodes te overleven. Door nieuwe cao's is de koopkracht ook niet achteruit gegaan. Daardoor blijven ook consumenten investeren."

Handelsoorlog

Waar ING en ABN AMRO afgelopen week nog spraken over onzekerheid over de gevolgen van de afspraken over importtarieven tussen Europa en de Verenigde Staten, zegt Decraene met Rabobank wat minder tussen hoop en vrees te leven.

De bank is weliswaar ook buiten Nederland actief, maar dan alleen in de agrarische sector. "Voedsel zal altijd nodig zijn. We zijn actief in Brazilië, Australië, China en Noord-Amerika. Er zullen wel wat voedselstromen wijzigen. Maar in deze sector zullen we die handelstarieven wel opvangen."

ABN AMRO maakte gisteren bekend 10 miljoen euro te steken in een investeringsfonds voor innovatieve defensiebedrijven. Ook Rabobank wil meer gaan investeren in defensie, zegt Decraene: "Het is onze taak om een maatschappij te beschermen. Zowel de inwoners als de infrastructuur en de financiële infrastructuur. Dus ik denk dat wij als banken ons steentje moeten bijdragen."

Concrete voorbeelden wil de Rabobank-directeur nog niet noemen. "Maar het is wel zo dat we een aantal zaken zien: scheepsbouw, drones. Dat zijn onderdelen die de militaire sterkte van het land kunnen verbeteren. Ik denk dat wij daar onze financiële schouders onder kunnen zetten."

Het aantal geoogste aardbeien in Nederland is de afgelopen vijftien jaar verdubbeld. Vorig jaar werd meer dan 86 miljoen kilo geplukt, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De toename komt vooral doordat er meer aardbeien onder glas en in plastic tunnels worden geteeld. Het rode fruit kan in kassen beter worden beschermd tegen bijvoorbeeld regen, vorst of extreme temperaturen. "We kweken in kassen ook op ooghoogte, waardoor onze mensen makkelijker en sneller kunnen plukken", vertelt Hendrik Satter van Starberry.

Bij de kweker uit Nieuwaal worden Lady Emma aardbeien geteeld, een Engels ras dat per plant meer aardbeien kan produceren. "In plaats van anderhalve maand, kunnen wij van maart tot en met december plukken."

In 2010 kwam zo'n 21 miljoen kilo aardbeien uit kassen of tunnels. Vorig jaar ging het om 66 miljoen kilo, zo'n driekwart van de totale aardbeienoogst in Nederland.

Minder zomerfruit van volle grond

Het oppervlak dat wordt gebruikt voor het verbouwen van aardbeien in volle grond is juist gekrompen, met bijna 44 procent. Toch is de oogst van aardbeien die in de openlucht groeien maar licht gedaald, van zo'n 21 miljoen kilo in 2010 tot zo'n 20 miljoen kilo in 2024.

Ook het grondoppervlak waarop klein fruit, zoals frambozen en bessen, wordt geteeld, is gedaald. Zo is het oppervlak voor zwarte en blauwe bessen sinds 2010 met 64 procent afgenomen.

Volgens het CBS hebben kwekers van die bessensoorten te maken met concurrentie uit Oost-Europa, waardoor ze hun grond nu mogelijk voor andere dingen gebruiken.

Meer dan de helft van het klein fruit komt uit Limburg en Noord-Brabant. De blauwe bes wordt het meest geteeld.

'Aardbei is groente'

Hoeveel kilo blauwe bessen en ander klein fruit vorig is geoogst, is bij het CBS niet bekend. Dat heeft ermee te maken dat het statistiekbureau alleen bijhoudt hoeveel groenten er in Nederland worden geoogst.

Bij aardbeien houdt het CBS dat wel bij, omdat ze niet tot de fruitsoorten worden gerekend, maar tot groenten. Dat is omdat de zaadjes bij aardbeien aan de buitenkant zitten en het daarom officieel een schijnvrucht is.

Voor de import van producten uit India had de Amerikaanse president Trump al een importheffing van 25 procent aangekondigd. Maar die belasting verdubbelt hij nu naar 50 procent. De verhoging moet op 27 augustus ingaan.

Trump dreigde de afgelopen tijd al de importheffingen voor India te verhogen, omdat het land veel aardolie uit Rusland importeert. En daarmee steunt India de Russische oorlogseconomie, aldus Trump.

'Moorden in Oekraïne'

"Ze kopen het grootste deel van hun militair materiaal van Rusland en zijn ook de grootste koper van energie, samen met China", meldde Trump onlangs op sociale media. "En dat in een tijd dat iedereen wil dat Rusland stopt met het moorden in Oekraïne", schreef Trump, het laatste deel in kapitalen.

India is samen met China inderdaad een belangrijke afzetmarkt voor Russische olie. De EU boycot olie uit Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne. Vorig jaar was Russische olie goed voor ongeveer een derde van alle olie die India importeerde.

Correspondent Zuid-Azië Devi Boerema:

"India had na de eerste versie van Trumps importheffingen niet veel om over te klagen. Het land kreeg een van de laagste heffingen in de regio opgelegd en daarnaast leek een handelsovereenkomst die dat percentage zou verlagen heel dichtbij. Hoe anders is de situatie nu.

Na het conflict tussen India en Pakistan over Kashmir heeft de relatie met de VS een duikvlucht genomen. Trump wil de eer voor het oplossen van dat conflict. Pakistan gaat daar in mee, maar de Indiase premier Modi houdt voet bij stuk: er was geen buitenlandse inmenging nodig voor het staakt-het-vuren.

Trump claimt dit tarief in te stellen omdat India Russische olie blijft inkopen. Maar het lijkt overduidelijk dat dit niet de enige reden is waarom de eens zo broederlijke vriendschap tussen Trump en Modi is bekoeld.

Trump noemt Modi steevast "de koning van de importheffingen". Het lukt hem niet om India ertoe te bewegen hoge importpercentages op zuivel en graan te verlagen voor Amerikaanse import. India doet dit om de eigen markt te beschermen, waar veel Indiërs afhankelijk van zijn."

Met 50 procent krijgt India, samen met Brazilië, het hoogste tarief van alle landen. De Verenigde Staten zijn het belangrijkste exportland voor India. Vorig jaar exporteerde India voor zo'n 87 miljard dollar aan goederen naar de VS.

iPhones

Voor een aantal belangrijke Indiase exportproducten richting de VS heeft Trump uitzonderingen gemaakt, die vallen niet onder de importtarieven. Daarbij gaat het onder meer om medicijnen en smartphones.

Het nieuwe tarief gaat pas over 21 dagen in. Er is dus nog tijd voor India om met de VS te onderhandelen over een verlaging. Morgen gaat de Amerikaanse importheffing van 15 procent voor de Europese Unie in. Dat tarief was de uitkomst van een deal tussen de VS en de EU.

Het begint vaak met een telefoontje van een onbekend nummer: "Hallo, ik wil met je praten". Wat volgt is een aanbod voor werk: een makkelijke baan om in een paar uur per dag wat extra geld te verdienen. In werkelijkheid gaat het om oplichting die steeds meer slachtoffers maakt, ziet de Fraudehelpdesk.

De organisatie kreeg dit jaar al tien keer zoveel meldingen over deze vorm van fraude als heel vorig jaar. Bij veel van de meldingen gaat het om telefoontjes; 88 procent van de aangevers zegt te zijn gebeld. Maar oplichters benaderen mensen ook via sms en WhatsApp, of via advertenties op sociale media.

De oplichters proberen mensen te lokken met werk dat eenvoudig vanuit huis kan worden gedaan. Bijvoorbeeld door op een website prijzen en recensies van hotels in te vullen. "Het systeem doet 95% van het werk, dus het enige wat je hoeft te doen is klikken en verzenden", staat er dan bijvoorbeeld.

Na enige tijd worden mensen verleid om geld over te maken. Dat is zogenaamd nodig voor grotere klussen. Vaak verdienen mensen dat geld terug - en zelfs meer, ziet de Fraudehelpdesk. Maar zodra je grotere bedragen overmaakt, wordt het opeens heel lastig om dat geld terug te krijgen.

Duizenden euro's schade

Met deze vorm van fraude wisten oplichters dit jaar al honderden Nederlandse slachtoffers te maken. Gemiddeld verloren zij 6500 euro, blijkt uit cijfers van de Fraudehelpdesk.

In de eerste helft van dit jaar registreerde de Fraudehelpdesk een totale schade van 1,52 miljoen euro voor deze vorm van fraude. Dat is nu al bijna net zoveel als in heel 2024: toen ging het om 1,67 miljoen euro.

Het overkwam ook de 46-jarige Lianne (niet haar echte naam), die begin juli online een advertentie zag voor thuiswerken, vertelt ze aan de NOS. "Ik wilde wat bijverdienen voor de zomer. Dit leek mee een fijne manier om vanuit huis extra inkomen te krijgen."

Lianne kreeg via WhatsApp contact met iemand die zich voordeed als een medewerker van een online kledingwinkel. "Daar moest ik producten beoordelen", vertelt ze. "Dus vijf sterren, of vier sterren. Dat vind ik niet zo gek: bedrijven gebruiken dat als marketingmiddel."

Ze kreeg een account bij de nepwinkel en ging aan het werk. Tientallen beoordelingen later stond er meer dan 100 euro op haar rekening, vertelt ze. "Het geld dat ik verdiende, kon ik gewoon opnemen. Dat adviseerden ze ook. Om je vertrouwen te winnen."

Daarna kreeg ze het advies om een klein bedrag op haar account te laten staan. Dat zou nodig zijn om de producten die ze moet beoordelen te 'bestellen'. Het idee: je besteedt het bedrag aan je aankopen die je moet beoordelen, maar na je 'werk' krijg je het aankoopbedrag terug. Plus extra geld als beloning voor je werk.

Vertrouwen winnen

Vervolgens kwam er een grote opdracht binnen. "Een pakketdeal. Ze vertellen dat je geluk hebt dat je die hebt gekregen", zegt Lianne. Het is een grote bestelling die veel geld kost. "Dan komt je account dus in de min. En moet je bijstorten om je werk te kunnen doen."

Omdat de oplichters haar vertrouwen hadden, stortte Lianne 200 euro om verder te kunnen met de beoordelingen. Het leek goed te gaan. "Toen ik klaar was, stond er 850 euro op mijn account."

Toen kwam er nog een pakketdeal binnen. Opnieuw stond haar account in de min en kon ze geen producten 'kopen' om te beoordelen. Het werk lag dus stil, tot ze opnieuw bijstortte. "Dit keer was het een grotere bestelling: ik moest 1800 euro storten." Lianne maakt het bedrag over naar haar account. De vorige keer ging het immers ook goed.

"Dan wordt het gemeen", vertelt ze. Terwijl ze de 'bestellingen' plaatst en producten beoordeelt, ziet ze de volgende grote opdracht binnenkomen. Weer staat haar account in het rood - en kan ze dus niet verder. De vorige opdracht is ook nog niet klaar, dus die krijgt ze niet uitbetaald. Ze moet 6000 euro storten om verder te gaan.

Lianne voelt dat het niet pluis is. Die 6000 euro gaat ze niet overmaken. Ze probeert haar 1800 euro terug te krijgen, maar de oplichters geven niet thuis. Het geld is ze kwijt.

Schuld en schaamte

Eerst wel uitbetalen, maar daarna veel geld vragen: het is een tactiek die de oplichters vaker gebruiken, ziet de Fraudehelpdesk. De organisatie adviseert dan ook om niet in te gaan op de telefoontjes of berichtjes.

Lianne is bijna 1000 euro kwijtgeraakt, maar zit ook met gevoelens van schuld en schaamte. "Ik had beter moeten weten: geld storten om te kunnen verdienen, dat is natuurlijk niet hoe het werkt."

"Soms lees ik over oplichting. Dan oordeelde ik makkelijk: hoe kun je daar nou intrappen? Nu ben ik zelf slachtoffer. Ze zijn geniepig en sluw en maken misbruik van je vertrouwen. Het zijn criminelen. Zij hebben iets fout gedaan, niet ik."

Luchtvaartmaatschappij Air France-KLM is getroffen door een datalek. Er zijn persoonsgegevens van passagiers buitgemaakt. Hoeveel klanten zijn getroffen, is niet duidelijk.

Volgens Air France-KLM zou het gaan om een inbraak bij een systeem van een ander bedrijf, waar de klantenservice van de vliegmaatschappij gebruik van maakt. Welk bedrijf dat is, zegt de vliegmaatschappij niet. Daarom is het onduidelijk of er naast KLM ook andere bedrijven zijn getroffen.

In een mail aan de getroffen klanten schrijft KLM dat onder andere namen en contactinformatie zijn gelekt. Volgens de luchtvaartmaatschappij zijn er de afgelopen dagen vergelijkbare aanvallen gemeld bij andere bedrijven.

Alert

Air France-KLM roept de klanten op om scherp te zijn op phishingberichten. "Als je verdachte berichten of telefoontjes ontvangt en ze vragen om persoonlijke informatie of dringen erop aan om actie te ondernemen, wees dan alert", schrijft het bedrijf in de mail aan klanten.

Er zijn door de maatschappij beveiligingsmaatregelen genomen. De interne systemen van KLM en Air France zijn niet geraakt. Gevoelige gegevens zoals wachtwoorden, reisgegevens of paspoort- of creditcardgegevens zijn volgens de luchtvaartmaatschappij niet gestolen.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is door KLM op de hoogte gebracht van het datalek, bevestigt de organisatie. Air France heeft de Franse privacyorganisatie geïnformeerd. AP kan inhoudelijk niet ingaan op de melding.

Om de pijn van de handelsoorlog en de door de inflatie maar doorstijgende prijzen voor klanten te dempen, blijft Ahold Delhaize in de supermarkten in zowel Europa als de VS inzetten op meer huismerken. In Europa zijn die goedkopere producten traditioneel al populair. Maar door de inflatie rukken ze nu ook in de Verenigde Staten op.

Naast extra omzet, leveren de huismerken supermarkten ook meer inzicht op in de prijzen van producten van grote merken. "Dat is waardevol in de onderhandelingen", stipt topman Frans Muller aan over de zogenoemde A-merken. Vooral in Europa stappen steeds meer consumenten uit frustratie over de duurder wordende A-merken over op goedkopere huismerken.

Ook supermarkten zelf liggen overhoop met A-merken. Zo was bij Jumbo lange tijd geen bier van Heineken verkrijgbaar door onderhandelingen over de prijs. Albert Heijn verkocht lang geen koffie van Douwe Egberts en Senseo of thee van Pickwick van leverancier JDE Peet's.

Europees inkopen

Ahold Delhaize trekt net als concurrent Jumbo daarom meer op met andere supermarktconcerns in Europa om gezamenlijk in te kopen. "Dan kunnen we betere prijzen krijgen", zegt Muller. "Die verschillen nogal in Europa. Dat begrijpen we zelf niet. We kunnen dit niet altijd volgen."

Acht Europese lidstaten vroegen de Europese Commissie in te grijpen bij producenten die winkeliers verbieden om in andere lidstaten hun inkopen te doen. Een jaar na dato is er alleen nog weinig veranderd.

De groei aan huismerken helpt concerns als Ahold Delhaize volgens Muller wel bij de onderhandelingen met A-merken, bijvoorbeeld met koffieleverancier JDE Peet's. "We hebben goed vergelijkingsmateriaal, omdat we zelf ook koffie inkopen voor ons huismerk Perla. We zien in onze winkels van dit merk ook een verhoogde omzet. Klanten zien er de waarde van."

Handelsoorlog

In de supermarkten van Ahold Delhaize hebben klanten en winkeliers het afgelopen jaar nog niet veel gemerkt van de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en Europa.

Dat komt volgens topman Muller omdat het concern de levensmiddelen voor de Amerikaanse en Europese supers vooral lokaal inkoopt. Wel verwacht hij dat in de Amerikaanse ketens van Ahold Delhaize de kosten voor verpakkingsmateriaal nu wel gaan doordringen. Ahold Delhaize haalt met 60 procent het merendeel van de omzet uit de Verenigde Staten.

Muller benadrukt dat de zogenoemde ruwe materialen voor verpakking maar een klein deel van de kosten van levensmiddelen zijn. "Maar aluminium is nu wel een thema. De staalprijzen zijn ook gestegen. Dat zal een effect hebben op de kosten voor doppen en blikjes", zegt hij.

"Het effect van deze tarieven zijn nu nog moeilijk te begroten. We proberen met intelligente oplossingen die stijgende kosten niet bij de consument terecht te laten komen. "

Het verhogen van de belasting op gokken heeft er niet voor gezorgd dat er ook meer geld binnenkomt voor de overheid, meldt de Kansspelautoriteit (Ksa). Ondanks de verhoging van de kansspelbelasting van 30 naar 34 procent, zijn de belastinginkomsten juist gedaald.

De Ksa heeft gekeken naar cijfers van de eerste helft van het jaar en verwacht dat de belastinginkomsten voor dit jaar zo'n 40 miljoen euro lager zullen uitvallen dan in 2024. Het doel van de regering om dit jaar via de verhoging van de kansspelbelasting 100 miljoen euro extra op te halen zal niet worden gehaald, denkt de Kansspelautoriteit.

De daling van de overheidsinkomsten komt ook door nieuwe regels die gokkers beter moeten beschermen tegen grote verliezen.

De verhoging heeft geen directe gevolgen voor spelers, omdat de belasting betaald wordt door gokbedrijven. Ondernemingen hebben daarom maatregelen genomen om kosten te besparen. Zo wordt er volgens de Ksa minder geld uitgegeven aan reclames. In het eerste kwartaal van 2025 was dat 39 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar.

Minder speellocaties

Ook ziet de waakhond dat het aantal speellocaties, zoals speelhallen en casino's, in de eerste drie maanden van dit jaar met 9 procent is afgenomen ten opzichte van het laatste kwartaal van 2024.

De online gokbedrijven hebben meer ruimte om de verhoging van de kansspelbelasting op te vangen. Zij doen dat onder meer door de uitkeringspercentages aan te passen. Voor elke euro die wordt ingezet, gaat een kleiner deel terug naar de speler.

Het is niet bekend of mensen door de nieuwe regels daadwerkelijk minder gokken, of dat ze uitwijken naar de illegale gokmarkt.

Zonnepanelen bij Schiphol die het zicht van piloten belemmerden zorgden afgelopen tijd voor kopzorgen bij zowel Schiphol als bij de eigenaar van het zonnepark. De eerste panelen worden nu ook echt verwijderd, laat eigenaar De Groene Energie Corridor (DGEC) weten aan de NOS.

In de periode tussen augustus en april reflecteert zonlicht op sommige momenten via de zonnepanelen in de ogen van piloten, stelden Schiphol en KLM. Maar toen het park eind vorig jaar werd aangelegd, hadden piloten daar nog geen last van. De problemen kwamen dan ook pas later aan het licht.

Vorige maand heeft de rechter besloten dat DGEC een deel van de zonnepanelen langs de A9 bij Schiphol moet verwijderen. De kosten die daarbij worden gemaakt, moet het bedrijf zelf betalen. DGEC vreest nu voor zijn voortbestaan. "Zonder compensatie van kosten en schade leidt dit direct tot het faillissement", schrijft het bedrijf in een brief aan onder meer Schiphol.

De luchthaven zegt bereid te zijn om mee te denken aan een oplossing. "Maar de eerste stap is de verwijdering van de zonnepanelen", laat een woordvoerder weten. Schiphol wijst op "onaanvaardbare veiligheidsrisico's" die door de panelen ontstaan. "We zijn niet tegen het zonnepark, maar wel tegen de schittering die daardoor ontstaat."

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft de gemeente Haarlemmermeer verzocht de vergunning voor het zonnepark in te trekken. De gemeente zegt te onderzoeken of ze dat ook daadwerkelijk gaat doen.

Een deel van de panelen wordt weggehaald:

De NS heeft de digitale betaalpassen van meerdere betaaldiensten geblokkeerd na fraude waardoor mensen 'gratis' konden reizen. In de apps van deze betaaldiensten kun je een tijdelijke, virtuele betaalpas aanmaken waarmee je kon in- en uitchecken. Door de pas na de reis weer te verwijderen, konden de reiskosten niet worden afgeschreven, terwijl de fraudeur wel een geldig vervoersbewijs had.

Sinds 1 juli zijn bij NS alle virtuele betaalkaarten van de online bank Revolut en van de betaaldiensten Paysafe en Vivid geblokkeerd. Dit zijn apps waarmee je dit soort tijdelijke betaalpassen kunt maken. Reizigers kunnen door de blokkade met geen enkele digitale kaart van deze bedrijven meer inchecken.

De digitale kaarten van Paysafe zijn niet alleen bij NS, maar ook bij alle andere ov-bedrijven in Nederland geblokkeerd, zegt een woordvoerder van Translink. Dat is het bedrijf achter OVpay, het systeem om met een bankpas in en uit te checken.

OVpay is technisch zo ontworpen dat reiskosten pas later worden afgeschreven, en niet direct bij het in- of uitchecken. Door pas in de nacht de gemaakte reiskosten in rekening te brengen, wil Translink het reizen zo fijn mogelijk maken.

Fraude al jaren bekend

Het is voor het eerst dat betaaldiensten zijn geblokkeerd door deze fraude, terwijl al jaren bekend is dat je hiermee zonder saldo kunt reizen. Omdat mensen met de methode wel gewoon in- en uitchecken, kunnen conducteurs de fraude ook niet opmerken als zij kaartjes controleren.

Translink zegt dat het bedrijf halverwege mei brieven heeft gestuurd naar Revolut, Paysafe en Vivid waarin zij aangaven dat de virtuele kaarten van de bedrijven geblokkeerd zouden worden, tenzij zij maatregelen namen om het probleem tegen te gaan.

Het is onduidelijk hoe groot de schade is die de ov-bedrijven hierdoor lijden. Translink verwerkt de betalingen met OVpay, maar wil niet zeggen hoeveel geld het bedrijf niet kon afschrijven door deze fraude.

NS: 'Serieus misbruik'

Deze vorm van fraude speelt vooral in het treinverkeer en met name de NS, zegt een woordvoerder van OV-NL, de branchevereniging van ov-bedrijven. "Bij andere vervoerders zoals busmaatschappijen is het geen groot probleem. Zij geven aan dat het niet nodig is om meerdere betaaldiensten te blokkeren."

De NS wil niets zeggen over de omvang van het misbruik, maar bevestigt wel dat het bedrijf te maken heeft met "serieus misbruik". De treinvervoerder zegt de maatregel niet zomaar te hebben genomen. "Als het niet nodig was hadden we het liever niet gedaan", zegt een woordvoerder.

"Met deze maatregel worden nu mogelijk ook reizigers geraakt die met een van de banken reizen, en wel netjes voor hun treinreis betalen. Dat geeft wel aan dat het om serieus misbruik gaat waar deze maatregel helaas voor nodig was."

OVpay niet aangepast

De online bank Revolut laat weten het niet eens te zijn met de blokkade bij NS door Translink "in plaats van de oorzaak van het probleem aan te pakken". "Revolut bekijkt de (juridische) opties in het belang van haar Nederlandse klanten", schrijft een woordvoerder.

Translink laat weten dat het bedrijf er bewust voor heeft gekozen om de reiskosten pas achteraf af te schrijven, omdat dat voor de reiziger het handigst is. Het bedrijf is dus niet van plan om dat technisch aan te passen.

"Net zoals afrekenen in een winkel duurt het altijd even om een betaling te verwerken", zegt de woordvoerder. "Moet je je voorstellen dat elke keer in- of uitchecken 10 tot 15 seconden zou duren. We willen dat het openbaar vervoer juist snel gaat."

De van oorsprong Duitse betaaldienst Vivid zegt te werken aan een "technische oplossing" die naar verwachting begin september uitgevoerd wordt. Het bedrijf benadrukt wel dat Translink uiteindelijk bepaalt of de blokkade bij Vivid wordt opgeheven.

Paysafe, de enige betaaldienst die landelijk is geblokkeerd, reageerde niet op vragen van de NOS over de fraude.

Als het kabinet niet met geld over de brug komt voor PostNL, is de toekomst van veel werknemers van het bedrijf onzeker. Dat zei topman Pim Berendsen gisteren in Nieuwsuur.

Berendsen benadrukt dat zijn bedrijf de krimp van de postdivisie tot nu toe zonder gedwongen ontslagen heeft kunnen opvangen, maar zonder overheidssteun kan PostNL gedwongen ontslagen onder de 20.000 postbezorgers en sorteerders "niet uitsluiten."

PostNL stapte al naar de rechter voor overheidssteun. Het postbedrijf zegt 68 miljoen euro nodig te hebben om de briefbezorging dit en komend jaar op orde te houden, maar het kabinet wil die steun niet toezeggen.

2 cent per brief

Het verlies op de briefbezorging neemt steeds verder toe doordat Nederlanders veel minder post versturen. PostNL hoeft daarom vanaf juli volgend jaar briefpost niet meer binnen 24 uur te bezorgen, maar binnen 48 uur. Dat is volgens demissionair minister van Economische Zaken Vincent Karremans voldoende om het bedrijf "meer lucht" te geven "voor z'n bedrijfsmodel", zei hij recent.

Maar volgens topman Berendsen is er meer nodig. "De oplossingsrichting die er ligt is echt volstrekt onvoldoende. De verliezen zijn niet langer vol te houden. Zelfs de ACM vindt, en ook de minister vond, dat je van een commercieel bedrijf niet kan verwachten die dienstverlening tegen deze verliezen te voeren."

Berendsen wijst erop dat PostNL per brief gemiddeld 2 cent subsidie vraagt. "Het gaat over relatief beperkt geld."

Met de pakketbezorging maakt PostNL wel winst, maar dat geld overhevelen noemt Berendsen "een absoluut onbegaanbaar pad". Het zou volgens hem "een beetje gek zijn om de concurrentiepositie van een bedrijfsonderdeel dat keihard moet concurreren met bedrijven die in hun eigen land al veel vaker en anders geholpen zijn door een overheid, uit te hollen".

Vijf dagen bezorgtijd in Denemarken

Ook in veel andere Europese landen mogen postbedrijven steeds meer dagen nemen voor het bezorgen van brieven. Ook worden postzegels overal steeds duurder. PostNord, voor een groot deel in handen van de Zweede en Deense overheden, stopt volgend jaar zelfs helemaal met brieven bezorgen in Denemarken.

"Sinds 2000 daalde het aantal brieven met 90 procent", zegt woordvoerder Isabella Beck Jørgensen. "Tien jaar geleden veranderden we de bezorgtijd al naar vijf werkdagen, maar ook dat was niet meer houdbaar voor ons."

Dat betekent niet dat Denen straks helemaal geen brieven meer kunnen versturen. Andere bezorgbedrijven bieden er ook postdiensten aan. Brieven worden dan wel via de veel prijzigere pakketpost bezorgd of doen er vijf dagen over om bezorgd te worden.

De topman van de Amerikaanse automaker Tesla krijgt een aandelenpakket ter waarde van 29 miljard dollar, aldus het bedrijf maandag. Dat is opvallend, aangezien het niet goed gaat met het bedrijf. In het tweede kwartaal was de winst 210 miljoen dollar lager dan een jaar eerder.

Het doel van de beloning zou zijn om Musk bij het bedrijf te houden. "We zijn ervan overtuigd dat deze beloning Elon zal stimuleren om bij Tesla te blijven," aldus het bedrijf op X, "hoewel we erkennen dat Elons zakelijke ondernemingen, interesses en andere mogelijke bestedingen van zijn tijd en aandacht uitgebreid en veelomvattend zijn".

Elon Musk heeft meermaals gedreigd om weg te gaan bij Tesla, mocht zijn invloed in het bedrijf niet groter worden. "Ik vind dat mijn invloed over Tesla groot genoeg moet zijn om het in de goede richting te duwen, maar klein genoeg zodat ik eruit kan worden gezet als ik helemaal gek zou gaan doen", zei Musk volgens de Britse zakenkrant Financial Times.

Meer invloed

Het afgelopen jaar was Musk veel tijd kwijt aan zaken buiten Tesla. Zo was hij adviseur van de Amerikaanse president Trump en bemoeide hij zich met de verkiezingen in Duitsland. Zijn uitgesproken politieke voorkeur had een negatieve impact op de prijs van Tesla-aandelen.

Ook vorig jaar was er ophef over een beloningspakket aan de topman. Toen ging het om aandelen ter waarde van ruim 50 miljard dollar. Een rechtbank besloot destijds dat die beloning onrechtmatig was, onder meer omdat het toekenningsproces oneerlijk was tegenover andere aandeelhouders.

Musk is volgens zakenblad Forbes de rijkste persoon op aarde met een vermogen van 342 miljard dollar.

Meer dan 10.000 hotels in Europa hebben zich aangesloten bij een massaclaim tegen Booking.com. Ze eisen compensatie, omdat ze vinden dat ze geld zijn misgelopen door het beleid van de hotelreserveringssite. Consumenten begonnen eerder dit jaar ook een massaclaimzaak.

Het platform werkte lange tijd met besteprijsclausules. Die verplichtten hotels dat ze hun kamers niet op andere platforms tegen een lagere prijs mochten aanbieden. Vorig jaar oordeelde het Europese Hof van Justitie dat dat in strijd is met de mededingingswetgeving.

De massaclaim wordt aangespannen door de Europese horecabrancheorganisatie Hotrec. "Europese hoteliers hebben lang geleden onder oneerlijke voorwaarden en buitensporige kosten. Nu is het tijd om samen te staan en genoegdoening te eisen", zegt voorzitter Alexandros Vassilikos.

Ook consumentenclaim

Eind juni werd bekend dat ook de Consumentenbond een massaclaim voorbereidt tegen Booking.com. De organisatie zegt dat klanten die een hotel boekten via de site door illegale afspraken en onrechtmatige praktijken jarenlang te veel hebben betaald voor overnachtingen.

Booking.com noemt het "onzin" dat de prijzen kunstmatig zijn opgedreven en zegt zich te zullen verzetten als de massaclaims voor de rechter komen.

PostNL stapt naar de rechter. Het postbedrijf zegt financiële steun nodig te hebben van het kabinet om geen verlies meer te lijden. "Gegeven de grote impact op onze financiële positie vragen we vandaag een voorlopige voorziening aan waarin we verzoeken om een voorschot en een snelle juridische uitspraak", zegt Pim Berendsen, PostNL-topman.

Het postbedrijf had al eerder gezegd naar de rechter te stappen, maar heeft nu definitief de gang naar de rechter gemaakt.

30 juni kondigde het kabinet aan dat PostNL in de toekomst brievenbuspost niet langer binnen 24 hoeft te bezorgen maar binnen 48 uur. PostNL zei toen al dat de verruiming van de bezorgtijd niet genoeg is om het bedrijf uit de financiële problemen te helpen. PostNL heeft nu dan ook besloten naar de rechter te stappen om alsnog hulp af te dwingen.

PostNL zegt 68 miljoen euro nodig te hebben om de bezorging dit en komend jaar op orde te houden. Het bedrijf lijdt verlies op de brievenbezorging, maar kan hier niet zomaar mee stoppen omdat het een wettelijke taak is.

"Volgens Europees recht hebben aanbieders van publieke diensten recht op compensatie als de opgelegde verplichting een disproportionele last vormt", zegt Berendsen in toelichting op de halfjaarcijfers.

Het verlies op de brievenbezorging nam dit half jaar ook weer verder toe naar 20 miljoen euro. Een jaar geleden ging het nog om een verlies van 6 miljoen euro. De pakketbezorging maakte nog wel winst maar wel minder dan vorig jaar. Het gehele bedrijf PostNL leed dit half jaar een verlies van 41 miljoen euro.

"Mensen zeggen altijd: vraag het als je iets nodig hebt, wij helpen jou", zegt Ans van Gestel (86). "Maar juist hulp vragen, vind ik moeilijk." Toch durft de Hilvarenbeekse dat vaker, sinds ze deel uitmaakt van een voorzorgcirkel. "Het haalt een drempel weg", zegt ze. "Natuurlijk, een buurman brengt mij ook graag naar het ziekenhuis, maar je wilt niet altijd dezelfde persoon vragen. Ik betaal graag een kilometervergoeding aan wie mij helpt."

Van Gestel heeft het over één van de 23 mensen in haar voorzorgcirkel: een netwerk opgericht 'uit voorzorg', voorbereidend voor later, als kwetsbaarheid onvermijdelijk is.

Henk Geene, oud-directeur van zorginstanties, bedacht de cirkels waarvan er in Nederland nu tientallen zijn. Elke groep bestaat uit buurtgenoten en een 'verbinder', die groepsleden koppelt op basis van vraag en aanbod. Niet iedereen is immers handig met klusjes of kan koken.

Hulp op loopafstand

Een zorgcirkel valt of staat bij de nabijheid van mensen, zegt Geene. "Je moet het op loop- of fietsafstand doen, laten we zeggen: maximaal 10 minuten. Dan kan je 's morgens langs bij Pietje om zijn hond uit te laten en 's avonds weer. Je moet denken aan praktische zaken: de groencontainer buitenzetten, iemand naar een verjaardag brengen. Groeit het vertrouwen, dan kan je ook met andere problemen bij elkaar aankloppen."

Idealiter is zo'n groep een mix van leeftijden. In de groep van Ans van Gestel is zij de oudste. Laatst nog hield Van Gestels vriezer ermee op. "Het was weekend en daar zat ik. Omdat ik geen familie in de buurt heb, belde ik de verbinder van mijn groep. Zij stuurde een appje in de groep met de vraag wie mij kon helpen en binnen een halfuur was het probleem opgelost, geweldig!"

Ook Annemie Donkers uit Eindhoven heeft een buurtgroep opgezet die elkaar helpt:

Bedenker Geene zag de noodzaak voor de cirkels jaren geleden, met een vergrijzingspiek in aantocht, toenemende eenzaamheid en steeds minder zorgpersoneel om de ouder wordende bevolking te verzorgen.

Ook Actiz, de brancheverenging van zo'n 400 zorginstellingen, ziet dat zorgcirkels een rol kunnen spelen. "Want niet iedereen heeft familie, maar iedereen heeft wel buren", zegt woordvoerder Olfert Koning. "Het wordt steeds belangrijker om daarvan gebruik te maken."

Hoewel informeel en lokaal van aard, zijn er landelijk ook zorginstellingen betrokken bij de cirkels. En ook grote zorgverzekeraars investeren erin. Zo stopt VGZ naar eigen zeggen 'tonnen' in het aanjagen ervan en wil het de komende jaren minimaal 300 ervan helpen opzetten.

Dat moet de druk op de zorg verlichten. "Want niet de apotheker bezorgt dan de medicijnen maar een wijkgenoot en niet een wijkverpleegkundige, maar een buurman helpt dan weleens met de steunkousen", zegt een woordvoerder.

Do's en don'ts

Toch is het verlichten van de druk op de zorg niet het doel van de cirkels, benadrukt Willemijn Krol, projectleider bij Nederland zorgt voor Elkaar, een instantie die de zorgcirkels helpt op te zetten.

"Het is echt om elkaar te helpen en naar elkaar om te zien. Bijkomend voordeel is dat het deels de personeelskrapte kan verhelpen." Ook Geene benadrukt dit. "Het gaat ons erom dat mensen die dicht bij elkaar wonen tegen elkaar zeggen: 'vanaf nu zijn wij er voor elkaar in goede en slechte tijden'."

Iedereen kan bovendien een zorgcirkel beginnen. "En dat is juist de charme", zegt zorgeconoom Marcel Canoy. "Zet mensen bij elkaar, vorm een appgroep, noem het een cirkel en klaar ben je", zegt hij. Soms heet het anders, dan noemt iemand het een buurtcirkel of gewoon: de buurt-app.

"Er zijn wel do's en don'ts", zegt Canoy. "Vrijwilligersorganisaties kunnen daarbij helpen, zoals met voorlichtingsbijeenkomsten, maar de kracht is juist dat dit kan bestaan zonder instanties of geld."

Samenredzaamheid

Volgens hem is de trend van de zorgcirkel onomkeerbaar. Hij is van mening dat de hulp die mensen elkaar bieden uiteindelijk ook de druk op de zorg verlicht. "Het lijkt klein, maar dit is een belangrijke opstap naar meer", zegt hij. "In andere landen is de samenredzaamheid groter, dat moeten we hier ook meer zijn en dit is daar een vorm van."

Of dat al gebeurt, is te vroeg om te zeggen. Wachtlijsten voor verpleeghuizen lijken minder hard te groeien, ziet de branche van zorginstellingen. "Mogelijk door zorgcirkels, maar ook omdat mensen in het algemeen bewuster nadenken over oud worden. Er wordt veel meer op voorbereid, over gepraat met vrienden en kinderen: wat als het minder gaat, hoe ziet jouw netwerk eruit?"

En dan is er nog iets dat de voorzorgcirkel mogelijk verhelpt: eenzaamheid. Want behalve praktische hulp leveren de groepen ook nieuwe connecties op, ook voor de Brabantse Ans van Gestel. Zij leerde zo een andere vrouw kennen die ook haar man is verloren. "We zijn al een paar keer bij elkaar op bezoek gegaan, dus ook voor sociaal contact is het heel prettig."

En een sterk netwerk, verlicht ook de druk op mantelzorgers. "Mijn kinderen wonen in Amsterdam, Maastricht en Culemborg", zegt Van Gestel. "Om dan doordeweeks een beroep op hen te doen, dat valt niet mee. Ik wil ze niet te veel belasten en probeer zelf mijn kring sterk te houden. Voor hen is dat ook plezierig, het scheelt ze, denk ik, zorgen."

In Brazilië zijn de zorgen groot na invoering van importheffingen van 50 procent door de Amerikaanse president Trump. Hoewel er een lijst is van bijna zevenhonderd producten die op de valreep werden vrijgesteld, waaronder sinaasappelsap, olie en vliegtuigen, zijn de gevolgen van de heffingen voor de Braziliaanse economie groot.

Zo zal de export van rundvlees, meubels, vruchten zoals mango's en vooral koffie veel duurder worden. Brazilië is de grootste koffieproducent ter wereld en goed voor 30 procent van de koffie in Amerika.

Koffieboeren hadden het afgelopen jaar grote moeilijkheden door de grote droogte en klimaatverandering. Door de heffingen worden hun problemen nog groter, verwacht politicoloog Pablo Ibanez: "Wij zullen dat merken, maar de Amerikanen ook, want de koffie wordt daar duurder. Het is niet de verwachting dat bijvoorbeeld Colombia snel zoveel koffie als Brazilië kan produceren, dus uiteindelijk zijn er alleen maar verliezers."

Straffen

De VS exporteert meer naar Brazilië dan het importeert. Er is een handelsoverschot van meer dan zeven miljard dollar. De heffingen hebben dan ook vooral een politieke reden: Trump wil Brazilië straffen. Hij eist dat de rechtszaak tegen de extreemrechtse ex-president Jair Bolsonaro, zijn politieke vriend en bondgenoot, wordt stopgezet.

Bolsonaro staat onder meer terecht voor het beramen van een staatsgreep na de verkiezingen van 2022, die hij nipt verloor van de huidige president Lula da Silva. Ook wordt Bolsonaro gezien als de aanstichter van de bestorming van het parlement en het hooggerechtshof door zijn aanhangers in januari 2023.

Trump legde ook sancties op aan rechter Alexandre de Moraes van het hooggerechtshof, die de onderzoeken en de zaken tegen Bolsonaro opende. Inmiddels is het visum voor de VS van de rechter ingetrokken en worden mogelijke tegoeden en bezittingen van hem bevroren.

De Moraes wordt er door Trump van beticht "ernstige mensenrechtenschendingen" te plegen door zich te richten op politici van de (rechtse) oppositie, onder wie journalisten, kranten en Amerikaanse en internationale bedrijven, zoals sociale mediaplatforms. Eerder noemde Trump de vervolging van Bolsonaro een 'heksenjacht'.

Bekijk een overzicht van alle heffingen die Trump heeft opgelegd of wil opleggen aan landen:

Braziliaanse experts spreken van een ongekende situatie en een aanval op de democratie. "Dat Trump zich mengt in de Braziliaanse interne politiek, vooral in justitiële zaken, is een aanval en een directe bedreiging voor onze soevereiniteit. Hij eist dat Lula gaat ingrijpen in het hooggerechtshof, maar dat zou betekenen dat er hier een dictatuur gevestigd wordt. Want al zou Lula dat willen, hij heeft die bevoegdheid niet", zegt Ibanez, die benadrukt dat Brazilië een duidelijke scheiding der machten kent die goed functioneert.

Zoon van Bolsonaro

Op de achtergrond van de crisis speelt Bolsonaro's zoon en parlementslid Eduardo Bolsonaro een belangrijke rol. Hij vertrok dit jaar voor onbepaalde tijd naar Amerika, naar eigen zeggen om te ontkomen aan vervolging door justitie.

Hij staat in nauw contact met Trump, begeeft zich in ultrarechtse kringen en probeert de zaak tegen zijn vader een andere kant op de sturen. Na de bekendmaking door Trump over de 50 procent tariefsverhoging reageerde hij enthousiast op sociale media.

In Brazilië worden de Bolsonaros inmiddels steeds sterker bekritiseerd. Ze verliezen steun, in tegenstelling tot president Lula da Silva die juist populairder lijkt te worden. Uit onderzoek blijkt dat een meerderheid van de Brazilianen, 57 procent, fel tegen de importheffingen is, want veel mensen gaat de bemoeienis van Trump veel te ver.

Amerikaanse macht

Trump raakt ook een andere gevoelige snaar in Brazilië. Het land werd in 1985 weer een democratie, na ruim twintig jaar militaire dictatuur. Het waren in 1964 de Amerikanen die de militairen bij een staatsgreep in het zadel hielpen.

Ook nu lijkt de VS onder Trump uit te zijn op een 'regime change'. Washington probeert te bewerkstelligen dat Bolsonaro kan meedoen met de volgende verkiezingen.

In een interview met The New York Times maakte president Lula da Silva duidelijk dat er niet te onderhandelen valt over de soevereiniteit van zijn land en sprak hij zijn zorgen uit: "Wij kennen de economische macht van de Verenigde Staten en we erkennen de militaire macht en de technologische kracht van de VS. Dat maakt ons niet bang, het maakt ons bezorgd."

Groupcard, het bedrijf uit Aalsmeer dat voor meer dan honderd gemeenten lokale cadeau- en stadspassen uitgaf, deed dit zonder vergunning en toezicht. Dat bevestigt toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) op vragen van de NOS over het faillissement van Groupcard.

Ook lijkt het geld van alle passen, dat door een stichting werd bewaard, te zijn overgemaakt naar het omvallende bedrijf. Dat zegt curator Carry Dullaart. Daarbovenop heeft de stichting al vele jaren geen bevoegd bestuur meer, blijkt uit een analyse van de NOS.

Een bron rondom het faillissement meldt dat DNB al een onderzoek naar Groupcard was begonnen. DNB wil dit zelf niet bevestigen.

Met het faillissement van de stichting is nu 14 miljoen euro aan belastinggeld verdwenen. Bedrijven die cadeaukaarten uitgeven zijn verplicht een vergunning aan te vragen als zij meer dan 5 miljoen euro op uitstaande kaarten hebben staan.

Dat moet ook als er meer dan 150 euro op een kaart kan worden gezet. Gemeenten die de NOS vandaag sprak, zeggen dat er op kaarten die zij via Groupcard uitgaven hogere bedragen stonden. Dat roept de vragen op of gemeenten niet hadden moeten onderzoeken met wie zij zaken deden en of toezichthouders niet eerder hadden moeten ingrijpen.

Intertoys

Grote uitgevers moeten de tegoeden van cadeaukaarten altijd parkeren op een losse rekening die moet worden beheerd door een onafhankelijke stichting. Dat is een verplichting, om te voorkomen dat grote sommen geld weg zijn als de uitgever van de passen failliet gaat of dat de passen worden gebruikt voor witwaspraktijken.

Niet altijd gaat dit goed. Zo dreigden klanten van Intertoys enkele jaren terug naar hun geld te kunnen fluiten toen de speelgoedketen faillissement aanvroeg.

Groupcard zegt op de eigen website met meer dan 120 gemeenten samen te werken. Het bedrijf geeft veel stadspassen uit en kaarten waar gemeenten geld op zetten om mensen met lage inkomens te helpen of als cadeau voor mantelzorgers. Dat gebeurt voor kleine gemeenten als Zwijndrecht, maar ook voor Haarlem, Zwolle en Zaanstad.

Geen vergunning

Volgens de wettelijke eisen had Groupcard hiervoor een vergunning moeten hebben als zogenoemde elektronischgeldinstelling. DNB gaat niet in op individuele bedrijven, maar zegt wel dat Groupcard niet in het bezit is van zo'n vergunning. Een aanvraag hiervoor heeft het bedrijf ook nooit gedaan.

Door alle risico's moeten grote instellingen die cadeaukaarten uitgeven wel zo'n vergunning hebben. DNB houdt dan toezicht op bijvoorbeeld de bedrijfsvoering en of het apart gezette geld goed beschermd is.

DNB: "De betrouwbaarheid van de bestuurders van zo'n stichting dient buiten twijfel te staan." Ook benadrukt DNB dat zo'n stichting geen leningen mag verstrekken en alleen investeringen mag doen op basis van strenge voorwaarden. Ook mag het geld niet zomaar naar het moederbedrijf worden overgemaakt.

Leningen

Uit gegevens van de Kamer van Koophandel blijkt dat Groupcard het geld van de cadeaukaarten onderbracht bij de Stichting Derdengelden Groupcard. Uit het uittreksel bij de Kamer van Koophandel (KvK) blijkt dat de enige bestuurder van deze stichting John Keunen is, de directeur en eigenaar van Groupcard.

Ook is één van de doelen van de stichting "het verstrekken van geldleningen uit de rente op het geld van de kaarten en het andere vermogen", staat in de statuten.

Voor alle doelen, waaronder het verstrekken van leningen, is in die statuten een overeenkomst aangegaan met European Sports Company. De eigenaar van dat bedrijf blijkt opnieuw stichtingbestuurder Keunen. European Sports Company heet inmiddels Groupcard Operations en is één van de dochterbedrijven van de failliete Groupcard Holding.

Niet meer bevoegd

De stichting, die maar één bestuurder heeft ingeschreven bij de KvK, moet er volgens de statuten drie of vijf hebben. De voorzitter moet accountant zijn of een andere financiële achtergrond hebben. Een andere bestuurder moet weer "affiniteit met de sportwereld" hebben.

Hoewel de statuten voorschrijven dat de stichting niet langer dan drie maanden met te weinig bestuursleden mag zitten, blijkt uit de KvK-gegevens dat Keunen sinds september 2016 de enige bestuurder is. De statuten schrijven voor dat bij één of meer openstaande vacatures het overgebleven bestuur na zes maanden zijn bevoegdheden verliest.

Opmerkelijk is dat de bij Groupcard aangestelde curator Carry Dullaart nu al zegt: "Het lijkt erop dat de middelen van de stichting zijn aangewend om de verliezen van Groupcard te financieren."

Als dat zo is, heeft het bestuur van de stichting dat gedaan, terwijl het er niet toe bevoegd was. Door de openstaande posities is het bestuur van de stichting sinds maart 2017 niet meer bevoegd.

Personeel niets te verwijten

Volgens de curator had Groupcard te hoge kosten en te weinig inkomsten, waarbij er ook te weinig zicht was op de financiën: "Groupcard lijkt te lang te zijn doorgegaan."

Curator Dullaart benadrukt dat het personeel van Groupcard niets te verwijten valt. Hij zegt dat zij juist hard hebben gewerkt om de kaarten in de lucht te houden en een doorstart mogelijk te maken.

Groupcard-eigenaar Keunen was niet voor de NOS bereikbaar voor commentaar.

Groupcard, een bedrijf achter lokale cadeaupassen, is failliet. Zo'n cadeaupas gaven gemeenten bijvoorbeeld aan mantelzorgers, of mensen met een krappe beurs, om lokaal te besteden. Tienduizenden mensen zijn volgens het AD gedupeerd, er zouden miljoenen euro's zijn verdwenen.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) schat in dat een derde van alle gemeenten door het faillissement is gedupeerd. In juni en juli werden alle onderdelen van het bedrijf failliet verklaard. Ook de onafhankelijke stichting die het geld op de cadeaukaarten bewaart is deze week failliet gegaan, zo blijkt uit het faillissementenregister.

Verschillende gemeenten bereiden nu een claim voor tegen Groupcard. "Diverse gemeenten willen samen bekijken welke stappen er mogelijk zijn om dit publiek geld te kunnen verhalen en samen op te kunnen trekken", laat VNG weten.

'Vrij onverwacht'

Het AD schrijft dat curator Carry Dullaart de schade in totaal op zo'n 14 miljoen euro schat. De gemeente Urk is 26.000 euro kwijt, zegt wethouder Willem Foppen. Het geld terugkrijgen is volgens hem "onbegonnen werk", maar hij wil wel dat er goed uitgezocht wordt wat er precies is gebeurd.

"Dat is natuurlijk een onderzoek dat bij de curator ligt en waarbij we als gemeente de vinger aan de pols houden. Is er toch niet meer aan de hand geweest? En als dat het geval is, kan er dan nog wat gehaald worden?"

Het faillissement roept wat Foppen betreft vragen op. "Een bedrijf dat in feite miljoenen omzet, hoe kan dat toch vrij onverwacht failliet gaan? Dat moet tot op de bodem worden uitgezocht."

Duurzamer witgoed

Het verschilt per gemeente hoe de cadeaupas heet. Zo is er de Nunspeetse Kadopas, de cadeaukaart Zin in Zevenaar en de Zaanse Pas.

Ook verschilde het per gemeente waar de passen voor gebruikt konden worden. Zo konden minima het tegoed onder andere gebruiken om hun huis te verduurzamen of om nieuw, duurzamer witgoed te kopen. Verder konden zij met tegoed of kortingen terecht bij ondernemingen in hun gemeente.

'Met geld geschoven'

Dullaart onderzoekt nu waar het faillissement door komt. Zo zouden er aanwijzingen zijn "dat er met geld van bv's en stichtingen is geschoven om financiële gaten te dichten".

Er zijn twee partijen die Groupcard gedeeltelijk willen overnemen, zegt Dullaart tegen de krant. Maar hoe dat precies zal gaan is nog niet duidelijk, want die twee partijen nemen de schulden niet over.

Directeur en eigenaar John Keunen van Groupcard was vanmorgen niet bereikbaar voor commentaar.

Tata Steel en het kabinet zijn dicht bij een akkoord over de miljarden kostende verduurzaming van de staalfabriek in IJmuiden. In een interview met de NOS zegt bestuursvoorzitter Thachat Viswanath Narendran van het Indiase moederbedrijf dat hij hoopt er voor de verkiezingen uit te kunnen komen met het demissionaire kabinet.

"We komen steeds dichter bij een moment dat we wat kunnen aankondigen. We proberen nu te kijken of we voor de verkiezingen tot een soort van akkoord kunnen komen, dat dan na de verkiezingen geformaliseerd wordt", zegt Narendran. "Het zal uiteindelijk afhangen van de prioriteiten van het kabinet en hoe ze ermee om willen gaan."

In een reactie laat het ministerie van Klimaat en Groene Groei weten "intensief" en "constructief" in gesprek te zijn met Tata Steel. "Onze inzet is erop gericht om zo snel mogelijk tot afspraken te komen."

Groen staal

De staalfabriek onderhandelt al jaren met het kabinet over subsidie voor een zogeheten Groen Staal-plan. Tata Steel heeft miljarden nodig om de noodzakelijke investeringen in verduurzaming terug te kunnen verdienen. Een deel zal van de overheid komen, maar het bedrijf zal ook zelf flink moeten investeren.

Maar de problemen zijn niet alleen van financiële aard. Tata Steel is op dit moment een van de vervuilendste bedrijven van Nederland. De staalfabriek is de grootste CO2-uitstoter van het land. Daarnaast zijn over de gezondheidsrisico's voor omwonenden verschillende alarmerende rapporten verschenen.

Onderdeel van de onderhandelingen is dan ook hoe die gezondheidsrisico's sneller verminderd kunnen worden dan het bedrijf nu doet. Omwonenden zijn nog lang niet allemaal overtuigd, bleek op een recente bijeenkomst. "Ik weet dat de gemeenschap niet tevreden is over hoe snel we verduurzamen", zegt Narendran. "De intentie is er en we proberen zoveel als mogelijk zo snel mogelijk te doen."

Ook wil de overheid garanties van het Indiase moederbedrijf voor investeringen in de toekomst. "Het draait om een fabriek bouwen die schoon, groen en financieel duurzaam is. Je wilt niet veel geld stoppen in een project dat niet gaat werken", zegt Narendran. "Daar schiet niemand wat mee op. Wij beseffen heel goed dat als de overheid met steun komt, dat het om belastinggeld gaat. We moeten zeker weten dat het slaagt."

Van kolen naar waterstof

Op dit moment zijn er nog kolen nodig voor de productie van staal en de bedoeling is dat Tata Steel uiteindelijk gebruik gaat maken van een ander systeem op basis van groene waterstof om zo de uitstoot drastisch terug te schroeven.

De druk op Tata Steel om te verduurzamen is groot. Tata investeert al ruim 300 miljoen euro in maatregelen die de klimaat- en milieuschade moeten beperken. Maar dat neemt niet alle overlast en gezondheidsrisico's weg. Milieuorganisaties voeren regelmatig actie tegen het staalbedrijf. Vandaag nog drongen activisten van Extinction Rebellion het terrein binnen.

Maar er is nog een reden waarom Tata Steel wel heel snel moet verduurzamen. De komende jaren zal het bedrijf steeds meer geld op tafel moeten leggen om de Europese uitstootrechten te kunnen betalen. Het is de vraag of er voldoende geld wordt verdiend om dat over een aantal jaar te kunnen blijven betalen.

Ondertussen kampt het bedrijf met forse kosten door de Amerikaanse invoerheffingen. Sinds maart gold een invoerbelasting van 25 procent op staal en aluminium van buiten de VS. In juni verhoogde president Trump dit naar een heffing van 50 procent. Narendran verwacht dat het Tata Steel IJmuiden jaarlijks zo'n 80 à 100 miljoen euro kan kosten.

Zo'n 10 procent van het staal dat in IJmuiden wordt gemaakt, is bestemd voor de Amerikaanse markt. "Maar dat is hoogwaardig en winstgevend staal voor de autoindustrie. Dus de financiële impact is hoger dan 10 procent. Daarom zien we de VS als een kritieke markt", zegt Narendran.

Tata Steel wordt niet alleen direct getroffen door de heffingen. Ook klanten van Tata Steel voelen de pijn van de Amerikaansen heffingen. De topman is dan ook opgelucht dat er een deal is tussen de VS en de EU. Hij hoopt dat Europese autobouwers door de lagere heffingen minder hard getroffen worden.

Ook hoopt Narendran dat de heffingen op staal in de toekomst weer verlaagd zullen worden. "We hebben de afgelopen maanden gemerkt dat het heel lastig te voorspellen is. We wachten nog even af wat de heffing daadwerkelijk wordt. Wordt het 50, 25 of toch 15 procent?"